Wat een prachtig boek heb ik gelezen: De tijd van de vrouwen van de Spaanse schrijver Ignacio Martínez de Pisón.
Het boek beschrijft een jaar of vijf uit het leven van drie zussen: María, Carlota en Paloma, ook wel de slimmerd, de lieverd en de mooierd. Althans, zo noemen ze elkaar. En deze namen versterken weer hun gedrag: María wordt steeds slimmer, Carlota liever en Paloma mooier.
Het boek begint als hun vader in het bed van een hoer overlijdt en zij blijven achter met hun moeder. María is dan een jaar of 18, Carlota ongeveer 16 en Paloma ongeveer 14. Ze wonen in een prachtig oud huis, Villa Casilda, midden tussen de flatgebouwen van de niet verder genoemde Spaanse stad. Het is begin jaren '80.
Elk ontdekt op haar eigen manier de liefde en zoals dat gaat met eerste liefdes zijn die stuk voor stuk ongelukkig. Nou zijn dat ook nog eens geen doorsnee-verhoudingen. María krijgt een relatie met de beste vriend van haar vader, Carlota met een falangist en Paloma met, ja, met wie niet?
De moeder kan het overlijden van haar man (de omstandigheden waaronder hij overleed worden door de dochters uiterst geheim gehouden) niet goed aan en grijpt naar de fles.
María, de oudste dochter, neemt het heft in handen en probeert het gezin draaiende te houden. Dat valt niet mee, want Carlota is te druk met haar obsessies: eerst het katholieke geloof, daarna de lichamelijke liefde, dan het echtgenotenbestaan en het moederschap (mind you, ze is dan 16!), een nieuwe echtgenoot voor haar moeder, en tot slot het socialisme. En Paloma is eigenlijk alleen maar bezig met het ontdekken van hoe ver ze kan gaan in de seksspelletjes die ze met Jan en alleman speelt.
En dan blijkt dat de moeder om financieel het hoofd boven water te kunnen houden na het overlijden van haar man, een hypotheek heeft genomen op het huis, maar nooit premie heeft betaald. Dit betekent dat ze datgene dat hen nog bindt, het huis, zullen gaan verliezen. Pas dan lukt het ze om weer een gezin te vormen dat elkaar steunt in plaats van bekritiseert en afvalt.
In een prachtige, meeslepende, bloemrijke, maar niet overtrokken stijl beschrijft Martínez de Pisón de levens van de zussen. Om en om wordt een van de zussen aan het woord gelaten, en komen naast het op dat moment 'hier en nu' allerlei familieanekdotes langs, vanuit de drie totaal verschillende perspectieven verteld. En zo past aan het eind van de roman alles als een puzzel in elkaar. De moeder blijft een wat kleurloze figuur. Dat stoort niet zo, trouwens, zij is en blijft in het leven van haar dochters immers maar een bijfiguur. En zoals altijd in Spaanse romans die zich in de jaren '80 afspelen komt de couppoging van feb. '82 uitgebreid aan bod. Hoe verschillend iedereen dat toch elke keer weer heeft beleefd. Het is net alsof je in Nederland zou vragen: 'wat deed je op de dag dat Theo van Gogh werd vermoord?'.
Af en toe vond ik de seksspelletjes van met name Paloma, de jongste van het stel nota bene, wel ongeloofwaardig, ze is immers pas een jaar of 14 aan het begin van het boek en 19 als het boek eindigt. Maar op de een of andere manier past het wel bij haar karakter, en bij de wurgende onzekerheid die meiden in hun pubertijd in haar greep houdt, dus ach...
Verder is het interessant om nog even de namen van enkele figuren de revue te laten passeren:
- María, de oudste dochter, door de zussen getypeerd als 'de eeuwige maagd', zo verstandig als die wel niet is.
- Paloma, de jongste dochter, fladdert rond. Paloma betekent duif, dat lijkt me wel van belang.
- Oom Dolfijn, met hem erbij heeft iedereen het naar zijn zin (en soms iets teveel...) dol fijn, zeg maar :-)
Een paar ezelsoortjes:
'Welke fase? vroeg ik. Dat je elke dag naar de mis gaat, zei mama, en non wilt worden. Maar ik wil geen non worden, antowoordde ik, en ik zag dat zij een blik van oplichting uitwisselden. Geukkig maar ... zuchtte papa. Nee, zei ik, ik wil priester worden.'
-------------------------------------------------
'Zo stom vind ik mijn leven nu: in plaats van liefde zou medelijden voor mijn kunnen volstaan'
-------------------------------------------------
'Hoe kun je vechten zonder jezelf pijn te doen tegen iets wat in je zit?'
-------------------------------------------------
'Het merkwaardige is dat ik me nu, zoveel jaren later, nog heel goed het overhemd kan herinneren, dat hij die zondag aanhad (...). Ik weet zeker dat ik als ik dat overhemd weer zou zien, het direct zou herkennen en zou uitroepen, dat is het hemd dat oom Dolfijn aanhad toen ik in mijn vinger sneed!'
-------------------------------------------------
'We lagen op bed, allebei aangekleed, en Ramón streelde mijn haar zoals je de rug van een ziek dier streelt.'
-------------------------------------------------
'Antonia hield van boeken, en die liefde was zo intens, dat degenen om haar heen daardoor werden aangestoken. Ik bijvoorbeeld. Ik hield altijd al van lezen, maar door haar ontdekte ik dat plezier in lezen heel iets anders iis dan liefde voor literatuur.'
-------------------------------------------------
'Misschien denken we allemaal wel dat wij zelf rare snuiters zijn en de anderen normaal.'
Vertaald door Dorothea ter Horst
Uitgeverij Signature, Utrecht (2006)
Oorspronkelijke titel: El tiempo de las mujeres (2003)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten