donderdag 31 december 2009

Gerhard Hormann - Meneer Melchior en het betoverde bos



"Het was op de eerste dag van de vakantie dat Thomas leerde toveren." Zo begint Meneer Melchior en het betoverde bos van Gerhard Hormann. Thomas gaat namelijk naar het bos naast zijn huis toe, waar hij de griezelige Meneer Melchior ontmoet. Die belooft hem te leren toveren als hij om middernacht naar het bos toe komt, an offer Thomas can't refuse. Die nacht leert hij vliegen op een GAMMA-bezemsteel en krijgt hij een toverboek om uit te studeren. Maar natuurlijk loopt alles helemaal verkeerd (zo'n boek is het): Thomas tovert zijn ouders en zusje weg, moet aan draken, rovers en dwergen ontsnappen en wordt uiteindelijk met veel moeite weer terug naar huis getoverd. Alwaar het toverbos het huis langzaam insluit.

Een naargeestig boek, waarin zogenaamde grapjes zitten die niet grappig zijn, waar geen eind aan nare dingen die Thomas overkomen komt, en waar het eind dreigend is. Nee, geen boek wat, als ik dat van tevoren geweten had, aan een van mijn kinderen gegeven had. Niet meer dan twee sterren, en dat er uberhaupt sterren aan te pas komen komt vooral door bezem GAMMA.

José Saramago - De tocht van de olifant



De tocht van de olifant van José Saramago is weer een meesterwerk. Wat kan die man schrijven zeg!

Het verhaal
Portugal, halverwege de zestiende eeuw. De koning besluit, op aanraden van zijn vrouw, om zijn neef, aartshertog Maximiliaan van Oostenrijk, een Indische olifant cadeau te doen. De olifant is twee jaar eerder naar Portugal gekomen en eigenlijk weet de koning zich niet zo goed raad met het dier. Dit is dé gelegenheid om toch nog een slaatje uit hem te slaan. Maximiliaan is op dat moment met zijn vrouw in het Spaanse Valladolid, relatief dichtbij dus. De olifant, Salomon, en zijn verzorger (kornak) Subhro vertrekken dus met een heel gevolg richting Valladolid. En van daaruit richting Wenen.

Geen ongevaarlijke tocht. Bergen met onbegaanbare passen, extreme hitte en ijzige koude, dreigende ongeregeldheden tussen de Portugese en Oostenrijkse troepen, storm op zee, bijgelovigheid, de luimen van de katholieke kerk en van aartshertog Maximiliaan, allemaal zouden ze ervoor kunnen zorgen dat Salomon niet in Wenen aan komt.

In heerlijke zinnen verhaalt Saramago van deze tocht. Het is alsof je naast hem op de bank zit en hij je zo uit de losse pols vertelt wat er allemaal gebeurt. Saramago schroomt niet om zichzelf op een gegeven moment ten tonele te voeren in het boek als een soort geestesverschijning, maar tegelijkertijd houdt hij de lezer van nu betrokken door allerlei terzijdes met verwijzingen naar de 21e eeuw.

Werkelijk een boek waar je niet minder dan vijf sterren voor kunt geven.

Een paar quotes (al doen die het boek natuurlijk nooit recht):
"..., en op een gedachte, ditmaal heel wat minder prettig, komt nu bij ons op, stel nou eens dat die mist van het soort is dat de huid aantast, die van de mensen, van de paarden en van de olifant zelf, hoewel die laatste zo dik is dat geen tijger er zijn tanden in kan zetten, niet alle mist is hetzelfde, op een dag zal men roepen gas en wee degene die dan geen nauwsluitende ijzeren helm op zijn hoofd draagt."
---------------------------------------------------
"..., zodat het volk dat langs de weg naar het defilé kwam kijken geen churra met merina verwarde, een castiliaans spreekwoord dat we hier expres gebruiken omdat we ons in castilië bevinden en niet onbekend zijn met de suggestieve kracht van een lichte toets couleur locale, waarbij, voor wie dat niet zou weten, churra de ongewassen en merina de gewassen wol is. Of, anders uitgedrukt, paarden, ook nog eens bereden door kurassiers die goudkleurig blinken in de zon, zijn heel iets anders dan twee koppels magere ossen die een wagen voorttrekken met een watertobbe en een aantal balen voer voor een olifant die daar onmiddellijk achteraan sjokt en een man met gespreide benen op zijn nek heeft zitten."
---------------------------------------------------
"En nu we toch bezig zijn, laten we maar toegeven dat een zekere ironische en norse toon die deze pagina's is binnengeslopen telkens als we het moesten hebben over oostenrijk en zijn inwoners, niet alleen behoorlijk agressief was, maar ook volkomen onterecht. Niet dat dat onze bedoeling was, maar we weten maar al te goed dat het, als je aan het schrijven bent, niet zelden gebeurt dat het ene woord het andere oproept, al was het maar omdat ze samen zo goed klinken, waardoor vaak het respect opgeofferd wordt aan onbezonnenheid en de ethiek aan de esthetiek, als zulke plechtige en ook nog eens volstrekt onnutte begrippen gepast zijn in een discours als dit. Om zulke redenen haal je je in het leven haast ongemerkt heel veel vijanden op de hals."
---------------------------------------------------

Daniel Kehlmann - Het meten van de wereld



Kehlmann beschrijft twee geniale geleerden, Alexander von Humboldt en Carl Friedrich Gauss, die aan het begin van de negentiende eeuw allebei op hun eigen manier de wereld in kaart brengen. Kehlmann doet in deze roman verslag van de levens van beide heren.
Gauss is in deze roman de theoreticus van de twee die slechts door geldgebrek zijn huis verlaat om als landmeter Duitsland in kaart te brengen, geholpen door zijn zoon, die hij veracht. Von Humboldt reist juist uit eigen beweging de wereld rond, metend en onderzoekend.
Twee bijzondere karakters ook. Gauss is de slecht gehumeurde mopperaar die aan iedereen die minder briljant is dan hijzelf een hekel heeft (zeg maar de rest van de wereld) wat trouwens in de loop van zijn leven steeds erger wordt. Von Humboldt is een weltfremd type, dat walgt van alles wat met sex te maken heeft. Zijn reisgenoot, Bonpland, wordt meer dan eens bij een vrouw weggetrokken...

Mooie roman van Kehlmann, die bovendien een aardig kijkje geeft in de stand van de wetenschap begin 19e eeuw. Maar wat ik altijd heb met romans over historische personen had ik ook hier: wat komt uit het brein van de schrijver en wat is echt gebeurd? Dat bederft voor mij toch eigenlijk altijd wel een beetje dit soort romans. Ik heb daar in dit boek met name last van waar het gaat over hoe beide mannen in het leven staan, wat hun karaktereigenschappen zijn etc. En omdat er geen verantwoording is opgenomen in het boekje, blijf ik met die vragen zitten. Daarom: niet meer dan drie sterren.

zondag 22 november 2009

Ursula Hegi - Stenen van de rivier



De kleine Trudi heeft in haar jonge leventje al heel wat te verstouwen: ze is lichamelijk gehandicapt, haar moeder is manisch-depressief en ze leeft in een nogal besloten dorpsgemeenschap in het Duitsland van het begin van de twintigste eeuw. Genoeg materiaal voor een interessante roman. Helaas kon het mij absoluut niet boeien. Nadat ik na twee weken nog steeds niet door de magische grens van 100 pagina's was, heb ik gisteren besloten mijn energie op iets nieuws te gaan richten. Ik kan dus ook geen sterren uitdelen.

Angie Sage - Vlught (Septimus Heap II)



Nu Dom Daniel verslagen en Septimus Heap teruggekeerd is bij zijn eigen familie en in de leer is bij Marcia, die inmiddels het ambt van Buitengewone Tovenares bekleedt en Jenna bovendien haar prinsessenkroontje draagt lijkt alles pais en vree.
Maar dan wordt Jenna door haar jaloerse 'broer' Simon ontvoerd, die de leerling van Dom Daniel is geworden en zich daarom in Duystere Magiek aan het bekwamen is. Dat voorspelt niet veel goeds!
Septimus wil haar gaan bevrijden, op zich niet al te lastig, maar om te voorkomen dat ze opnieuw overmeesterd wordt is een veel grotere opgave.

Omdat Vlught zowel voortbouwt op Magiek, maar toch weer een geheel eigen verhaal is: vier sterren!

Angie Sage - Magiek (Septimus Heap I)



In deze nieuwe jeugdserie speelt het jongste kind in de tovernaarsfamilie Heap de hoofdrol. Deze zevende zoon van de zevende zoon, Septimus, is voorbestemd om grootse dingen te doen. Jammer alleen dat hij op de dag van zijn geboorte verdwijnt. Gelukkig krijgen zijn ouders er per ommegaande het vondelingetje Jenna voor in de plaats. Of is dat eigenlijk de dochter van de vermoorde koningin? En wie kan de boze Tovenaar Dom Daniel, die de macht overneemt, aan?

Bijzondere serie, voor het eerst in tijden las ik geen Harry Potter-ripoff. Vier sterren!

Jan Paul Schutten - De wraak van het spruitje



De titel klinkt veelbelovend, maar dit kinderboekenweekgeschenk is een aanfluiting. Eigenlijk is het een verkapt reclamepraatje voor Mars en andere fabrikanten die meewerkten aan de totstandkoming van het boekje, met een pedagogisch sausje erover dat kinderen duidelijk moet maken dat spruitjes niet alleen gezond maar ook lekker zijn. Als je vervolgens in de verantwoording leest dat Bibi Dumon Tak hieraan heeft meegewerkt, dan snap je het direct want ook het kinderboekenweekgeschenk dat zij schreef had een boodschap (over dieren dat keer) met zo’n moralistisch toontje. Bah.
Een ster omdat Pierre Wind het thema nog enigszins weet te redden.

Mogen we volgend jaar weer gewoon een lekker verhaal lezen?

Michel Faber - The Apple



In The Apple neemt Michel Faber de lezers mee terug naar de wereld die hij in The Crimson Petal and the White geschapen heeft. Zeven korte verhalen belichten elk een stukje uit de geschiedenis van een of meerdere personages uit de Crimson Petal. Sommige verhalen spelen zich in de periode ervoor, en anderen in de periode erna af.

De bundel opent met een suikerzoet kerstverhaal over Sugar, de hoofdpersoon uit Crimson Petal opent het bal, het speelt zich af voor de periode van Crimson Petal. Gelukkig komt ze in het titelverhaal halverwege de bundel nog een keer terug, op een veel karakteristiekere manier. Het tweede verhaal gaat over Clara, de voormalige dienstbode van Agnes, die zich inmiddels ook liggende staande moet zien te houden. Zij ontmoet een rattenvanger die haar vraagt voor geld haar nagel te laten groeien. Dat is de basis voor een heerlijk verhaal.
In het derde verhaal komt Emmeline, de redster van het zielenheil van hoertjes, terug. In haar jonge jaren maakt ze zich druk over het leven van de zwarte slaven in de Zuidelijke Staten van Amerika. Ze schrijft daarvoor eindeloos brieven aan Southern heren van stand. Daarna komt hoerenloper Bodley weer in beeld, dit maal zonder zijn maatje Ashwell. Hij weet niet waar hij het zoeken moet sinds zich op de bil van een van de hem ontvangende dames een vlieg nestelde. De vergankelijkheid van het leven trof hem als een donderslag bij heldere hemel. Hilarisch!
William Rackham mag zijn sneue gezicht laten zien in The Medicine. Nadat Agnes gestorven en Sugar uit zijn leven verdwenen is, is zijn imperium ingestort. Koortsig als hij is denkt hij aan de beide vrouwen terug. Nog steeds heeft hij een totaal gebrek aan zelfinzicht...
Het laatste verhaal gaat over een hoogbejaarde man. Het lijkt er erg op of het de zoon van Sophie is, het dochter van William en Agnes die Sugar meenam tijdens haar vlucht. Hij haalt herinneringen op uit de tijd dat zijn moeder en Aunt Primrose (zou dat Sugar kunnen zijn?) zich inspanden voor de suffragettes-beweging. Met als hoogtepunt een grootste demonstratie voor vrouwenkiesrecht waar hij als kleuter ook aan meedeed.

Best een aardig bundeltje maar op de een of andere manier ook teleurstellend, na The Crimson Petal. Daarom: drie sterren.

Haruki Murakami - Na de aardbeving



In deze bundel zijn zes verhalen opgenomen, waarin de aardbeving die Kobe verwoestte een rol speelt. Soms een grote, soms een slechts zeer zijdelingse.

In Een UFO in Koshira raakt Komura zijn vrouw kwijt door de aardbeving. Niet omdat ze bedolven wordt, maar omdat ze, na vijf dagen onafgebroken aan de beelden van de aardbeving op tv gekleefd te hebben gezeten, de zesde dag verdwijnt. Ze vraagt hem om een scheiding omdat het leven met hem als het ‘leven met een klomp lucht is.’ Natuurlijk zet dat het leven van Komura op z’n kop. Een tripje naar Hokkaido moet dat weer een beetje op de rails zetten.

In Landschap met strijkijzer maakt de jonge Junko kennis met de stukken oudere kunstschilder Miyake (zijn meest recente werk heet Landschap met strijkijzer). Hij is verwoed kampvuurbouwer. Kampvuren van aangespoeld brandhout. Zij is haar ouderlijk huis ontvlucht om aan de druk van het volwassen worden te ontsnappen. Maar waaraan probeert _hij_ te ontsnappen? En wat betekent toch die droom die hij steeds heeft over een koelkast?

In Gods kinderen dansen allemaal woont de volwassen Yoshiya nog bij zijn moeder, een bekeerd hoertje. Lang is hem wijsgemaakt dat de Heer zijn vader was, en niet de gynaecoloog waar zijn moeder bij onder behandeling was. Als hij de desbetreffende dokter echter in de metro ziet staan, kan hij niet anders dan hem volgen.

In Thailand gaat de endocrinologe Satsuki een maand na de aardbeving naar Thailand voor een wetenschappelijke conferentie. Na de conferentie besluit ze nog een week in een luxe resort vakantie te vieren om een beetje bij te komen van alle hectiek van de laatste tijd. Dan neemt haar gids Nimit haar mee naar een oude wijze vrouw. Die voorspelt dat ze een droom over een groene slang zal hebben, waarna de steen in haar binnenste die haar zo dwars zit, zal verdwijnen. Of die steen veroorzaakt wordt door het vreselijke dat ‘die vent’ waarvan Satsuki hoopt dat hij in de aardbeving verpletterd is, blijft onduidelijk.

Kikker redt Tokyo is het bizarre verhaal van Katagiri, die op een dag een reuzenkikker in zijn keuken aantreft. De kikker voorspelt hem dat ook Tokyo te gronde zal worden gericht door een aardbeving, tenzij Kikker en Katagiri de veroorzaker ervan, een reusachtige worm, samen gaan verslaan.

Het zesde verhaal, Honingkoekjes, is eigenlijk het minst ‘raar’. Het gaat over Junpei, Sayoko en Takatsuki. Drie studenten die een hechte vriendschap hebben. Junpei is over zijn oren verliefd op Sayoko, maar hij is bang de vriendschap te verstoren als hij haar zijn liefde verklaart. Zoals dat gaat, gaat Takatsuki er met de buit vandoor… Maar ook als Sayoko en Takatsuki trouwen en een dochtertje Sala krijgen, blijft Junpei een grote rol in hun leven spelen. Dan krijgt Takatsuki een vriendin en hij en Sayoko gaan uit elkaar. Pas als de ‘aardbeefman’ Sala’s dromen verstoord kunnen Junpei en Sayoko elkaar vinden.

Hoewel elk van de verhalen een parel in de dop is, en alle kenmerken van een Echte Murakami dragen, lees ik liever de tot wasdom gebrachte romans van Murakami. Daarin komen alle karakters en de plot gewoon beter tot hun recht. Daarom: drie sterren op de schaal van Murakami (voor andere schrijvers had het vast wel vier sterren gekregen...)

zaterdag 24 oktober 2009

Scarlett Thomas - The end of Mr. Y



Het verhaal
Op een koude winterdag moet promovendus Ariel Manto, die onderzoek doet naar gedachtenexperimenten, plotseling de universiteit verlaten omdat het gebouw op instorten staat. Op zoek naar warmte komt ze in een tweedehands boekwinkeltje terecht waar ze tot haar grote blijdschap een zeer zeldzaam boek aantreft van één van de schrijvers waarop ze wil promoveren: The end of Mr Y. van Thomas Lumas. Over dit boek doen rare geruchten de ronde: het boek zou vervloekt zijn. Iedereen die het leest, sterft. Natuurlijk kan Ariel de verleiding niet weerstaan en leest het boek. Helaas is het boek beschadigd: het recept dat Mr. Y, de hoofdpersoon van de roman, in de 'troposphere' brengt, een soort 'ruimte' waar het bewustzijn van mensen huist, is eruit gescheurd. Door toeval komt Ariel deze pagina op het spoor in de achtergelaten bezittingen van haar verdwenen professor. Als ze het recept op die pagina volgt, komt ook zij in de troposphere terecht. En dat dat niet zonder gevaren is, blijkt al snel. Als ze haar professor nou maar zou weten te vinden, dan zou alles vast wel weer op z'n pootjes terecht komen.

Ik vond dit een fantastisch boek. Een waar gedachtenexperiment!
"Thought experiments or, in German, gedankenexperiments, are experiments that, for whatever reason, cannot be physically carried out, but must instead be conducted internally, via logic and reasoning, in the mind."
Scarlett Thomas combineert gangbare wetenschappelijke theorieën met een erg spannend verhaal. En dan is het ook nog eens heel goed geschreven: met vaart, humor, maar ook met een wetenschappelijke inslag waar je u tegen kunt zeggen. Of althans, waar ik u tegen zeg.
Na het lezen zou je zomaar zin krijgen om bijvoorbeeld Samuel Butler, Jacques Derrida en Martin Heidegger te gaan lezen.

Een paar ezelsoortjes:
"Popular science can say some pretty wild things these days, but the supernatural is still out, as is Lamarck. You can have as many dimensions as you want, as long as noe of them contains ghosts, telepathy, anything that fucks with Charles Darwin or anything that Hitler liked (apart from Charles Darwin)."
------------------------------------------------------
"Is it something magical, or is it a prophesy that comes true because you make it come true? Or is it even just nothing at all, just a way of explaining bad things that happen to us that are actually random."
------------------------------------------------------
"... in the big house in Hackney that seemed to sprout empty rooms like baby universes."
------------------------------------------------------
(over het computermodel waar haar kamergenote, biologe Heather, haar onderzoek over doet) "The numbers and letters keep changing and repeating in front of me. It´s the kind of thing you could watch for ages. You´d watch it all night and then close your eyes and see thousands of letters and numbers still crazily scrolling in the darkness."
------------------------------------------------------
"This is what happens when you're a biologist. You need humanities people to explain real life to you."
"Biologists do always tend towards the most depressing explanation for things."
[proef ik hier wat vooroordelen tegen biologen? pah!]
------------------------------------------------------
"You know how religion usually helps people find themselves, and find God? I managed to lose everything. I thought that was the point. All the books I read about losing desire and losing the ego... The whole thing was soul-destroying, literally. Nothing prepared me for it. Nothing prepared me for what it would be like to be aware, objectively, of religion without being a part of it."
------------------------------------------------------
"There's always another level that we just don't know. The scientists have it down to the quarks and electrons and the various weird variations of them that come down in cosmic rays and so on, but they don't know if that's it, if they have found indivisible matter (...). It could even be that there's infinite divisibility. And there are still these big questions that no one can solve: what came before the beginning and what will happen after the end? The fact that these big questions stil exist is exciting. No one really knows anything very important - and there's still such a lot to know."
------------------------------------------------------
"Over to my left is the big grey wall in front of the church.
Are we the Thougths of God? a poster asks.
No, I realise. It's the reverse."

Richard Yates - Revolutionary Road



Revolutionary Road, de roman uit 1961 van de in 1992 overleden Richard Yates verhaalt van Frank en April Wheeler. Nog geen dertig zijn ze, deze twee, en objectief gezien gaat het hen erg goed. Ze hebben twee gezonde jonge kinderen, een huis in de suburbs (aan de Revolutionary Road), Frank heeft een baan waarbij hij goed verdient. En toch zijn ze niet gelukkig, en dat is zacht uitgedrukt. Hun levens zijn totaal vastgelopen. Zij is hopeloos gefrustreerd door het leven als huisvrouw en moeder, terwijl ze eigenlijk actrice had willen worden. Hij verlummelt zijn dagen op kantoor, fantaserend over seks met een van zijn vrouwelijke collega's.
Aan het begin van het boek lijkt April eindelijk een kans te krijgen om te stralen, als hoofdrolspeelster in het toneelstuk van het stadje waar ze wonen. Maar helaas loopt dat op een fiasco uit. Hierdoor wordt ze met haar neus op de feiten gedrukt: op deze manier ontkomt ze niet aan het leven dat haar zo ongelukkig maakt.
En wat doen stellen als ze uitgekeken raken op elkaar? Dan gaan ze trouwen, verhuizen of een kind maken. Zo ook de Wheelers: op Aprils initiatief maken ze grootse plannen om naar Parijs te gaan verhuizen, waar zij zal gaan zorgen voor inkomen terwijl hij 'eindelijk aan zichzelf toe zal kunnen komen'. Maar dan blijkt April zwanger en lijkt de weg uit het dal waarin ze zich bevonden in de ogen van April definitief afgesneden.
Terwijl Frank eigenlijk wel opgelucht is dat ze niet zullen gaan emigreren, ziet Arpil nog maar één uitweg.

