Prachtig boek!! Eerder las ik haar 'de blinde huurmoordenaar', waar ik nog steeds veel aan denk. Dus de verwachtingen waren hooggespannen.
Ik vond het begin niks aan, maar na ongeveer 120 p. kwam het ineens in een stroomversnelling. Het verhaal is heel zwaar, dus 'even snel uitlezen' lukte me niet.
Waarover gaat het? Elaine Risley, schilderes, keert op 50-jarige leeftijd terug naar Toronto, de stad waar ze opgroeide, omdat er daar een overzichtstentoonstelling wordt georganiseerd van haar werk. Ieder deel van het boek begint met een hoofdstukje over het nu (jaren 80), de voorbereidingen voor die tentoonstelling. De overige hoofdstukken vertellen over haar jeugd, puberteit, huwelijksjaren. Prachtige tijdsbeelden van de zuinige jaren 40, truttige jaren 50, de met-iedereen-sex-hebben jaren 60 en de grote stadsproblemen van de jaren 80. Alleen de jaren 70 komen eigenlijk amper aan bod (waren die niet interessant?)
De vroegste jeugd (< 8 jaar, tijdens WOII) brengt Elaine door met haar vader, moeder en broer, rondzwervend door Canada om insecten te zoeken. Na WOII wordt de vader hoogleraar entomologie (insectkunde) in Toronto, de moeder noodgedwongen huisvrouw (een rol die haar totaal niet past, ze blijft dan ook een buitenbeentje in de nieuwbouwwijk waar ze zich vestigen).
We zien Elaine tijdens de lagere school tijd het slachtoffer worden van de afschuwelijke pesterijen door haar zogenaamde 'vriendinnen', vooral een meisje dat Cordelia heet is er de aanstichtster van. De ouders van Elaine hebben heel goed door wat er gebeurt, maar op de een of andere manier ontbreekt het hen de moed om de 'vriendinnen' tot de orde te roepen. Ook de ouders van de pestkoppen hebben wel door wat er gebeurt, maar 'Elaine zal het er wel naar gemaakt hebben, zo'n kind van die ongelovigen'.
Elaine probeert wanhopig de pesterijen te vergeten en als ze naar de middelbare school gaat lijkt dat te gaan lukken! Maar dan mislukt Cordelia op haar eigen school en komt op die van Elaine, waarop de twee verder samen optrekken. Elaine lijkt nu de sterkste, ze kan zich niks herinneren van hun rare jeugd, behalve een vaag gevoel van dreiging waar ze liever niet meer aan terugdenkt. Cordelia zakt steeds verder weg, Elaine wordt succesvol. Het lijkt een eind goed, al goed te worden.
Maar toch: het treiteren beïnvloedt haar hele leven, tot op de dag van 'nu' toe. Alle kunstwerken die ze maakt, de dromen die ze droomt, hebben met de onmacht en de haat te maken. De zelfhaat van Elaine is huiveringwekkend. Ook als ze zich ineens het hele verleden herinnert. Als lezer ben je continu bang dat ze zelfmoord zal gaan plegen...
De titel slaat op de knikker (een zgn. katteoog, tegenwoordig zouden we ongetwijfeld kattenoog moeten schrijven :-) ) die Elaine als talisman bij zich heeft. Opvallend is dat het gepest pas ophoudt als ze de talisman 'vergeet'!
Waarom kon ik het begin toch zo moeilijk pruimen? Dat gevoel blééf trouwens zo bij de hoofdstukken over het hier en nu (tot het laatste deel dan tenminste): Elaine is een vrouw die zichzelf met 50 jaar stokoud vindt (dat irriteerde me mateloos, alle hoofdstukken over het 'nu' zuchten diep). Ik hoop toch echt dat als ik 50 word, ik niet denk dat het leven dan 'over' is hoor. Gatver! En het begin gaat dus vooral over hier en nu. Ook de vroegste jeugd, dat rondzwerven om de insecten te vangen, kon me niet boeien. Maar daarna? Zo indrukwekkend!!
