Een vrouw, niet verder bij name genoemd, besluit de Goldbergvariaties van Bach in te gaan studeren. Bij het instuderen brengt de muziek herinneringen in haar naar boven. Herinneringen aan met name haar dochter, aan de bijna krampachtig innige relatie die de vrouw en haar dochter hadden.
Op een werkelijk schitterende manier interpreteert Enquist de muziek van Bach en weeft daar haar verhaal omheen. Zeer ontroerend maar nooit sentimenteel. Ik luisterde ondertussen naar twee uitvoeringen van de Goldbergvariaties door Glenn Gould, een uit 1955 en een uit 1982. Of beter gezegd: ik luisterde steeds naar een van de variaties uit 1955, las dan het hoofdstuk, luisterde de variatie nog eens en zette tot slot de 1982-versie op. Bijna studerend ging ik door Contrapunt heen.
De titel, Contrapunt, verwijst naar het muzikale verband tussen twee stemmen, dat in vijf soorten kan worden verdeeld. Al deze soorten worden door Bach (muzikaal) en Enquist (literair) gebruikt. Ik ga dat hier niet helemaal uitdiepen (dan wordt dit bericht veeeel te lang): ontdek dat zelf, zou ik zo zeggen.
Natuurlijk is daar de vraag of deze roman autobiografisch is. Ongetwijfeld is dat zo. Zoals Bach de variaties schreef om afscheid te kunnen nemen van zijn zoon Bernard (althans, dat is de theorie die Enquist te berde brengt), zo schrijft Enquist met Contrapunt haar eigen Goldbergvariaties om afscheid van haar dochter Margit te kunnen nemen. Doet die wetenschap wat af aan het de muziek of boek? Nee, beide werken zijn ook zonder die wetenschap geweldig.
4 opmerkingen:
Vond het een wonderschoon boek. Heb de muziek ook beluisterd maar niet zo in combi met het boek.
Ik vind het knap hoe Anna de elementen muziek en taal verweeft, het een als opmaat voor het ander gebruikt, de muzikaliteit binnen de taal haalt en vice versa. Ze doet dat zowel binnen de hoofdstukken alswel naar uiteindelijk dat verschrikkelijke wat je tussen de regels door al aan voelt komen.
Ook ik heb het boek met de muziek (van Gould) beleefd. Enquist stijl is een mooie poetische zonder dat het gaat vervelen of teveel wordt.
De klanken van Gould/Bach kregen zo een schitterend bij-betekenis en maakte het boek meer dan bijzonder.
Ook zonder de muziek is het een fijn boek.
Of het autobiografisch was, had ik in het begin wel in mijn hoofd, maar gaandeweg dacht ik dat het anders ging aflopen, door het chaotische gedrag van 'dochter'
Voor mij 4 van de 5 sterren.
Een prachtige roman! Ik kocht een versie inclussief een opname door Ivo Janssen. Daarnaast beluisterde ik de opname van Murray Perahia. Een Glenn Gould opname moest ik maar eens kopen :-)
Grappig genoeg krijg ik via andere kanalen minder enthousiaste reacties. Mensen die het een te persoonlijk, bijna voyeuristisch boek vinden. Heb ik geen last van gehad.
Verder: Ivo Janssen en Anna Enquist schijnen binnenkort samen op te treden met tekst en muziek over de Goldbergvariaties...
Een reactie posten