Mooi, heel mooi! Yates laat de pijn van het uitzichtloze leven van de Wheelers voelbaar uit de pagina's naar voren komen. En ook hun onvermogen om zich aan het door henzelf opgelegde kader te ontworstelen. Wat ben ik als ik dit soort verhalen lees toch altijd blij dat ik niet vijftig jaar eerder geboren ben. Het had zomaar kunnen zijn dat ik dan ook uitgegroeid was tot een gefrustreerde huisvrouw. Brrrr!

zondag 18 oktober 2009

Amy Bloom - Away



Het verhaal
De jonge Joodse Lilian Leyb komt in de States aan. Het is 1924. Ze is haar vaderland Rusland ontvlucht nadat haar familie in een pogrom is omgebracht. Door haar slimmigheid weet ze een baantje te bemachtigen als naaister in een theater, waar ze zich al snel 'op weet te werken' tot de minnares van de belangrijkste toneelspeler in het theater. Of eigenlijk, tot de minnares van diens vader. Nou ja, dat is een ingewikkeld verhaal.
Maar dan komt Lilian een verre nicht tegen die haar vertelt dat haar dochtertje Sophie nog leeft! Niets kan haar tegenhouden om dwars door de States via de Telegraph Trail naar Siberie te trekken om daar haar dochtertje te gaan zoeken. Geen opsluiting in een gesticht, geen geldgebrek, geen honger, geen natuur, geen gezondheidsproblemen, geen oplichterij of moord, niets.

Een prachtig boekje, dat je zo de roaring twenties mee inneemt, maar je daarnaast ook een een buitengewoon mooi beschreven strijd van een moeder die alleen maar haar dochter wil terug zien te vinden. Enige minpuntje is dat het boekje wel erg dun is, waardoor de reis van Lilian lijkt te bestaan uit louter avontuurlijke gebeurtenissen. Iets meer lettertjes om ook de tijd daartussen wat toe te lichten zou het verhaal meer impact hebben gegeven.

zondag 27 september 2009

Evelyn Waugh - Brideshead revisited



Een paar maanden geleden keken we met een groepje boekgrrls naar Brideshead revisited. Sommigen hadden het boek van Evelyn Waugh waarop de film gebaseerd is al weg gelezen, maar ik niet. Die schade heb ik de afgelopen weken ingehaald.

Het verhaal
Charles Ryder wordt tijdens de Tweede Wereldoorlog gestationeerd op het landgoed Brideshead. Daar heeft hij heel wat herinneringen aan. In zijn studententijd trok hij veel op met de zoon des huizes, Sebastian. Deze exorbitant rijke student neemt de bleue Charles op in zijn sociale groep van excentriekelingen. Die groep speelt verder een kleine rol, het gaat vooral om de relatie tussen Charles en Sebastian. Als Sebastian Charles meeneemt naar zijn ouderlijk huis ontmoet hij daar de rest van diens familie: de oudste broer, de eeuwige vrijgezel die Bridey genoemd wordt, de zus Julia die op zoek is naar een geschikte huwelijkspartner en de jongste, Cordelia, die zo graag als volwassene behandeld wil worden.
De vrouw des huizes heeft er de religieuze wind stevig onder. Althans, dat lijkt zo. Elk van haar kinderen vindt een manier om daaraan te ontsnappen. De oudste in zijn verzamelwoede, Julia in het huwelijk, Sebastian in de drank en Cordelia in de verpleging. De heer des huizes ontvlucht de knellende banden van zijn huwelijk± hij vertrekt naar Italie om daar met zijn minnares te leven. Langzamerhand blijkt wat die ontsnappingspogingen elk van hen kost. Charles incluis.

Ik heb altijd gedacht dat dit een nogal romantisch en wee boek was. Niets is minder waar. Het is gewoon heel goed geschreven! Ik heb genoten van dit inkijkje in de Britse adel in het interbellum.

Jan Siebelink - Knielen op een bed violen



Ik luisterde naar Jan Siebelink die zijn Knielen op een bed violen voorlas. En gelukkig leest hij niet zo goed voor, anders was ik denk ik kapot gegaan aan het verhaal. Want wat een akeligheid en onmacht, wat een zelfgekozen en opgelegd lijden.

Het verhaal
Het verhaal begint als het straatarme astmatische jongetje Hans Sievez zich op school realiseert dat hij niet sterk hoeft te zijn om bewonderd te worden: hij bezit talent om de mensen te laten lachen. Maar al snel valt er niet veel meer te lachen: zijn moeder overlijdt en zijn vader, een gewelddadige relifanaat kan zich amper het hoofd boven water houden.
Op een dag verlaat Hans het ouderlijk huis en ontworstelt zich daarmee aan het relifanatisme van zijn vader. Hij besluit in Den Haag bij een kwekerij te gaan werken. Daar ontmoet hij Josef Mieras. Deze probeert Hans in te palmen voor zijn Geloof, maar op aandringen van Hans' hospita houdt hij Josef op afstand.
Hij trouwt en start met zijn vrouw Margje, zijn lagereschoolliefde, een bloemenkwekerij. Ze hebben het zwaar maar goed. Tot Josef Mieras ineens opduikt. Dit keer lukt het hem wel om Hans in te palmen. Al snel zit die, tot groot ongenoegen van zijn vrouw, tot over zijn nek in de hyperzwartekousenkerk.
Daaruit weet hij niet meer te ontsnappen. En bijna sleurt hij ook nog zijn vrouw en zoons mee. Bijna. Dat is het enige lichtpuntje. Als je het al een lichtpuntje zou kunnen noemen, want zeker de jongste zoon is zo verknipt als wat.

Hoe simpel het bovenstaande ook klinkt, de zwaarte van het leven in dienst van het Ware Geloof is zo voelbaar beschreven dat de zomerse dagen waarin ik naar Siebelink luisterde regelmatig een paar graden kouder leken te worden.

Jonathan Safran Foer - Everything is illuminated



De debuutroman van Jonathan Safran Foer, waar hij in 2002 mee doorbrak, heeft mij in stille bewondering achtergelaten. Wat kan die man schrijven! En dan te bedenken dat hij op het moment van verschijnen pas 25 jaar oud was.

Het verhaal
Een Amerikaanse schrijver die ook Jonathan Safran Foer heet reist naar de Oekraine om daar te gaan zoeken naar Augustine, de vrouw die zijn grootvader van de Nazi's heeft gered. Ter plaatse dienen Alexander Perchov, diens grootvader en hun hond Sammy Davis, Junior, Junior hem tot gids.

Dit gegeven is op een bijzondere manier uitgewerkt: Alexander schrijft het verhaal van hun zoektocht, deels in een soort dagboekachtig verslag, deels in brieven aan Jonathan. Jonathan zien we eigenlijk alleen door de ogen van Alexander.
We krijgen wel mee van hoe hij de tocht beleeft doordat hij de geschiedenis van de familie vanaf het einde van de 18e eeuw tot het moment waarop zijn grootvader gered wordt door Augustine probeert te reconstrueren op een soort geromantiseerde manier. Zeg maar 'De geschiedenis van een Joodse gemeenschap in de Oekraine'.

Ik moest in het begin erg wennen aan de manier waarop Alexander Engels schrijft, tot ik me realiseerde dat hij natuurlijk met een woordenboek ernaast zit te schrijven, waarbij hij gewoon de eerste woordbetekenis neemt. Verhaspeld Engels. Overigens is dat niet tot in extremo doorgevoerd want grammaticaal klopt het allemaal best aardig, alleen de woordkeus is raar. Op het moment dat ik daaraan gewend raakte, kon ik me overgeven aan de vaart en spanning tot aan de onthutsende ontknoping waar de familiegeschiedenis van Foer die van Alexander keihard raakt.

zondag 6 september 2009

Paul Auster - Man in the dark



Het verhaal
Een oude man heeft na de dood van zijn vrouw een akelig ongeluk gehad waardoor hij niet meer kan lopen. Daarom woont hij bij zijn pasgescheiden dochter in huis. Zijn kleindochter woont er ook, zij heeft niet lang daarvoor haar man verloren. Al maandenlang kijken de oude man en zijn kleindochter films. De ene na de andere. Om hun ellende te vergeten.

De oude man ligt ´s nachts wakker. Om de nacht door te komen verzint hij verhalen. In het verhaal van de nacht waarover het boek gaat belandt een jonge man in een soort parallel Amerika, een Amerika dat in burgeroorlog is. Hij krijgt daar de opdracht om de sleutelfiguur achter deze burgeroorlog om te brengen. Die sleutelfiguur is de oude man die het verhaal verzint...

Halverwege de nacht komt de kleindochter bij de oude man. Ook zij kan niet slapen. Zij vraagt hem haar te vertellen over hoe hij haar overleden grootmoeder leerde kennen, hoe zij samen leefden en waar het goed en mis ging in hun relatie. Dit om haar eigen huwelijk in perspectief te kunnen plaatsen.

Ik vond het verhaal over de jonge man die de opdracht vanuit het parallelle Amerika krijgt prachtig, een echt Austeriaans verhaal. Het gedeelte waarin hij met de kleindochter over zijn overleden vrouw en haar overleden man praat, sprak me daarentegen helemaal niet aan. Dat is veel minder ingenieus. Veel meer iets wat elke schrijver wel zou kunnen hebben verzonnen. Daarom: drie sterren.

Dimitri Verhulst - De helaasheid der dingen



We lazen De helaasheid der dingen met de IRL-leesgroep waar ik sinds kort lid van ben. Op mijn aanraden, want tot ik dit voorstelde had ik nog niets van Verhulst gelezen. En als nieuweling een schrijver voorstellen schept verwachtingen. Vorige week hebben we het boek besproken. Grappig toch, hoe de meningen uiteen kunnen lopen, voornamelijk door het gevoel dat het boek bij een ieder achterliet. We waren het eens: het is prachtig geschreven, Verhulst is een echte woordkunstenaar. Maar tegelijkertijd was bij sommigen de narigheid van het leven dat Verhulst beschrijft in tegenzin erover te lezen omgeslagen.

In De helaasheid tekent Verhulst herinneringen op aan het dorp waarin hij opgroeit, het Vlaamse Reetveerdegem. Hij woont met zijn vader en nonkels Zwaren, Herman en Potrel bij zijn oma. Het is een trieste bedoening, dit huishouden. Want de mannen zijn werkloos en hangen de godganse rond in de kroeg. Drank neemt in hun leven een centrale plek in. Neem bijvoorbeeld het verhaal 'de Ronde van Frankrijk' waarin Potrel een zuipwedstrijd organiseert: voor elke 'gereden' kilometer moet de deelnemer een bepaalde hoeveelheid drank tot zich nemen. Bergetappes betekenen sterke drank, vlakke ritten mogen op bier 'gereden' worden.
Ondanks de helaasheid van dit leven gaan de Verhulstjes door het vuur voor elkaar. Ze accepteren dat hun leven is zoals het is, en wee het gebeente van diegene die daar slecht over denkt.
Aan dit leven komt een eind als Dimitri door de kinderbescherming wordt weggehaald, ook al zo'n verhaal: de nonkels zijn meer bezig met het raden van de kleur van het ondergoed van de hun vreemde mevrouw dan met de vraag wat zij komt doen.
In het laatste verhaal gaat Dimitri weer terug naar het dorp. Daar gaat hij in een kroeg zitten wachten tot jawel, zijn nonkels binnen komen. Pas dan realiseert hij zich de kloof tussen hun leven en het zijne. En geneert hij zich voor zijn familie.