Even een 'paar' citaten, het eerste ezelsoortje is pas op p. 121:
------------
Zo gaat dat. Het is het soort dingen dat kinderen van die leeftijd elkaar aandoen, of vroeger aandeden, maar ik had er geen ervaring mee. Toen mijn dochters die leeftijd, negen jaar, naderden, begon ik ze angstvallig in de gaten te houden. Ik onderzocht hun vingers op bijtplekken, hun voeten, de punten van hun haar. (...) Maar ik kon niets aan ze zien, wat misschien alleen maar betekende dat ze goed de schijn konden ophouden, even goed als ik dat kon. (...) De meeste moeders gaan zich zorgen maken wanneer hun dochters in de puberteit komen, maar bij mij was het omgekeerd. Ik kwam tot rust, ik haalde opgelucht adem. Kleine meisjes zijn alleen lief en klein in de ogen van volwassenen. Tegen elkaar zijn ze niet lief. Ze zijn levensgroot.
------------
Er wordt van me verwacht dat ik me gedraag alsof er nooit iets gebeurd is. Maar dat kost me moeite, omdat ik het gevoel heb dat ik altijd in de gaten word gehouden. Ik kan ieder moment een grens overschrijden waarvan ik het bestaan niet eens ken.
------------
Zelfs als je nog maar een kind bent, geldt: hoe hard je ook boent, er zal altijd wel een vlekje of smetje op je gezicht blijven, en wat je ook doet, je zult altijd stommiteiten blijven begaan, er zal altijd iemand zijn die een boos gezicht zet.
------------
Mijn moeder lacht naar me (...) en drukt me met één arm tegen zich aan. Ze denkt dat ik gelukkig ben.
------------
Ik sta daar op de bovenste tree, verstijfd van haat. Degene die ik haat is niet Grace, zelfs niet Cordelia. Zo ver kan ik niet gaan. Ik haat mevrouw Smeath [de moeder van Grace, Elsje], omdat iets wat ik als een geheim beschouwde, iets van meisjes, van kinderen onder elkaar, geen geheim is. Er is al eerder over gepraat, en het wordt getolereerd.
------------
Eminent, dat wil zeggen: rijp voor het mausoleum. Ik kan net zo goed nu al op de marmeren plaat gaan liggen en het laken over mijn hoofd trekken.
------------
Op een dag ga je van huis, in gewone kleren, je wordt zonder waarschuwing vermoord, en en dan komen al die mensen naar je kijken en je onderzoeken dat vind ik ongepast. Moord zou een plechtiger gebeuren moeten zijn.
------------
Oude minnaars gaan de weg van oude foto's, geleidelijk verblekend als in een langzaam werken zuurbad: eerst de moedervlekken en pukkels, dan de nuances, dan de gezichten zelf, tot alleen de omtrekken nog zichtbaar zijn
------------
Misschien had niemand de mannen moeten vertellen dat ze ook maar mensen zijn. Het heeft alleen maar tot gevolg gehad dat ze zich niet meer op hun gemak voelen. Het heeft ze alleen maar geraffineerder gemaakt, sluwer, ontwijkender, moeilijker te doorgronden.
------------
Klassiek is voor mij gaan betekenen: uitgebleekt en kapot. Aan de meeste Griekse en Romeinse beelden ontbreekt iets, en de algehele arm-, been- en neusloosheid irriteert me, om van de afgebroken penissen nog maar te zwijgen.
------------
'Ik ga niet tekeer omdat ik een vrouw ben,' zeg ik. 'Ik ga tekeer omdat jij een klootzak bent.'
------------
Jonge vrouwen moeten onrechtvaardig zijn, het is een van hun weinige afweermiddelen.
------------
Ik ben goed in weggaan. De truc is dat je jezelf moet afsluiten. Niets horen, niets zien. Niet achterom kijken.
------------
Oog om oog leidt alleen maar tot meer blindheid.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten