Ali Smith - How to be both

Heerlijk boek weer van Ali Smith. Het is in twee edities verschenen: in de ene editie begin je in de 15e eeuw, met het verhaal van de Italiaanse schilder Francescho del Cossa, waarna je in het tweede deel overspringt naar het hier en nu, bij de 16-jarige Britse Georgia (George) (allebei de delen heten overigens 'one'). Ik las de editie die begon met het verhaal over George, dus dat ga ik hier volgen...

Het verhaal
De 16-jarige George is diep in de rouw om haar moeder die een paar maanden geleden totaal onverwachts overleden is na een acute allergische reactie. Die gekke, leuke, onvoorspelbare vrouw, die haar kinderen een paar maanden voor haar dood nog meenam naar het Italiaanse Ferrara om daar de fresco's te gaan zien waarover ze in een artikel las: fresco's van de hand van een Italiaanse 15e eeuwse schilder, waarvan men alleen weet dat hij bestaan heeft doordat hij een brief heeft geschreven aan zijn opdrachtgever waarin hij om meer loon heeft gevraagd voor de fresco's, gezien de uitzonderlijke kwaliteit van zijn werk. Als ze eenmaal in Italië zijn, is haar moeder de naam van de schilder vergeten, maar dat geeft niets: de fresco's zijn schitterend. Uitgebreid worden de verschillende taferelen in een van de palazzo's beschreven.
En dan ineens is haar moeder dood. Haar vader vlucht in drank, haar broertje is eigenlijk nog te klein om echt te begrijpen wat er aan de hand is. En George? Die begint met het obsessief bekijken van een pornofilmpje waarin een duidelijk gedrogeerd meisje door een oudere man misbruikt wordt. Alsof ze daarmee het leed dat het meisje heeft moeten ondergaan kan goedmaken.
George is een beetje een buitenbeentje in de klas, mede doordat ze zeer intelligent moet zijn (dat wordt nooit met zoveel woorden gezegd, maar het overduidelijk) en de irritante gewoonte heeft om de mensen om zich heen te verbeteren. Als ze door de al even buitenbeentjerige Helena gered wordt van een pesterij door klasgenoten, worden de twee vriendinnen. Helena (H. voor vrienden) is overduidelijk verliefd op George.
Als H. en George samen een project moeten doen over Sympathie en Empathie, bedenken ze dat het leuk zou zijn om dat te baseren op de 15-eeuwse schilder waar Georges moeder zo van onder de indruk was. Al zoekend komt George erachter dat er een schilderij van deze Del Cossa in de Londense National Gallery hangt. George gaat daar dag in, dag uit naartoe, om het schilderij in kwestie te bestuderen. En dat brengt de schilder een soort van weer tot leven, want in het tweede deel lees je vanuit diens perspectief: de geest van Francescho merkt dat er iemand (George!) naar zijn schilderij zit te kijken. De geest reist met George mee, ziet haar obsessieve bekijken van de pornofilm. De geest maakt mee dat ze daarna een nieuwe obsessie ontwikkelt: ze gaat posten voor het huis van een mysterieuze kennis van haar moeder. Daardoor komt ze minder in het museum en als gevolg daarvan glijdt de geest van Francescho terug de vergetelheid in...
Ondertussen heb je ook over het leven van Francescho het nodige meegekregen: geboren als een meisje besluiten zij en haar ouders dat ze haar talenten als kunstenaar alleen maar zal kunnen gebruiken als ze zich voortaan voor zal doen als jongen. En dat doet ze. Natuurlijk houdt ze niet iedereen voor de gek: als haar vriend en beschermheer Barto haar meeneemt naar een hoerenkast maakt ze daar de slimme deal dat de hoertjes doen alsof Francescho hen een geweldige nacht heeft bezorgd, ze hen zal betalen met portretten. Op die wijze maakt ze zich de menselijke anatomie eigen. En de liefde.
Totdat ook Francescho, na het overlijden van haar beide ouders, niet meer weet waar ze het moet zoeken. Barto probeert haar te helpen door haar twee bekers water te laten drinken: een beker van de vergetelheid en een beker van herinneringen. Als je die in de goede volgorde drinkt, word je weer even helemaal 'schoon', waardoor de pijn van alle herinneringen aan de nare dingen die je zijn overkomen, weer kunt verdragen. Een prachtige scène.

How to be both: jongen én meisje, hier én daar, toen én nu, bekijken én bekeken worden. Ali Smith weet het allemaal op een prachtige manier met elkaar te verbinden. Ik ben trouwens erg benieuwd hoe iemand die met Francescho's verhaal begonnen is de roman heeft beleefd. Dat lijkt me nog knap ingewikkeld. Maar misschien denkt die persoon dat ook wel van mijn editie :-)

Chimamanda Ngozi Adichie - Americanah

Wat ben ik toch een bofkont, want alweer heb ik een prachtig boek gelezen: Americanah van de Nigeriaanse schrijfster Chimamanda Ngozi Adichie.

Een schitterend verhaal over een zeer intelligente Nigeriaanse jonge vrouw, Ifemelu, die gaat studeren in de States en er daar ineens achter komt dat ze zwart is en dat eigenlijk alle andere Amerikanen daarom op haar neerkijken. Ze verdiept zich in hoe haar nieuwe landgenoten omgaan met "race" (onderaan staan zwarten, dan hispanics, daarboven de Aziaten en witten bovenaan) en legt haar belevenissen vast in een al snel enorm populair blog waarmee ze zichzelf meer dan kan bedruipen. Hoe er gereageerd wordt als ze een relatie met een succesvolle blanke man krijgt. En hoe ze er ook niet bij hoort als ze een daarna een zwarte Amerikaan als levensgezel krijgt. Tot ze op een goede dag impulsief besluit alles achter te laten en terug te gaan naar Nigeria.

Parallel hieraan lezen we hoe haar eerste liefde, Obinze, als illegaal terecht komt in Engeland nadat het hem, hoog opgeleid, in eigen land niet lukt om aan de bak te komen. In Engeland werkt hij op de ID van iemand anders (die in ruil hiervoor een groot deel van zijn salaris opeist), probeert hij een schijnhuwelijk aan te gaan, en leeft hij dag in dag uit met de angst ontmaskerd en gedeporteerd te worden. Wat natuurlijk ook gebeurt. Terug in eigen land komt hij via een beschermheer aan een baan als vastgoedhandelaar, wat hem in no time tot de rijke elite van Nigeria doet toetreden. Hij trouwt goed, krijgt een mooi dochtertje. Maar hij heeft het gevoel dat hij in dit succesvolle leven te gast is, ook hier denkt hij dat het slechts een kwestie van tijd is voor hij door de mand valt.

Een verkenning naar wat mensen tot elkaars gelijken maakt: is het intelligentie, bestedingspatroon, opvoeding, religie, ras? Een indringende beschrijving van wat het is, hoe het voelt, racisme. En dat dat dus echt wat anders is dan vooroordelen ten opzichte van andersoortige mensen. En dat allemaal beschreven in een mooi verhaal, met vlotte pen.

Zo'n boek om nog lang en vaak aan terug te denken!

Kate Atkinson - Life After Life

Wat als je na je sterven opnieuw geboren zou kunnen worden? Je leven opnieuw zou kunnen leven? En wat als je dan andere keuzes zou maken? Of de dingen nét anders verlopen? Hoe zou je leven er dan uit zien? Dat is het thema van Life After Life van Kate Atkinson. En het thema is werkelijk geweldig uitgewerkt.

Zo begint het boek met een proloog waarin de hoofdpersoon, Ursula Todd, iemand die toch verdacht veel op Adolf Hitler lijkt, dood schiet, waarna ze zelf doodgeschoten wordt door de beveiligers om hem heen.

Daarna begint het boek opnieuw en sterft Ursula tijdens haar geboorte doordat de dokter door het slechte weer niet op tijd kan komen. Vervolgens wordt ze opnieuw geboren, is de dokter net op tijd maar verdrinkt Ursula als ze een paar jaar oud is. En dan wordt ze weer geboren, en sterft ze aan de Spaanse griep. En zo voort en zo voort.

Gelukkig begint het boek niet steeds opnieuw hoor, maar haakt in op waar je tijdens het vorige leven de 'afslag' naar de dood hebt genomen. Ursula gaat wel of niet na haar middelbare schooltijd een poosje naar Frankrijk/Duitsland, krijgt wel of niet een minnaar, wel of niet gaat ze een relatie aan met een dronkaard, wel of niet ontkomt ze net aan een bombardement tijdens de tweede wereldoorlog.