Wat een helaasheid allemaal. Mooi. Hilarisch. Ontroerend. Viezig. Een aanrader. Maar... niet zo mooi als Godverdomse dagen op een godverdomse bol

Rik Launspach - 1953



Het verhaal
Het is 1952. Julia en haar zus Bekka wonen bij hun ouders op hun Zeeuwse boerderij. Julia verlangt er bijna wanhopig naar het verstikkende dorpsleven achter zich te laten. Maar dan raakt ze zwanger van haar vriend Diewer, een vissersjongen uit het dorp. Hij gaat er bij het horen van het nieuws vandoor.
Haar ouders ontkennen in alle toonaarden dat Julia zwanger is want daarmee zouden ze de schande die dat met zich meebrengt onder ogen moeten zien. Julia zoekt haar heil in het hotel in het dorp, waar ze als kamermeisje werkt. Ze wordt door de uitbaters daarvan, Minke en Guus hartelijk opgevangen. Maar als de pas bevallen zus van Minke, Regina, hun hulp nodig heeft, moet Julia het alleen zien te rooien.
Vlak nadat ze bevalt van een gezonde zoon, Ernst, wordt Zeeland getroffen door de watersnoodramp. Daarbij raakt Julia Ernst kwijt. Haar allengs wanhopiger zoektocht naar de boreling staat centraal in het boek. Julia wordt bij deze zoektocht geholpen door Rutus, een jonge militair. Door Julia te helpen hoopt hij in het reine te komen met hetgeen er in de oorlog met zijn familie is gebeurd en waarvoor hij zichzelf verantwoordelijk acht.
Als derde verhaallijn is er een ingenieur van Rijkswaterstaat, die jaren eerder voorspelde dat deze ramp zich voor zou gaan doen, maar die werd weggezet als drammerige zonderling. Tijdens die rampnacht probeert hij met alle kennis zoveel mogelijk mensen te redden. Maar ook nu wordt zijn eigenzinnigheid niet op prijs gesteld.

Ik las het boek in één dag, en dat terwijl het toch geen dunnetje is (476 p), zo meeslepend is het verhaal. Het is geen literair meesterwerk, af en toe zelfs erg knullig geschreven, maar daarentegen heeft het een vaart en een prima plot. Hoewel die op het eind wel een beetje afgeraffeld wordt. Als in een film komen de verschillende personages nog langs in een soort van 'en wat gebeurde er nadat het verhaal ophield?'. Ik was dan ook niet verbaasd toen ik vlak daarna las dat het boek verfilmd is. Deze film, de Storm genoemd, gaat op 17 september in première.

zondag 30 augustus 2009

Erwin Mortier - Godenslaap



Godenslaap was het boekgrrlsboek van de maand juni. Ik had iets langer nodig om erdoor heen te komen. Het kostte me namelijk relatief veel moeite: ingewikkelde zinsconstructies die me de draad nogal eens deden kwijtraken. Daardoor moest ik soms een halve of hele bladzijde terugbladeren. Maar teruggaan deed ik wel, want Godenslaap is een erg mooi en knap geschreven boek.

Erwin Mortier beschrijft hoe een hoogbejaarde dame terugkijkt op haar leven, nee, op de tijd dat ze als jong meisje in de oorlog van '14-'18 na een vakantie bij de familie van haar Franse moeder niet meer terug kan naar haar vaderland België. Hoe ze een Engelse fotograaf ontmoet, ze verliefd op elkaar worden en samen door het verwoeste land reizen. Hoe ze na de oorlog trouwen. En ze nu, na zijn dood, maar niet kan wennen aan de leegte om zich heen. Hoe het verlangen naar hem haar nog bij de strot kan grijpen.
De extreem gecompliceerde relaties met haar moeder en dochter, relaties vol van onbegrepen verwachtingen en onvervulde verlangens is de tweede rode draad door het verhaal heen. En tot slot is daar de relatie met haar homoseksuele broer, die in de oorlog zwaar gewond raakt.
De oude vrouw schrijft en schrijft maar. Een relaas gericht aan haar verpleegster Rachida.

Zo knap hoe Mortier in de huid van deze oude dame weet te kruipen en hoe hij daarnaast ook haar leven als jonge vrouw geloofwaardig neer weet te zetten. Dus laat je niet afschrikken door die moeilijk geschreven meer filosofische passages, maar neem die ten volle tot je. Terugbladerend. En nog eens terugbladerend. Die brengen balans in het verhaal. Want de delen over de oorlog gaan als kogels zo snel voorbij.

vrijdag 28 augustus 2009

Dimitri Verhulst - Godverdomse dagen op een godverdomse bol



Ik heb me aangesloten bij een IRL leesgroep en deze keer lezen we De helaasheid der dingen van Dimitri Verhulst. Ik was al langer erg nieuwsgierig naar deze Vlaamse schrijver en toen hij dit jaar de Libris-prijs won voor zijn Godverdomse dagen op een godverdomse bol, besloot ik eerst het prijswinnende boek te lezen en daarna pas het leesgroep-boek.

Godverdomse dagen op een godverdomse bol is, in tegenstelling tot wat ik verwachtte, geen roman. Het is meer een soort pamflet. Ik zeg met nadruk een soort pamflet want het is geen pamflet in de klassieke zin des woords. Verhulst beschrijft hoe het zo gekomen is dat wij mensen (door hem alleen maar 't genoemd) de aarde bevolken op de manier waarop we dat doen. Een sneltreinreis door de geschiedenis van de mensheid. Met Verhulst' eigen verklaring over hoe alles zo gekomen is: dat we gedreven worden door slechts neuken, vreten en macht. En dat alles in vet Vlaams.

Ik heb heel veel ezelsoortjes gemaakt, en dat in een boekje van 186 pagina's. Een paar ervan:
Voor dit doeleind bedenkt 't de democratie. Iedereen gelijk voor de wet. Alleen kan niet iedereen in aanmerking komen om tot de groep 'iedereen' te worden gerekend, het zou anders nogal een zothuis worden. Vrouwen worden uitgesloten van de democratie, net als kinderen, vreemdelingen en slaven.
--------------------------------------------------------
In plaats van een keuterboertje te onderdrukken, een tewerkgesteld weeskind onder de knoet te houden, de luiheid te laten zegevieren, de weduwen te bezoedelen en de verveling met plundertochten te verdrijven, zou 't beter z'n krachten stoppen in een heilig oorlogje of twee. Of drie. Of vier. Of meer.
--------------------------------------------------------
Wat de ploeg was voor de landbouw, wat het wiel was voor de mechanica, dat is de wc voor het idee! Kakkend in afzondering komt 't op de ene gedachte na de andere.
--------------------------------------------------------

Vermakelijk zonder clownesk te worden, schokkend zonder schoppend. Vier sterren!

woensdag 26 augustus 2009

Haruki Murakami - Spoetnikliefde



Ik kan maar niet genoeg krijgen van Murakami, maar probeer zo langzamerhand iets langzamer te lezen want het einde van de reeks raakt langzamerhand in zicht.

Het verhaal
De ik-persoon is vreselijk verliefd op zijn beste vriendin, Sumire. Zij is een wat onaangepaste jonge would-be schrijfster, die hem bij voorkeur midden in de nacht belt. Aan het begin van het boek wordt zij voor het eerst in haar leven verliefd. Op Mioe, een Koreaanse wijnhandelaar. Ze raken aan de praat doordat Mioe Beatnik en Spoetnik verhaspelt, vandaar dat Sumire Mioe haar Spoetnikliefde noemt. Mioe vraagt Sumire voor haar te komen werken. Als Mioe en Sumire naar Europa vertrekken om wijn te gaan inslaan verdwijnt Sumire. De ik-persoon wordt daarop door Mioe gevraagd om naar Griekenland te komen om haar bij te staan in haar zoektocht naar Sumire. De ik-persoon vindt daar een floppy met daarop schrijfsels van Sumire. Kunnen die licht op haar verdwijning laten schijnen?

In essentie een echte Murakami: het verlangen naar een onbereikbare liefde, de zoektocht, het licht magisch-realistische, al die elementen hebben ook in Spoetnikliefde een plekje gekregen. Maar na een paar meesterwerken van de hand van Murakami te hebben gelezen moet ik zeggen dat Spoetnikliefde me toch een beetje tegenviel. En dat ligt eigenlijk alleen maar aan het eind: dat is wat afgeraffeld. Had hij de tijd genomen om ook het laatste stuk echt uit te werken dan had het net zo mooi kunnen worden als... nou ja, misschien zelfs wel zo mooi als Norwegian Wood.

dinsdag 25 augustus 2009

Godfried Bomans - Erik of het klein insectenboek



Wie kent niet deze klassieker van Bomans? Nou, ik dus. Tot mijn grote schande, want ik ben niet alleen een lezer maar ook een bioloog.

Met het voorleesboek heb ik die schande meer dan goed gemaakt. Want ik heb daardoor niet alleen kunnen genieten van de prachtige Bomanstaal, maar ook van de geweldige manier waarop Kees Prins ons laat meegenieten van de wonderlijke avonturen van de kleine Erik Pinksterblom, wanneer die in het schilderij boven zijn bed terecht komt.

Ik categoriseer Erik als kinder/jeugdboek maar eerlijk gezegd denk ik dat je als volwassene misschien nog wel meer kunt genieten van de Bomans-humor.

Hermann Hesse - Narziss en Goldmund



Mijn leraar Duits van de middelbare school liet bij mij zo'n afkeer voor de Duitse taal en literatuur achter dat ik, nadat ik dat vak had laten vallen, nooit meer ook maar een woord in die taal of van een schrijver uit dat taalgebied las. Wat jammer! Want daardoor wist ik niet eens dat er zoiets moois te lezen is als Narziss en Goldmund van Hermann Hesse. Dankzij de meer dan warme aanbeveling van Gufler las ik dat onlangs.

Het verhaal
De jongen Goldmund wordt door zijn vader naar een kloosterschool gebracht. Daar krijgt hij les van de amper oudere leraar Narziss. Beiden zijn nogal buitengewoon en vinden daarom in het klooster eigenlijk niet zoveel aansluiting bij de andere kloosterbewoners.
Goldmund is een vrolijke en toegewijde leerling, die erg zijn best doet om bij de door hem zeer bewonderde Narziss in goed daglicht te komen. Narziss heeft al snel door dat het onderbewuste van Goldmund iets over diens jeugd verborgen houdt. Iets dat hem ziek maakt. Hij doet er alles aan om door de blokkade van Goldmund heen te breken. Als dat lukt, blijkt pas echt hoe verschillend beide jonge mannen zijn.
Goldmund besluit het klooster te verlaten en zwerft jaren en jaren rond, zijn zinnelijkheid achterna reizend: van de ene plek met de ene vrouw naar de andere.
Tot hij op een dag een Mariabeeld tegenkomt in een klein kerkje. Goldmund wordt daardoor zo geraakt dat hij besluit beeldhouwer te worden. En dat lukt hem, ondanks het feit dat hij eigenlijk te oud is om uberhaupt in de leer te gaan en ondanks het feit dat hij daar ook veel te eigenwijs en te vrijheidslievend voor is.
Maar na voltooiing van zijn opleiding, als het moment zich definitief te settelen zich aandient, wint zijn ongetemdheid opnieuw: Goldmund begint een verhouding met de minnares van een graaf. Natuurlijk blijft dit niet onopgemerkt maar godzijdank wordt het leven van Goldmund gered door niemand minder dan Narziss, die inmiddels abt is van het klooster waar ze elkaar ontmoetten en het geestelijke leven tot in de puntjes heeft geperfectioneerd.
Eenmaal terug in dat klooster gaat Goldmund zich als beeldhouwer bezig houden met het verfraaiïen van de kansel. Weer is het de vraag of Goldmund klaar om zich te settelen in het kloosterleven of dat de hang naar zinnelijkheid hem zal blijven teisteren.

Hesse probeert door middel van dit verhaal aan te tonen dat er eigenlijk twee uitersten zijn om je leven te leven: een geestelijke en een zinnelijke manier. En dat het onmogelijk is om die twee manieren in één persoon te verenigen.
Zo schrijft hij (in mijn AP-pocketeditie uit 1992 op p. 216):
Alle vormen van bestaan leken te berusten op het twee-zijn, op tegenstellingen; je was ofwel vrouw of man, ofwel landloper of burgermannetje, ofwel verstandig of gevoelig - er bestond nergens een mogelijkheid om inademen en uitademen, man zijn en vrouw zijn, vrijheid en orde, drift en geest tegelijkertijd te beleven, je moest altijd voor een van de twee betalen met het verlies van het ander, en het een was altijd even belangrijk en begerenswaardig als het ander.
Daar kun je het mee eens zijn, of mee oneens. Dat doet er eigenlijk niet toe. De manier waarop Hesse dit gegeven heeft uitgewerkt is gewoon buitengewoon goed.

Ik dacht trouwens eerst dat het verhaal zich in de eerste helft van de vorige eeuw afspeelde (omdat het in 1957 uitgegeven is) maar daarna ging mijn tijdbeleving steeds verder terug. Uiteindelijk ben ik ergens in de middeleeuwen blijven hangen, gezien de ridders, maar vooral gezien de pestepidemie die het land teistert.

zaterdag 25 juli 2009

Zware verwaarlozing: wordt goedgemaakt



Tot mijn grote schrik zie ik dat ik al meer dan twee maanden geleden voor het laatst geblogd heb. Ik heb wel heel veel gelezen. Binnenkort kun je hier leesverslagen verwachten van (in alfabetische volgorde):

Jonathan Safran Foer - Everything is illuminated
Herman Hesse - Narziss en Goldmund
Rik Launspach - 1953
Haruki Murakami - Spoetnikliefde
Angie Sage - Magiek
Dimitri Verhulst - Godverdomse dagen op een godverdomse bol

van de volgende luisterboeken:

Godfried Bomans - Erik of het klein insectenboek (voorgelezen door Kees Prins)
Jan Siebelink - Knielen op een bed violen (voorgelezen door hemzelf)

En ook heb ik bijna uit:

Evelyn Waugh - Brideshead revisited
Erwin Mortier - Godenslaap
Charlotte Mutsaers - Rachels rokje

Dus: kom vooral terug hier!

Voor de Elsje-fans: momenteel is er wel veel te beleven op Elsjes emoties...

vrijdag 22 mei 2009

Haruki Murakami - Ten zuiden van de grens



Alweer mocht ik genieten van een roman van de Japanse meesterschrijver Haruki Murakami. En ook dit keer is het de pijn van het onvervulde verlangen naar een jeugdliefde die de hoofdpersoon doormaakt. Maar hoewel de thematiek herkenbaar is, is dit verhaal allerminst een herhaling van zetten.

Het verhaal
Hajime is twaalf en speelt vaak met zijn buurmeisje Shimamoto. Hoewel spelen eigenlijk niet de juiste omschrijving is, want zij is aan haar ene been verlamd en loopt daarom erg slecht. Ze zijn dus voornamelijk bij haar thuis aan het luisteren naar muziek. Vooral het nummer South of the border van Nat King Cole vinden ze prachtig. Het verbindt hen dat ze allebei enig kind, dat in die tijd en contreien zeer zeldzaam is. We hebben het dan over 1963.

Als Hajime verhuist naar een andere stad, verliezen Shimamoto en hij elkaar uit het oog. Hij beleeft zeer eenzame jaren waar eigenlijk pas door zijn huwelijk met Yukiko, als hij 30 is, een eind aan komt. Door haar komt zijn leven eindelijk op de rails. Hij krijgt met haar twee dochters en begint met financiele steun van zijn schoonvader een jazzclub. Maar dan zit daar op een avond Shimamoto aan de bar. Het onvervulde verlangen dat dan ineens de kop opsteekt laat hem en zijn huwelijk bijna uit elkaar spatten. Maar verlangt hij niet naar een fantoom? Wat is er, daar 'ten zuiden van de grens'?

Hier vind je een lekker knullige uitvoering van het nummer van Nat King Cole. Degene die met een uitvoering van NKC himself op de proppen komt, krijgt van mij een zoen.

zondag 17 mei 2009

Joke J. Hermsen - De liefde dus



In deze roman gaat Joke Hermsen in op een nogal onduidelijke periode in het leven van Belle van Zuylen, waarover niet veel bekend is. Hermsen verzint, of misschien moet ik zeggen, ze concludeert op grond van haar bronnenonderzoek dat het haast niet anders kan dan dat Belle in die tijd een ongelukkige liefde beleefde. En dat gegeven heeft ze in haar roman uitgewerkt.

Kun je lichamelijk ziek worden van een ongelukkige liefde? Is er een verschil hierin tussen mannen en vrouwen? Die vragen vormen het centrale thema van de roman.

Steeds komen om en om brieven die Belle aan diverse van haar relaties schreef, delen uit haar dagboek en de belevenissen van haar geliefde, Jean-Samuel, die de dagboeken leest op de boot naar Amerika aan bod. Met z'n drieen geven zij het beeld van een vrouw die in hevige verwarring verkeert. Ze heeft daarnaast allerlei lichamelijke klachten. Daarom reist ze van Zwitserland naar Parijs waar ze haar heil zoek bij de 'arts' Cagliostro, juist als diens reputatie ter discussie staat door zijn relaties met het hof van Marie-Antoinette en Lodewijk XVI. En dan komt Jean-Samuel haar achterna.

Op zich een aardig boek, maar ik kon de stijl van de brieven van Belle van Zuylen zelf, die ik ooit eerder las ('Ik heb geen talent voor ondergeschiktheid'), er niet in herkennen. En daarmee was tweederde van de roman voor mij, namelijk die delen waarin er sprake is van briefwisselingen en de dagboeken van Belle, nogal onwaarachtig. De reis van Jean-Samuel daarentegen vond ik daarentegen weer fascinerend beschreven. Daarom krijgt de roman van Hermsen van mij drie sterren.

Alexander McCall Smith - In the Company of Cheerful Ladies



Weer een lekker deeltje in de serie No 1. Ladies' Detective Agency. Dit keer heeft een van de stageairs van Mr. J.L.B. Matekoni het aangelegd met een rijke vrouw. Hij denkt daardoor dat hij het zich wel kan veroorloven te stoppen met zijn opleiding in de garage. Maar wat moet die rijke vrouw met deze jonge jongen? Mma Makutsi en Mr. J.L.B. Matekoni besluiten op onderzoek uit te gaan. Ondertussen rijdt Mma Ramotswe een fietser aan en neemt ze degene die ze aangereden heeft in dienst. En Mma Makutsi trekt de stoute schoenen aan: ze gaat op dansles.

Hoewel minder verrassend dan de eerdere delen, blijft deze serie o zo lekker als tussendoortje. Ik heb geloof ik nog twee of drie deeltjes op mijn MTBR liggen. Fijn!

donderdag 30 april 2009

Haruki Murakami - Norwegian Wood



Het verhaal
Het is 1987. Watanabe landt op het vliegveld van Hamburg. Op de achtergrond speelt het nummer Norwegian Wood van de Beatles. Door deze muziek wordt Watanabe teruggesmeten in de tijd, naar 1969.
Watanabe is dan een 19-jarige student aan een universiteit in Tokio. Hij leeft op de campus in een jongenshuis, dat van goorheid uit elkaar valt. Behalve de kamer die Watanabe deelt met 'de Marinier', een wat weltfremde jongen met smetvrees.
En zoals logisch op deze leeftijd, is Watanabe druk met het ontdekken van seks. Vooral via zijn vriend Nagasawa, die bij de vrouwen zeer in trek is, komt ook Watanabe ruimschoots aan zijn trekken op dit vlak.
Op een dag ontmoet hij in de metro Naoko, een meisje waarmee hij op de middelbare school heeft gezeten. Zij vormden samen met Kizuki een hecht trio. Maar Kizuki pleegde zelfmoord toen hij zeventien was. Deze zelfmoord maakte een eind aan de hechte vriendschap.
In de maanden die op hun hernieuwde kennismaking volgen maken Watanabe en Naoko lange wandelingen door Tokio en lijken ze elkaar weer te vinden. Het een leidt tot het ander en zo eindigen ze samen in bed. Maar dan stort Naoko in en moet worden opgenomen in een soort psychiatrisch kuuroord. Maandenlang hoort Watanabe niets van haar en hij herneemt zijn studentenleventje, waarbij hij Midori ontmoet, medestudente en de dochter van een boekhandelaar. Slim, mooi, onafhankelijk, ergo, een voor Watanabe zeer aantrekkelijke jonge vrouw.
Onvermijdelijk komt het moment waarop hij moet kiezen tussen Naoko en Midori.

Norwegian Wood wordt door velen gezien als een boek dat anders is dan de andere romans die hij schreef. Ik ben het daar maar ten dele mee eens.
Ja, er is minder sprake van bovennatuurlijke verhaalelementen, die komen in Norwegian Wood inderdaad niet voor. Ja, de personages zijn, in tegenstelling tot die uit zijn andere romans, gewone mensen.
Maar ook hier gaat het om een ingewikkelde zoektocht naar de (schier onmogelijke) liefde, ook hier is de geliefde verdwenen en laat deze verdwijning de hoofdpersoon in verwarring maar vastberaden achter. Vastberaden de geliefde en daarmee de liefde terug te vinden.
En aan de stijl herken je Murakami direct.

