Hermann Hesse - Narziss en Goldmund

Mijn leraar Duits van de middelbare school liet bij mij zo'n afkeer voor de Duitse taal en literatuur achter dat ik, nadat ik dat vak had laten vallen, nooit meer ook maar een woord in die taal of van een schrijver uit dat taalgebied las. Wat jammer! Want daardoor wist ik niet eens dat er zoiets moois te lezen is als Narziss en Goldmund van Hermann Hesse. Dankzij de meer dan warme aanbeveling van Gufler las ik dat onlangs.

Het verhaal
De jongen Goldmund wordt door zijn vader naar een kloosterschool gebracht. Daar krijgt hij les van de amper oudere leraar Narziss. Beiden zijn nogal buitengewoon en vinden daarom in het klooster eigenlijk niet zoveel aansluiting bij de andere kloosterbewoners.
Goldmund is een vrolijke en toegewijde leerling, die erg zijn best doet om bij de door hem zeer bewonderde Narziss in goed daglicht te komen. Narziss heeft al snel door dat het onderbewuste van Goldmund iets over diens jeugd verborgen houdt. Iets dat hem ziek maakt. Hij doet er alles aan om door de blokkade van Goldmund heen te breken. Als dat lukt, blijkt pas echt hoe verschillend beide jonge mannen zijn.
Goldmund besluit het klooster te verlaten en zwerft jaren en jaren rond, zijn zinnelijkheid achterna reizend: van de ene plek met de ene vrouw naar de andere.
Tot hij op een dag een Mariabeeld tegenkomt in een klein kerkje. Goldmund wordt daardoor zo geraakt dat hij besluit beeldhouwer te worden. En dat lukt hem, ondanks het feit dat hij eigenlijk te oud is om uberhaupt in de leer te gaan en ondanks het feit dat hij daar ook veel te eigenwijs en te vrijheidslievend voor is.
Maar na voltooiing van zijn opleiding, als het moment zich definitief te settelen zich aandient, wint zijn ongetemdheid opnieuw: Goldmund begint een verhouding met de minnares van een graaf. Natuurlijk blijft dit niet onopgemerkt maar godzijdank wordt het leven van Goldmund gered door niemand minder dan Narziss, die inmiddels abt is van het klooster waar ze elkaar ontmoetten en het geestelijke leven tot in de puntjes heeft geperfectioneerd.
Eenmaal terug in dat klooster gaat Goldmund zich als beeldhouwer bezig houden met het verfraaiïen van de kansel. Weer is het de vraag of Goldmund klaar om zich te settelen in het kloosterleven of dat de hang naar zinnelijkheid hem zal blijven teisteren.

Hesse probeert door middel van dit verhaal aan te tonen dat er eigenlijk twee uitersten zijn om je leven te leven: een geestelijke en een zinnelijke manier. En dat het onmogelijk is om die twee manieren in één persoon te verenigen.
Zo schrijft hij (in mijn AP-pocketeditie uit 1992 op p. 216):

Alle vormen van bestaan leken te berusten op het twee-zijn, op tegenstellingen; je was ofwel vrouw of man, ofwel landloper of burgermannetje, ofwel verstandig of gevoelig - er bestond nergens een mogelijkheid om inademen en uitademen, man zijn en vrouw zijn, vrijheid en orde, drift en geest tegelijkertijd te beleven, je moest altijd voor een van de twee betalen met het verlies van het ander, en het een was altijd even belangrijk en begerenswaardig als het ander.

Daar kun je het mee eens zijn, of mee oneens. Dat doet er eigenlijk niet toe. De manier waarop Hesse dit gegeven heeft uitgewerkt is gewoon buitengewoon goed.

Ik dacht trouwens eerst dat het verhaal zich in de eerste helft van de vorige eeuw afspeelde (omdat het in 1957 uitgegeven is) maar daarna ging mijn tijdbeleving steeds verder terug. Uiteindelijk ben ik ergens in de middeleeuwen blijven hangen, gezien de ridders, maar vooral gezien de pestepidemie die het land teistert.