Op momenten waar Ursula in vorige delen de afslag genomen heeft naar de dood, in het deel waar je dan bent een soort voorgevoel krijgt waardoor ze andere keuzes maakt. Natuurlijk verontrust het haar ouders zeer als ze het dienstmeisje van de trap duwt, zodat die het einde van de eerste wereldoorlog niet kan gaan vieren (weten zij veel dat het dienstmeisje in vorige delen de Spaanse griep meeneemt waardoor velen in het gezin sterven?). Dit deel komt meerdere keren terug, want 'practice makes perfect'. Ursula komt hierdoor in therapie. Erg sterk is dat de foto van de zoon van de therapeut op diens bureau, in een van de volgende delen verdwenen is. En Ursula dan een gevoel van gemis heeft.

Wat Atkinson aan het eind verkent is: wat als het Ursula in een van haar levens nou gelukt zou zijn om Hitler om te brengen? Zouden dan uiteindelijk de conflicten in het Midden-Oosten niet zijn ontstaan? Zouden we dan geen 9/11 hebben gehad?

Echt een aanrader, deze roman!

Manu Joseph - The illicit happiness of other people

Een roman waarin een Indiase vader antwoord probeert te vinden op de vraag waarom zijn 17-jarige zoon drie jaar eerder zelfmoord heeft gepleegd. En de mensen om hem heen vragen zich af waarom hij zich dat nu opnieuw afvraagt, want drie jaar geleden wist toch ook niemand het?

Unni Chaco is 17 als hij zich van het balkon van zijn ouderlijk huis de dood in stort. Hij is een op het eerste gezicht gewone tiener, bezig met school, zijn toekomst, zijn hobby als cartoonist. Zijn vader, de dronkelap Ousep, krijgt drie jaar erna een envelop met daarin een cartoon van de hand van Unni. Die cartoon zonder woorden gaat over Mariamma, zijn vrouw, en dat doet Ousep vermoeden dat hij nu eindelijk de sleutel tot het mysterie van de dood van zijn zoon in handen heeft. Hij gaat opnieuw het rondje langs de vrienden van zijn zoon maken. Hilarisch is de periode waarin hij post vat voor het huis van een van hen, de jongen die al tijden binnen zit, en die zelfs zijn ouders niet binnen laat.
Ondertussen probeert zijn vrouw haar vreselijk saaie leventje als huisvrouw en moeder op te leuken door 'spion' te zijn voor de katholieke priester uit de buurt: wie houdt zich wel en niet aan de plichten van het katholieke leven? En hoe kan ze zich ontdoen van haar man, die dronken nietsnut met de losse handjes? Ze is hopeloos teleurgesteld in het leven en beklaagt zich dagelijks luidkeels over al diegenen die haar onrecht aan hebben gedaan.
Hun overgebleven kind, de inmiddels 12-jarige Thoma, probeert min of meer wanhopig het gat te vullen dat door de zelfmoord van zijn door iedereen geliefde grote broer is geslagen: bij zijn vader (kansloos), bij zijn moeder (kansloos), op school (kansloos) en bij zijn knappe buurmeisje (kansloos). Het kansloze van zijn pogingen om de voetsporen van zijn broer te treden ziet hij, aan het begin staand van de pubertijd nog niet in.

Als je ook maar een beetje van de sfeer van Indiase romans houdt: de mengeling van humor en ernst, de als verzinsel verpakte maatschappijkritiek, dan zul je hiervan genieten. Dat deed ik in ieder geval met volle teugen!

David Mitchell - The Bone Clocks

Wat heeft Mitchell weer een prachtroman afgeleverd!

Het verhaal begint in 1984, als de 15-jarige Holly Sykes na een puberruzie met haar moeder besluit van huis weg te lopen, zo van 'dat zal haar leren!'. Het eerste hoofdstuk van de zes gaat over haar belevenissen in de eerste dagen na dit gebeuren.
Daarna springen we in het tweede hoofdstuk naar 1991, waar Cambridge-student Hugo Lamb zich als beursaal op ingenieuze wijze staande weet te houden tussen de rijke eliteboys.
Vervolgens springen we naar 2004, waar oorlogsverslaggever Ed Brubeck zijn verveling probeert te verbergen als hij Bagdad moet verlaten om bij het huwelijk van zijn schoonzus en zwager aanwezig te zijn.
In hoofdstuk vier, dat zich afspeelt tussen 2014 en 2020, is de hoofdpersoon de ooit gevierde schrijver Crispin Hershey. Hij heeft sinds zijn enorme succesroman met de schitterende titel 'dessicated embryos' eigenlijk niet echt meer succes gehad en we leven mee met zijn wanhopige pogingen om zijn vergane glorie opnieuw leven in te blazen.

Tot zover lijkt het in mijn beschrijving een rechttoe-rechtaan leuk verhaal. Maar door deze verhalen heen speelt een soort oorlog tussen twee groepen 'onsterfelijken'. De ene groep mensen is in staat om hun ziel te transplanteren in het lichaam van een daarvoor geschikt ander mens, de andere groep voedt zich met de ziel van levenden. Dat het werkt blijkt: één van hen leeft zo al een aantal millennia! Een griezelige gedachte en met name in de laatste twee hoofdstukken fantastisch uitgewerkt!

Wat leuk is, is dat voor de lezer die ook ander werk van Mitchell kent, bepaalde personages terugkomen (bv dr Marinus uit Jacob de Zoet speelt een grote rol in deze nieuwe roman). Een ook de constructie van in elkaar overlopende verhalen, die zo kenmerkend is voor veel van Mitchell's romans, komt hierin terug.

Maya Angelou - I know why the caged bird sings

Ik heb echt enorm genoten van Maya Angelou - I know why the caged bird sings, waarin de dit jaar overleden schrijfster haar jeugd als jong zwart meisje beschrijft in de jaren '30 van de vorige eeuw beschrijft. Het verscheen in mijn geboortejaar, 1969.
Wat een jeugd is dat geweest! Als peuter van 3 samen met haar broertje van 4 op de trein dwars door de States gezet door hun ouders die niet voor hen konden zorgen, en zo belanden zij bij de diep-religieuze grootmoeder van vaders zijde. Die heeft een winkel in het zwarte deel van het zeer sterk gesegregeerde Stamps in Arkensas. Dit levert prachtige verhalen op van het leven Maya als peuter en kleuter.
Maar dan staat ineens hun vader op de stoep. Hij neemt ze mee naar St. Louis, waar ze bij hun moeder in huis komen te wonen. Die heeft een nieuwe man, die met z'n tengels niet van de kleine Maya af kan blijven. Nadat hij Maya zelfs verkracht (iets dat hem duur komt te staan), worden zij en haar broer Bailey (dan 8 en 9 jaar oud) weer teruggebracht naar Stamps. Waar ze meehelpen in de winkel, en Maya een korte tijd dienst doet als lekker eigenwijs dienstmeisje bij een witte vrouw. Hilarische, maar ook o, zo schrijnende hoofdstukken levert dat op.
Maya is een erg slim meisje en als ze naar de middelbare school gaat, worden zij en Bailey weer bij hun moeder ondergebracht. Maya snapt dan beter wat haar mooie moeder eigenlijk doet: ze is bazin van een aantal gokhuizen (en misschien ook van bordelen??). Het leven als jonge vrouw in zo'n huis is niet eenvoudig... Zeker ook niet omdat haar broer het lievelingetje van hun moeder is. Tot ook hun relatie door Bailey's pubertijd zo onder druk komt te staan.

Erg, erg mooi.

John Boyne - The house of special purpose

In The house of special purpose heeft John Boyne het verhaal van Anastacia, de dochter van de laatste Russische Tsaar, van wie lange tijd het gerucht rond ging dat zij de moord op haar familie in 1917 overleefd zou hebben, als uitgangspunt genomen. Wat zou er van haar gekomen kunnen zijn als zij deze slachting inderdaad overleefd zou hebben?
Als vehikel gebruikt hij daarvoor de boerenjongen Georgy, die door min of meer (on)gelukkig toeval als gezelschapsjongen annex lijfwacht voor het ziekelijke zoontje van de Tsaar aan het hof komt en daar verliefd wordt op Anastacia.

Lekker leesbare chips, zo zou mijn omschrijving voor dit boek van John Boyne zijn. Lekker, want Boyne weet een interessante schets van het Rusland van het begin van de vorige eeuw te schetsen. Leesbare chips, want het is allemaal zó voorspelbaar, zó weinig verrassend, dat ik mezelf betrapte op bladerend lezen. Vandaar: twee sterren: niet met tegenzin uitgelezen, maar erg veel plezier heb ik er niet aan mogen beleven.