De titel verwijst naar het gelijknamige nummer van de Beatles, het lievelingsnummer van Naoko. Het nummer dat de trein van herinneringen in gang zet. Het nummer waarvan de beginwoorden zijn:
I once had a girl
Or should I say
She once had me

Die woorden vatten het boek mooi samen. Want eigenlijk heeft Watanabe maar bar weinig te kiezen in de relaties die hij aangaat. Ze overkomen hem als het ware. Zelfs als hij aan het eind moet kiezen tussen Midori en Naoko wordt die eigenlijk voor hem genomen.

zondag 19 april 2009

Herman Koch - Het diner



Wat een vreselijk knap geschreven boek, maar o, o, o, wat een naar verhaal! Deze roman van Herman Koch is het lezen meer dan waard.

Het verhaal
De hoofdpersonen, Paul en zijn vrouw Claire, hebben een eetafspraak in een sjiek restaurant. Zo'n restaurant met van die te kleine porties op te grote borden waarbij de gerant van echt elk gebruikt ingredient een toelichting aan tafel komt geven. Paul en Claire hebben er absoluut geen zin in, maar ja, ze moeten wel. Het is immers een etentje met Serge Lohman, de gedoodverfde volgende minister-president, en zijn vrouw Babette.
Als Paul en Claire zich voorbereiden op deze afspraak sluipt Paul de kamer van hun 16-jarige zoon Michel binnen. Paul gluurt in het mobieltje van zijn zoon en ziet zijn angstige vermoedens bevestigd worden: Michel heeft iets uitgevreten dat helemaal niet in de haak is.

De rest van het boek speelt zich in het restaurant af, waarbij je via het aperitief naar de fooi geleid wordt en daarbij een steeds gedetailleerder beeld krijgt van (de complexe relatie tussen) de verschillende disgenoten en hun kinderen en waarbij daarnaast duidelijk wordt wat Michel precies uitgevreten heeft.

Op een briljante manier weet Herman Koch je aan het begin van het boek zo op het verkeerde been te zetten dat je je aan het eind van het boek voor het hoofd slaat over zoveel onnozelheid...

V

E

R

K

L

A

P

P

E

R

want de in het begin ietwat sullige Paul en zijn charmante vrouw Claire blijken tuig te zijn, zulk vreselijk tuig! Ze schamen zich er helemaal niet voor dat hun zoon zwervers in elkaar rost en zelfs in brand steekt: hadden die maar niet in de weg moeten liggen. Je schaamt je na afloop dat je ze in het begin van het boek nog best sympathiek vond. Brrr. Knap boek dus!

zondag 12 april 2009

Haruki Murakami - Dans dans dans



Mensenkinderen, waarom worden er boeken geschreven die niet mogen aflopen maar dat toch doen? Ik weet nog dat ik daar als kind zo'n last van had bij Kruistocht in Spijkerbroek en vandaag kon ik het niet uitstaan dat 'Dans dans dans' een allerlaatste pagina kent.

'Dans, dans, dans' is het vervolg op 'De jacht op het verloren schaap'. Het speelt zich af in 1984, dus een paar jaar na 'De jacht'. De ik heeft de draad van zijn leventje weer opgepikt, of beter gezegd, hij heeft zichzelf een nieuw leventje aangemeten. Hij schrijft stukjes, in opdracht, voor allerlei tijdschriften.

Dan krijgt hij nachtenlang dezelfde droom. In die droom is hij terug op Hokkaido, in het Dolfijnenhotel, waar hij met zijn vriendin verbleef. De vriendin die aan het eind van 'de Jacht' verdween en waarvan de ik niets meer vernam. Huilt zij om hem?

Door deze droom gaat hij ook daadwerkelijk terug naar Hokkaido, maar het hotel zoals hij dat kende bestaat niet meer. In plaats daarvan is er een hypermodern hotel neergezet, dat wel Dolphin Hotel heet maar in niets lijkt op het hotel van weleer. De ik maakt er kennis met juffrouw Yumiyoshi, de receptioniste, die hem vertelt over haar bovennatuurlijke belevenis bij het uitstappen van de lift. Daarna overkomt de ik hetzelfde. Tijdens deze ervaring krijgt hij een soort opdracht: Dans dans dans, dan komen de gestoorde verbindingen in zijn leven weer in orde. Verbindingen? De ik snapt er niets van. Maar dat hij iets moet met die droom over zijn vriendin is duidelijk. En dus gaat de ik niet meer planmatig te werk, maar 'danst' van gebeurtenis naar gebeurtenis, hopend op herstel van die gestoorde verbindingen.

Op die manier komt hij in contact met de 13-jarige Yuki, de dochter van de mislukte schrijver Hiraku Makimura (natuurlijk draagt hij niet toevallig deze naam!) en de briljante maar chaotische en vergeetachtige fotografe Ame. Omdat zij beiden niet in staat zijn voor hun dochter te zorgen (ze hebben het vooral erg druk met zichzelf), ontfermt de ik zich over haar. Een meiske met grote problemen, die zo onaangepast is dat ze het niet uithoudt op school en daarom thuis zit. De ik brengt haar terug naar Tokyo en gaat af en toe met haar op stap.

Dan ziet de ik een film van een oude schoolvriend, die inmiddels gevierd acteur in B-films is. In de film ligt deze Gotanda met de vriendin van de ik uit 'De Jacht' in bed. Genoeg reden om het contact met Gotanda te herstellen. De vriendin van de ik bleek een callgirl te zijn geweest, zo kent Gotanda haar. Maar ook hij weet niet waar zij (hij weet dat ze Kiki heet) momenteel is. Al snel zijn de ik en Gotanda dikke vrienden.

Deze drie mensen, juffrouw Yumiyoshi, Yuki en Gotanda spelen een centrale rol in het oplossen van het raadsel van de gestoorde verbindingen.

Weer een briljant boek van Murakami. Ik kan me nu al verheugen op de volgende van de stapel Murakami's die nog op me liggen te wachten. Maar eerst moet ik het afscheid van deze roman zien te verwerken...

zaterdag 28 maart 2009

Alexander McCall Smith - The Full Cupboard of Life



Ik las een tweede deeltje uit de serie The No. 1 Ladies' Detective Agency uit het stapeltje van deze serie die ik van Ina kreeg.

Dit keer is Mr. J.L.B. Matekoni gestrikt door de eigenaresse van het lokale weeshuis: zij wil dat hij een gesponsorde parachutesprong gaat maken, waarbij de opbrengsten natuurlijk ten goede komen aan de wezen. En die arme Mr. J.L.B. Matekoni durft natuurlijk geen nee te zeggen. Gelukkig weet Mma. Ramotswe een uitweg te verzinnen. Een wel zeer gelukkig uitvallende uitweg ook nog.

En dat terwijl ze natuurlijk zelf ook weer een zaak onder handen heeft: een rijke dame heeft een contactadvertentie geplaatst en wil dat Mma. Ramotswe van de vier overgebleven kandidaten onderzoekt of ze haar willen voor haar geld of dat ze daadwerkelijk van haar houden.

Lekker leesvoer hoor, je kunt je helemaal terugtrekken in de bezigheden van Mma. Ramotswe en haar eeuwige verloofde Mr. J.L.B. Matekoni.

zondag 22 maart 2009

Tim Krabbé - Een tafel vol vlinders



Best een aardig boekje, dit boekenweekgeschenk van Tim Krabbé. Het gaat over een vader en een zoon. Of eigenlijk zijn het helemaal geen vader en zoon, want de echte vader van Bram heeft vlak na diens geboorte zelfmoord gepleegd. Daarna kreeg zijn moeder kortstondig een relatie met de student Fred en nadat die relatie op de klippen liep bleef Fred in een soort co-ouderschap voor Bram zorgen. Fred is schrijver van reisboeken en hij heeft voor Bram een glorieuze schrijverscarriere op het oog. Helaas voor hem denkt Bram daar heel anders over. Die wil wel reizen maar niet schrijven. En als Bram Emma ontmoet, wil hij ook dat niet meer.

Haruki Murakami - De jacht op het verloren schaap


Dit is een van de vroegste romans van Murakami, zijn derde om precies te zijn, en zijn eerste als professioneel schrijver. En weer heb ik zo enorm genoten. Genoten van zijn unieke schrijfstijl, genoten van weer een prachtig verhaal, genoten van de mooie uitgave. Ja, al met al weer een hele belevenis.

Het verhaal
De ik-persoon, die de 30 nadert, runt samen met zijn aan alcohol verslaafde maat een vertaalbureau annex reclamebureau. Op een dag krijgen ze bezoek van de secretaris van een van de meest invloedrijkste mannen van Japan, de Leider van een zeer rechtse beweging. De Leider ligt op sterven en zijn secretaris wil dat de 'ik' het schaap op de foto uit een of andere reclamefolder zoekt. Het is namelijk een heel bijzonder schaap dat op die foto staat. Een schaap waarvan er in Japan geen tweede voorkomt. Een schaap met een ster op zijn rug. De secretaris is er namelijk van overtuigd dat het schaap de 'Wil' van de Leider herbergt. Voldoet de 'ik' niet aan dit verzoek, dan zal de secretaris ervoor zorgen dat de 'ik' geen leven meer zal hebben. De rest van het boek is dan ook gewijd aan de jacht op dit verloren schaap die de ik en zijn vriendin ondernemen. Die jacht ook op een bestemming want als je 30 bent, moet je die toch wel zo'n beetje voor ogen hebben, dan kun je er niet meer zomaar wat op los leven...

Zoals het Murakami betaamt is het verhaal doorspekt met semi-magische elementen, die hij ook hier al zo weet te beschrijven dat het absoluut logisch is. Een grote aanrader, dit boek.

Ik heb trouwens erg last van hetgeen op de blurb staat als het commentaar van de Volkskrant-recensent: "Er gaat iets onweerstaanbaars uit van zijn werk, iets bedwelmends en meeslepends: val je voor hem, dan ben je gesjochten, want dan moet ineens dringend alles van hem gelezen worden." Nu liggen voor me klaar: Norwegian Wood, Dans dans dans en Ten zuiden van de grens. Enige dilemma is nu nog: welke lees ik als eerste?

zaterdag 7 maart 2009

Alexander McCall Smith - The Kalahari Typing School for Men


Een geinig boekje, dit vierde deel van de No. 1 Ladies' Detective Agency serie en prima leesbaar zonder dat je de eerdere delen las (dat was bij mij het geval).

Het verhaal speelt zich af in Botwana, volgens de hoofdpersoon het enige beschaafde land in Afrika. Zij, Mma Ramotswe, is eigenaresse van het No. 1 Ladies' Detective Agency en krijgt de schrik van haar leven als haar bureau concurrentie krijgt. Gelukkig blijkt haar manier van werken nog steeds klanten aan te trekken. Zo ook de man die in zijn jeugd een paar misstappen heeft begaan en Mma Ramotswe vraagt de gedupeerden te zoeken zodat hij zijn schuld kan vereffenen. Ondertussen is de assistente van Mma Ramotswe, Mma Makutsi, op zoek naar een man. Het lijkt erop dat ze er wel een zal vinden tussen de leerlingen op de typeschool voor mannen die ze start.

zaterdag 28 februari 2009

Daniel Hecht - Geestdrift



Het verhaal
De hoofdpersoon van deze roman is Paul Skoglund, lijder aan het syndroom van Gilles de la Tourette. De medicijnen die Paul hiervoor slikt maken zijn ziekte behapbaar, maar ondanks dat is het voor hem onmogelijk zijn beroep van leraar uit te oefenen. Paul woont samen met zijn vriendin Lia. Hij is eerder getrouwd geweest, en deelt met zijn ex de zorg voor hun zoon Mark. Tenminste, voor zolang het nog duurt want zij vindt dat Paul een slechte invloed op de eveneens met neurologische problemen kampende Mark heeft. En dan ook nog eens geen baan, dus hoe kan hij de jongen nou de zorg geven die die nodig heeft? Het lijkt daarom een geschenk uit de hemel dat zijn tante hem vraagt haar landhuis (Highwood) op te knappen dat door vandalen totaal verwoest is. Als Paul aan de gang gaat in het huis, ontdekt hij dat de schade vrijwel onmogelijk door gewone vandalen kan zijn veroorzaakt.

Mo Ford is een politieman die niet altijd volgens het boekje werkt. Dat heeft hem al eerder in de problemen gebracht en hem een overplaatsing opgeleverd. In zijn nieuwe district bestaat zijn werk uit het oplossen van een aantal verslofte zaken. Het gaat om een bizar verkeersongeluk en een aantal verdwenen tieners. Zijn speurwerk brengt hem bij Highwood, het huis waar Paul de boel aan het opknappen is.

Wat is precies in Highwood gebeurd?

Best een lekker boek hoor, maar veel te vaak slaat Hecht eindeloze zijpaden in. Bovendien wil hij dat alles tot in de kleinste details klopt. En dat haalt de vaart erg uit het verhaal. Het einde is overigens bijzonder en verrassend, dat maakt veel goed.

Oorspronkelijke titel: Skull session (1997), vertaling Robert Vernooy

zaterdag 7 februari 2009

Haruki Murakami - Waarover ik praat als ik over hardlopen praat



Gezien mijn eerdere ervaringen met Murakami was ik erg benieuwd naar zijn jongste pennenvrucht. Dat het non-fictie is, leek me geen bezwaarlijk iets, iemand die zulke wonderschone fictie-teksten kan produceren moet het immers ook lukken om goede non-fictie te schrijven.

En goede non-fictie is het zeker. De zinnen lopen soepel en Murakami vertelt op een vlotte manier dat wat hij te vertellen heeft. En wat dat is? Hardlopen. Hij beschrijft eigenlijk wat hardlopen voor hem betekent. En als hij over hardlopen praat, dan heeft hij het over langeafstandslopen. Halve marathonnen of langer, zeg maar.

In het begin van het boek trekt Murakami regelmatig de vergelijking tussen welke eigenschappen je als romancier nodig hebt die ook bij het hardlopen van pas komen (en vice versa). Interessant! Maar later in het boek gaat het toch vooral om zijn persoonlijke belevenis van het hardlopen en beschrijft Murakami het verloop van een aantal wedstrijden waaraan hij mee heeft gedaan. Vanaf dat moment vond ik het niet zo interessant meer. Want ik ben een lezer en geen loper.

Dus: doe mij maar Murakami als fictieschrijver. Ik ben trouwens niet de enige die tot deze conclusie komt. Pieter Steinz schreef in zijn recensie in de NRC van 23 januari namelijk het volgende:
En dan, bij het herlezen van The Loneliness of the Long-Distance Runner, besef je wat voor boek je eigenlijk het liefst van Haruki Murakami had gelezen. Geen slappe kenschets van zijn eigen leven als loper en schrijver, maar een roman waarin hardlopen een belangrijke bijrol speelt en die verder naadloos past in de rest van zijn oeuvre. Een marathon in Kyoto die uitloopt op een surrealistische odyssee bijvoorbeeld. Of de hopeloze driehoeksverhouding van twee eigenzinnige ultralopers en een even labiel als beeldschoon meisje. Pas dan kan hij, zoals hij het in Waarover ik praat als ik over hardlopen praat formuleert, aan de finish trots op mezelf zijn.

zondag 1 februari 2009

Joris Luyendijk - Het zijn net mensen



Joris Luyendijk geeft in Het zijn net mensen een onthutsend kijkje op de werking van 'de media'. Hij is jarenlang voor verschillende media (kranten, radio, tv) gestationeerd geweest in het Midden-Oosten, waar hij eerst vanuit Egypte, daarna vanuit Libanon en tenslotte vanuit Oost-Jeruzalem verslag deed van de situatie aldaar.

Met voorbeelden en briljant verzonnen parallellen legt hij uit waarom het onmogelijk is om objectief verslag te leggen vanuit een dictatuur, zoals de meeste landen in het Midden-Oosten. Er zijn geen statistieken, opiniepeilingen evenmin. Mensen durven hun mond eigenlijk niet open te doen want wie weet ben je wel van de geheime dienst. En als ze hun mond al open durven te doen dan alleen off the record.

Later mag hij zijn licht laten schijnen over het conflict tussen de Palestijnen en Israeliers. Hier laat Luyendijk zien hoe slim de Israeliers de internationale opinie beinvloeden en hoe slecht de Palestijnen daartoe in staat blijken. Geholpen door het feit dat ook daar een Leider zit die zichzelf in het zadel wil houden, koste wat kost.

Daarnaast ervaart Luyendijk hoe lastig het is om verslag te doen van een situatie zonder dat er een nieuwswaardige aanleiding is. Dat willen tv-programma's in het westen gewoon niet van je hebben. De afnemers van het nieuws zoeken bevestiging van hun bestaande ideeën en denkbeelden, geen beelden daarnaast die die denkbeelden zouden kunnen verstoren.

Ik was al een Luyendijk-fan door zijn geweldige gastheerschap van Zomergasten, en door het lezen van Het zijn net mensen is mijn bewondering er niet minder op geworden. Je moet het maar durven, de geloofwaardigheid van je eigen vak ter discussie stellen.

woensdag 28 januari 2009

Anna Enquist - Contrapunt



Een vrouw, niet verder bij name genoemd, besluit de Goldbergvariaties van Bach in te gaan studeren. Bij het instuderen brengt de muziek herinneringen in haar naar boven. Herinneringen aan met name haar dochter, aan de bijna krampachtig innige relatie die de vrouw en haar dochter hadden.

Op een werkelijk schitterende manier interpreteert Enquist de muziek van Bach en weeft daar haar verhaal omheen. Zeer ontroerend maar nooit sentimenteel. Ik luisterde ondertussen naar twee uitvoeringen van de Goldbergvariaties door Glenn Gould, een uit 1955 en een uit 1982. Of beter gezegd: ik luisterde steeds naar een van de variaties uit 1955, las dan het hoofdstuk, luisterde de variatie nog eens en zette tot slot de 1982-versie op. Bijna studerend ging ik door Contrapunt heen.

De titel, Contrapunt, verwijst naar het muzikale verband tussen twee stemmen, dat in vijf soorten kan worden verdeeld. Al deze soorten worden door Bach (muzikaal) en Enquist (literair) gebruikt. Ik ga dat hier niet helemaal uitdiepen (dan wordt dit bericht veeeel te lang): ontdek dat zelf, zou ik zo zeggen.

Natuurlijk is daar de vraag of deze roman autobiografisch is. Ongetwijfeld is dat zo. Zoals Bach de variaties schreef om afscheid te kunnen nemen van zijn zoon Bernard (althans, dat is de theorie die Enquist te berde brengt), zo schrijft Enquist met Contrapunt haar eigen Goldbergvariaties om afscheid van haar dochter Margit te kunnen nemen. Doet die wetenschap wat af aan het de muziek of boek? Nee, beide werken zijn ook zonder die wetenschap geweldig.

dinsdag 27 januari 2009

Kees van Beijnum - De oesters van Nam Kee



Het verhaal
Amsterdam, zomer 1999. Berry Kooijmans heeft, zonder het zijn moeder te vertellen, het gymnasium verlaten, vlak voor zijn eindexamen. Tegenover haar houdt hij de illusie in stand dat hij prachtig geslaagd is en inmiddels studeert. Zijn dagen brengt hij door met zijn vrienden Rachid 'De laatste mode', Gerry 'Grolsch' en Otman. Ze hangen rond in hun vaste snackbar (Fast Eddy), snuiven, zuipen en kraken alle meiden af.
Dan ontmoet Berry de lapdanseres Thera. Al snel zijn ze onafscheidelijk. Zij is dol op oesters die ze dan ook elke dag eet in restaurant 'Nam Kee'.
Als Thera stopt met dansen, is door de overdadige levensstijl die zij en Berry erop nahouden het geld natuurlijk snel op. Daarom bedenken ze een plan om snel aan geld te komen. Het plan werkt fantastisch en ze wanen zich de koning te rijk. Maar dan krijgt Thera last van epileptische aanvallen. De zeepbal spat hardhandig uit elkaar en in enkele dagen tijd glijdt Berry bijna onfafwendbaar weg in een moeras van criminaliteit..

Doordat het boek in flashbacks is geschreven, weet je al dat Berry in de gevangenis zit, waar hij wacht op zijn proces. Belangrijk voor de uitkomst van het proces zijn twee dingen: a. of de man die door zijn doen in coma ligt, zal sterven of herstellen en b. het oordeel van de psychiater over de geestesgesteldheid van Berry.

Prachtig boek en ook nog eens fantastisch voorgelezen door Daan Schuurmans, die met zijn licht geaffecteerde uitspraak prima door kan gaan voor een gymnasiumkind uit de betere middenklasse van Amsterdam.

zondag 25 januari 2009

Nicci French - What to do when someone dies



Het verhaal
Ellie krijgt de schrik van haar leven als op een dag de politie aan de deur staat met de mededeling dat haar man Greg bij een auto-ongeluk om het leven gekomen is. En dat er een vrouw bij hem zat. Waarop iedereen voetstoots aanneemt dat Greg met deze vrouw, Milena, een verhouding moet hebben gehad. De rest van het boek draait om het uitzoekwerk van Ellie: ze moet en zal bewijzen dat Greg geen verhouding met Milena had. Daarbij stuit ze op de nodige aanwijzingen die haar doen vermoeden dat Greg en Milena vermoord zijn. De politie gelooft haar verhaal echter niet en bekijkt haar met stijgende argwaan.

Ik had heel erg gehoopt dat dit weer een ouderwetse Nicci French-pageturner zou zijn. Maar helaas. De spanning die wel degelijk aan het begin van het boek op wordt gebouwd, loopt weg uit het verhaal als uit een ballon door slijtage van de latex een klein gaatje in is gekomen.

vrijdag 16 januari 2009

Merel Roze - De weekenden waren voor haar



Al tijden volg ik het weblog van Merel Roze. Een leuk, vrolijk, luchtig en goed geschreven blog. Merel kondigde daar de verschijning van haar nieuwe roman aan. Wat leuk, dacht ik, die moet ik zeker lezen. Wat een mooie roman! Het heeft door de onderhuidse spanning wel iets weg van de boeken van Renate Dorrestein, waar ik een groot liefhebster van ben.

