Scarlett Thomas - Our tragic universe

Opnieuw heeft Scarlett Thomas een prachtroman afgeleverd, die ik zelfs nog beter vind dan The end of Mr. Y.

Het verhaal
Meg, als studente gebombardeerd tot schrijftalent, lukt het maar niet om haar debuutroman te schrijven. Al meer dan 10 jaar. Ze wil perse iets heel bijzonders schrijven. Steeds begint ze opnieuw, alle tekst die ze had opzij schuivend voor het jongste idee, en steeds kan ze niet aan haar eigen huizenhoge standaard voldoen.
Om zichzelf en haar vriend Christopher te onderhouden, schrijft ze daarom genrefictie. Onder de schuilnaam Zeb Ross is er van haar hand een hele serie boeken voor tieners verschenen. En daarnaast schrijft ze een soort Utopie-serie, Newtopia. Tot slot recenseert ze New Age-achtige boeken voor een krant.
Dit alles vormt geen vetpot. Meg wringt zich in alle bochten om de rekeningen te kunnen betalen, en in sommige maanden is zelfs amper voldoende geld in huis voor voedsel. Samen met Christopher en hond B. woont Meg in een vochtig huisje aan de Zuid-Engelse kust, want in de stad wonen is te duur en dit konden ze via een vriend krijgen. Christopher helpt ook niet echt, hij werkt als vrijwilliger bij een bouwproject en lijkt het allemaal wel best te vinden om een beetje op de bank te hangen als hij niet aan het klussen is. Het lijkt wel alsof hij niet doorheeft hoezeer Meg aan het sappelen is.
Meg is niet gelukkig met Christopher en niet zo lang geleden heeft ze een (veel oudere en bovendien al bezette) man ontmoet waartoe ze zich geweldig aangetrokken voelt. Zowel deze Rowan als zijzelf leven vooral in dienst van wat hun partners willen en nodig hebben.
Met andere woorden: hoogste tijd dat er hier wat gaat veranderen.
Als Meg een boek moet recenseren van Kelsey Newman, die, op een wetenschappelijke manier betoogt dat dit leven niet het enige is, maar dat er een moment in de tijd is (of is geweest) waarop alle energie gebruikt kan worden (is is gebruikt) om een nieuwe wereld te scheppen, waarin iedereen het eeuwige leven heeft, luidt dit een nieuwe fase van haar leven in.

According to Kelsey Newman, the universe, which always was a computer, will, for one moment - not even that - be so dense and have so much energy that it will be able to compute anything at all. So why not simply program it to simulate another universe, a new one that will never end, and in which everyone can live happily ever after?
En misschien is het punt waarop dit gebeurt, het Omega-punt, allang geweest, en leven we al in deze nieuwe wereld?
There is therefore an infinity-to-one chance that we are not living in a universe created by the Omega Point. It is mathematically impossible for us not te be.

Hierover merkt Meg op:

Living for ever would be like marrying yourself, with no possibility of a divorce.

Meg kraakt het boek in haar recensie tot de grond toe af, terwijl ze er eigenlijk behoorlijk door geïntrigeerd is. Door die recensie krijgt ze een vaste column in de krant, waarvoor ze allerlei zelfhulpboeken moet lezen en uit moet proberen. Dit levert hilarische experimenten op. Althans, hilarisch op het eerste gezicht. Want steeds gebeurt er iets, waardoor Meg als scepticus wel bijna moet gaan geloven in de kracht van het gedachte-experiment.

Elk goed verhaal bestaat uit drie delen: een probleem, een climax en een oplossing. Dit uitgangspunt gebruikt Meg in haar genrefictie-schrijfsels en brengt ze over op de deelnemers aan de schrijfworkshops die ze organiseert voor de uitgever van haar Zeb Ross-romans. Voor haar eigen debuutroman wil ze die narratieve structuur daarentegen perse niet gebruiken. Maar is dat niet de reden dat het niet lukt om de roman te voltooien? Ineens bedenkt Meg dat het leuk zou zijn haar notitieboekje te gebruiken als basisstructuur voor haar debuutroman (p. 107). En het grappige is dat je als Our tragic universe leest, je kan gaan geloven dat dit boek de uitwerking van dit specifieke idee is, ware het niet dat ook deze roman een probleem-, een climax- en een oplossingsdeel heeft. Misschien kan een goed verhaal inderdaad niet zonder?

Meg vraagt in een van haar experimenten aan de zee om hulp. Daarop spoelt er een fles met daarin een scheepje aan. Als ze er met Rowan over praat, zegt die:

"Hey, tell me - why do (...) people - including me - want scientific explanations for things? Isn't it more romantic and interesting if the universe has magically given you the ship for some reason?"
"No."
"Why?"
"I don't know. (...) Maybe because it's frightening and creepy that way."
"But why?"
"I don't know, exactly. But if the universe is somehow conscious, then everything about living in it is different. it takes free choice away from you somehow. I don't want to live in a universe with a fixed meaning, and the end of mystery. The universe should be unfathomable. You shouldn't be able to fix the meaning of the universe, just as you shouldn't be able to reduce Hamlet or Anna Karenina to a sentence or say what they 'really mean'. I want a tragic universe, not a nice rounded-off universe with a moral at the end."

En hiermee raakt Scarlett Thomas het hart van het boek: leven is niet als een roman, in een plot van drie delen te vertellen. Maar een goed verhaal is dat wel. Omdat een ander soort verhaal (in het boek de storyless stories genoemd) door ons (lezers in het Westen) niet gepruimd wordt.

Er zijn parallellen te trekken tussen The end of Mr. Y. en Our tragic universe. In beide romans kiest Thomas voor het perspectief van een jonge vrouw die aan de grond zit. Ook brengt een boek in beide romans een proces van verandering op gang dat het leven van niet alleen de jonge vrouw op z'n kop zet. Je zou kunnen zeggen dat beide boeken het gedachtenexperiment als centraal thema hebben, The end of Mr. Y. heel expliciet, en Our tragic universe impliciet. Maar wees niet bang, Our tragic universe is weer een origineel boek.