Het verhaal
De moeder van Maya is gestorven toen Maya 8 jaar was. Daarna heeft haar vader, een bekende tv-persoonlijkheid, haar ruim een jaar in de weekenden ondergebracht bij een pleeggezin op een boerderij buiten de stad. Met het dochtertje in het gezin, Frederieke, wordt Maya al snel dikke vriendinnetjes.

Zoals dat gaat, verliest Maya na deze periode Frederieke uit het oog. Pas als zij gaat trouwen dringt haar vriend aan op hernieuwing van de vriendschap. Verbijsterd is Maya als ze niet met open armen wordt ontvangen: wat is er gebeurd dat zowel de moeder van Frederieke als Frederieke zelf zo ontzettend boos op haar zijn?

Afwisselend wordt het verhaal vanuit de 8-jarige en de 29-jarige Maya verteld. Ontroerende schets van hoe ver ouders en kinderen kunnen gaan in hun (hang naar) liefde van elkaar.

Tip: bekijk vooral ook de trailer die Merel maakte ter promotie van haar boek!

Ildefonso Falcones - De kathedraal van de zee



Eigenlijk had ik dit afgelopen zomervakantie al willen lezen, het leek me namelijk echt een vakantieboek. Toen las ik andere mooie dingen en dus lag het nog steeds op mijn 'Mount To Be Read'. Ik begon er in de kerstvakantie aan, en omdat ik de afgelopen dagen door griep geveld in bed lag en weinig anders kon dan slapen en lezen, las ik deze dikke roman (650 p) toch nog vlot uit.

Het verhaal speelt zich af in het Barcelona (mijn favoriete stad!) van de veertiende eeuw. De periode waarover het zich uitstrekt is zo goed als aansluitend aan dat van Jonkvrouw, dat met name de politieke verwikkelingen 'De kathedraal van de zee' tot een logisch leesvervolg maakten.

Een jonge horige boer, Bernat Estanyol, krijgt op zijn trouwdag onverwacht bezoek van zijn heer. De heer wenst gebruik te maken van zijn recht om de eerste nacht met de jonge bruid Francesca op te eisen. Tot overmaat van ramp dwingt hij Bernat Francesca daarna eveneens te verkrachten om zo een eventueel kind geen aanspraak te laten hebben op bastaardschap.

Lekker, zo'n begin :-\ Eigenlijk wilde ik het wegleggen want een hoofdpersoon die iemand verkracht, daar kan ik niet mee uit de voeten. Maar goed, ik had niets anders voorhanden, dus ik las door.

Bernat vlucht met het kind dat inderdaad een aantal maanden later geboren wordt, Arnau, naar Barcelona, waar je een vrij burger kunt worden als je er een jaar en een dag woont. Dat lukt. Als vrije burgers zijn de problemen voor Bernat en Arnau nog niet automatisch voorbij, want ze zijn zo arm als kerkratten. Bernat ontfermt zich ook nog over een vriendje van Arnau, Joan, die verstoten is door zijn vader wegens ontrouw van zijn moeder.

Arnau wordt als 14-jarige opgenomen in het gilde van de stenensjouwers, de bastaixos. Hij wil dolgraag bijdragen aan de bouw van een nieuwe Mariakerk. Hij is namelijk overtuigd dat zijn moeder dood is (terwijl Francesca in werkelijkheid 'geconfisceerd' is door de heer van Bernat) en dat hij via het Mariabeeldje met haar kan praten. Het stenensjouwen geeft Arnau grote voldoening en afleiding van zijn ontluikende hormonen. Joan daarentegen wordt monnik.

Arnau leeft een bewogen leven, in een bewogen tijd. En dat weet Falcones meeslepend op te schrijven. Meeslepend, dat absoluut, maar literair, dat niet direct. Het deed me eigenlijk wel wat denken aan Pillars of the earth. Dus: lekker vakantieboek.

zaterdag 10 januari 2009

Marja Vuijsje - Joke Smit


Ik houd helemaal niet van biografieën maar ja, ik kreeg deze van mijn moeder... Toen zag ik dat-ie door Marja Vuijsje geschreven was, dat is een vriendin van een vriendin van mijn moeder en daarom heb ik vroeger nog wel eens met haar te maken gehad. Ik werd meer dan aangenaam verrast moet ik zeggen.

Voor mij, geboortejaar 1969, is Joke Smit iemand die thuis gelezen werd en over wiens ideeën gepraat werd, maar over wie ik toch eigenlijk maar weinig wist. Vuijsje beschrijft haar leven op een prettige en soepele manier. Genuanceerd ook. Joke is jong aan kanker overleden (in 1981), dus veel van de mensen waarmee ze opgegroeid is, waar ze mee gewerkt heeft en waar ze mee geleefd heeft, leven nog en konden door Vuijsje geïnterviewd worden. Dat was trouwens niet de enige goede bron: het laatste jaar van haar leven gebruikte Joke om allemaal bandjes in te spreken met haar levensverhaal. Ook heeft ze jarenlang dagboekaantekeningen gemaakt.

Uit dit alles komt het volgende beeld naar voren: Joke Smit werd in 1933 geboren als eerste kind van een schoolhoofd van een School met de Bijbel en (natuurlijk) een huisvrouw. Een stevig christelijk geheelonthoudersgezin maar tegelijkertijd redelijk progressief want Joke mocht vlak na WOII naar het gymnasium in Utrecht, en daarna Frans studeren. Tijdens haar studie ontmoette ze haar latere echtgenoot, Constant Kool, met wie ze een intellectueel stimulerende relatie had. Ze trouwden en kregen twee kinderen. Joke bleef, tegen de gewoonte van de tijd in, ook na haar huwelijk een zeer actief maatschappelijk leven leiden.

Al snel ging ze zich verbazen over de verschillende behandeling van mannen ven vrouwen. En die verbazing sloeg om in woede, die ze gebruikte om haar meest beroemde artikel 'Het onbehagen van de vrouw' te schrijven, het artikel dat van haar het boegbeeld van de tweede feministische golf heeft gemaakt.

Vuijsje laat zien dat Joke radicaal was in haar ideeën: ze vond dat er op geen enkele wijze onderscheid mocht bestaan tussen mannen en vrouwen, in werk- en privé-zaken. In het verwezenlijken van haar idealen was Joke Smit echter niet radicaal, ze was geen actievoerder, wilde niet op de barricades, maar vond ze dat de boel via de politiek veranderd moest worden, door middel van een 'mars door de instituties'. Juist die lijn zorgde ervoor dat ze in de jaren '70 steeds minder aansluiting had bij de veelheid aan feministische groepen die in die tijd als paddenstoelen uit de grond schoten. Die wilden bijvoorbeeld mannen uitsluiten, terwijl Joke vond dat mannen en vrouwen de sekseongelijkheid samen moesten oplossen.

Naast haar professionele ontwikkeling besteedt Vuijsje ook de nodige aandacht aan Jokes privé-leven. Ze had het nog niet zo gemakkelijk. Een jeugd waarin ze het perfecte oudste kind moest zijn en was. Een huwelijk dat niet goed was en uiteindelijk ook op de klippen liep, aan de lopende band buitenechtelijke relaties die stuk voor stuk ook ongelukkig eindigden, behalve misschien die met de man waarmee ze de laatste paar jaar van haar leven sleet. Een zeer gedreven vrouw met altijd tijd tekort om al die dingen te doen die ze wilde doen. Een warm maar gelijk ook een zeer resultaatgericht iemand, die alleen op kwam draven als ze zaken kon doen. Een zeer intelligente dame.

Tijdens het lezen moest ik steeds aan de woorden van mijn moeder denken die vertelde dat je in de jaren '70 enorm geprest werd om mee te doen aan het grote partnerruilen. Het was abnormaal als je er niet aan meedeed, als je aangaf gelukkig te zijn met je partner. Belachelijk, dat kon echt niet hoor! En dat was maar in Delft. Kun je nagaan hoe het in Amsterdam moet zijn geweest, waar Joke en Constant woonden. Nu bijna onvoorstelbaar. Ook de kinderen van Joke en Constant hadden geen doorsnee leven. Joke zat regelmatig tijden in het buitenland (ze had bv een appartement in Parijs] en zeker toen zij en Constant uit elkaar waren, waren zij dan langere tijd alleen. Want natuurlijk bleven zij bij hun moeder wonen en zagen zij hun vader maar zo af en toe. Nu ook bijna onvoorstelbaar, want Joke en Constant bleven met elkaar omgaan, ze bleven verbonden via de feministische zaak.

Tot slot nog de verwijzing naar een artikeltje van Max Pam over Joke Smit en de biografie van Vuijsje over haar, waar ik door Brasikurtz op geattendeerd werd. Leuk ook om dat erbij te lezen.

woensdag 7 januari 2009

Jean-Claude van Rijckeghem & Pat van Beirs - Jonkvrouw



Deze historische jeugdroman (12+) heeft de Thea Beckmanprijs in 2005 gewonnen, en terecht! Het is namelijk het prachtige en spannend opgetekende verhaal over het leven van Marguerite van Male, dochter van de Graaf en Gravin van Vlaanderen, halverwege de 14e eeuw. Je krijgt een aardig kijkje in de keuken van het leven en de gebruiken halverwege de Middeleeuwen, toepasselijk genoeg (het is nu stervenskoud buiten) de periode van de Kleine IJstijd. Ik nam in de auto het luisterboek tot mij: werkelijk fantastisch voorgelezen door de Vlaamse actrice Hilde Heijnen.

Marguerites bijzondere leven begint al met haar geboorte: ze is een dwarsliggertje dat nog maar net gered kan worden doordat de hulp van de lokale 'heks' ingeroepen wordt. Hoewel haar moeder na haar geboorte bijna elk jaar zwanger is, blijft Marguerite enig kind. Tot groot ongenoegen van haar vader, die _zonen_ wil, ergenamen. Dochters zijn hem niets waard. Van al die miskramen en baby's die doodgaan, samen met het gebrek aan begrip van haar man wordt de moeder van Marguerite, Margareta van Brabant, zeer begrijpelijk gek.

Marguerite blijkt een eigenzinnig kind. Ze speelt liever met jongens dan meisjes, leert liever zwaardvechten dan borduren, gaat schrijlings te paard en is allesbehalve de volgzame dochter die een jonkvrouw in die tijd geacht werd te zijn.

Het boek is eigenlijk één grote aaneenschakeling van confrontaties van twee sterke persoonlijkheden: Marguerite en haar vader. Lukt het haar vader om de wil van Marguerite te breken? Pas in de allerlaatste minuten/bladzijden kom je daarachter. Tegelijkertijd is het een coming-of-age-roman, waarin de gemoedstoestand van een puberend meisje (opstandig naar haar alle mensen met autoriteit in haar omgeving, de ontluikende seksuele gevoelens), mede door de gekozen vorm (het boek is in de ik-vorm geschreven) mooi naar voren komt.

Dat de roman wel erg losjes gebaseerd is op het leven van Margaretha van Male, mag de pret niet drukken, maar had mijns inziens wel duidelijk gemaakt moeten worden in het boek.