Overigens vond ik het leuk dat toen we dit boek in mijn leesgroep bespraken, een van de leden het totaal anders gelezen bleek te hebben: als een soort Forrest Gump, waarbij de manier van presenteren vooral dient om de historische gebeurtenissen van een heel tijdperk in een romancontext te gieten. Dat vond ik een leuke ingeving :-)

Gabrielle Zevin - The collected works of A.J. Fikry

The Collected Works of A.J. Fikry (in het Nederlands vertaald als 'de verzamelde werken van A.J. Fikry, boekhandelaar) van Gabrielle Zevin raad ik iedere boekenliefhebber aan, want het is een boek over een boekhandelaar :-)

Het verhaal
Een klein eilandje ergens aan de kust van de VS. In de zomer drukbezocht door toeristen, in de winter vrijwel uitgestorven. Op het eilandje is een boekhandel gevestigd, Island Books, met als eigenaar de nog A.J. Fikry, een groot liefhebber van het korte verhaal. Hij is onlangs weduwnaar geworden en probeert zijn verdriet weg te drinken. Tot op een dag de tweejarige Maya in zijn winkel wordt achtergelaten. Haar liefde voor boeken zorgt ervoor dat zij het hart van A.J. al snel verovert. Om ervoor te zorgen dat hij haar kan adopteren, brengt hij als de wiedeweerga zijn leven op orde. Als hij dan ook nog een erg leuke nieuwe vrouw trouwt, lijkt hun geluk compleet.
Tot zover kan ik het al aanbevelen want het is gewoon een erg mooi liefdesverhaal. Over liefde in de breedste zin des woords: liefde voor je partner, kind, maar ook voor je plek (fysiek en in de maatschappij), je vak, ga zo maar door.

A.J. geeft aan Maya aan het begin van elk hoofdstuk impressies van bekende en minder bekende korte verhalen, die op hun beurt natuurlijk weer een link met hun levens hebben. Dat is al erg leuk, maar het wordt voor een boekenliefhebber helemaal smullen als het in het hoofdverhaal over schrijvers en/of boeken gaat. En dat gaat het, duh! Ik ken lang niet alle genoemde werken, maar een flink aantal en dat is leuk!

Nelleke Noordervliet - De leeuw en zijn hemd

Je moet behoorlijk ingevoerd zijn in de "vaderlandsche geschiedenis" om dit boekje te kunnen volgen, waarin Nelleke Noordervliet een aantal eminente figuren uit ons verleden bezoekt om het te hebben over de Nederlandse identiteit.
Ik geniet wel steeds weer van de schrijfstijl van Noordervliet. Daarom toch nog twee sterren.

Er zit een aantal aardige gedachten in:
"De geschiede is een hoer. Goud of zwart: het is een kwestie van perspectief. Ik ben een collaborateur en verzetsheld, dichter en dominee, koopman en kruidenier, avant-garde en achterhoede. Ik hef beurtelings de wijsvinger en de middelvinger."

"Het oordeel van de lateren brengt de schifting aan."

Naschrift: ik hoorde later dat er een website bij het boekje hoort waar je de geschiedkundige achtergrond kunt nalezen die ik zo miste. Dat scheelt een hoop!

Eleanor Catton - The rehearsal

Wat een prachtige roman is dit! Een verhaal over de liefde en verleiding, over macht en onmacht, waarbij de grens tussen fantasie en werkelijkheid totaal onduidelijk is.

Enerzijds speelt het verhaal zich af rond de figuur van Stanley, een eerstejaars student op een prestigieuze toneelschool. De vorming van de eerstejaars tot "echte acteurs" door de verschillende leerkrachten, die alleen met hun vak genoemd worden staat daarbij centraal.
Het andere deel van het verhaal speelt zich in het leslokaal van een naamloze saxofoonlerares af, aan wie haar leerlingen het verhaal van hun schoolgenootje Victoria vertellen, die een relatie heeft (gehad) met een leerkracht van school. Centraal staan hierbij vooral het zusje van Victoria, Isolde, en een klasgenootje van Victoria, de rebelse Julia.

Aan het eind van het schooljaar moeten de studenten van de toneelschool een voorstelling maken. En laten ze nou juist het verhaal van Victoria bewerken, zonder te weten welke gevolgen dit zou kunnen hebben.

Maar wat is echt, wat is toneelspel, wat is fantasie, wie heeft er de overhand in welke relatie?

Met tedere hand weeft Catton haar web, met dit indrukwekkende resultaat. Een verdiende vijf sterren!

Maartje Wortel - IJstijd

IJstijd gaat over een jonge man, James Dillard die in een hotel leeft in Amsterdam, nadat het uit is geraakt met zijn vriendin Marie. Zijn moeder is een workaholic die zoveel geld verdient dat zijn vader met diens vader het halve jaar op Hawaii kan wonen en de zoon dure wijnen drinkend en dito kaasjes etend in zijn hotelkamer voor de tv kan liggen, zwelgend in zelfmedelijden.
Dan wordt hij vanuit het niets opgebeld door ene Monica, redacteur bij een uitgeverij, "of hij een boek wil schrijven". Hij zegt ja, al heeft hij a. geen idee waarom ze het hem vraagt, hij is immers geen schrijver en b. geen idee heeft waarover hij zou moeten schrijven. Maar ja, als hij nee zegt, ziet hij Monica niet meer, en juist bij haar heeft hij het gevoel dat zij hem over het verlies van Marie heen kan helpen. Er volgen hilarische scènes als Monica hem introduceert in het schrijverswereldje.
Parallel hieraan lees je over de liefde tussen de hoofdpersoon en Marie: hoe zij elkaar ontmoeten in de regen, hoe Marie alleen uit de kleren gaat als het licht uit is, maar dan ook niet te stoppen is, welke haat-verhouding ze met haar lichaam heeft. Hoe de hoofdpersoon haar meent te kunnen redden van zichzelf en daar uiteraard niet in slaagt.

Een heel, heel, heel erg mooi, niet oordelend geschreven relaas van een hartstochtelijke liefde die gedoemd is te mislukken.

Kader Abdolah - Dawoed

Als ik ga wandelen, dan probeer ik zo weinig mogelijk bagage mee te nemen, en dus neem ik dan ook vaak een zo klein mogelijk boekje mee voor onderweg naar het beginpunt of voor de terugreis naar huis. Zo las ik onlangs Dawoed van Kader Abdolah, dat als Literair Juweeltje is uitgegeven. Het is een uittreksel uit De droom van Dawoed.

Het verhaal is geschreven vanuit het perspectief van de gestorven ik-persoon, die samen met nog vier andere gestorvenen verhalen van hun nog levende vriend Dawoed aanhoort, die een bezoek aan Zuid-Afrika brengt. Kennelijk vertelt hij zo goed, dat de vrienden er als het ware echt bij zijn.

Een mooi boekje, maar wel erg uitgekleed om het te laten passen in de Juweeltjes-serie. Jammer, want ik heb daardoor het gevoel dat ik wel erg weinig van het origineel heb meegekregen. En het is net te weinig prikkelend om me naar het origineel te doen grijpen.

Doug Dorst & J.J. Abrams - "S"

Een briljant vormgegeven en ongelofelijk ingenieus gecomponeerd boek: "S" van Doug Dorst en JJ Abrams, respectievelijk een schrijver en een vormgever...

Een boek met meerdere lagen, laat ik eens proberen die weer te geven:
Laag 1 is een boek met de titel ' Ship of Theseus', auteur V.M. Straka. In dit boek wordt de hoofdpersoon wakker op een voor hem onbekend strand van een onbekende stad. De man is zijn geheugen kwijtgeraakt, heeft geen idee hoe hij heet, waar hij vandaan komt, waar hij is of waar hij naartoe gaat. Hij komt dwalend door de stad terecht in een kroeg, waar hij de vrouw ontmoet waar hij zijn verdere leven naar op zoek zal zijn. De man, die alleen S genoemd wordt, vaart over de wereld op een mysterieus en spookachtig schip. De bemanning van het schip leeft met dichtgenaaide monden en communiceert met elkaar door middel van fluitsignalen. Het schip brengt S van de ene naar de andere stad waar vreselijke misdaden zijn begaan, die uiteindelijk allemaal terug te voeren lijken op hetzelfde bedrijf.
Dit boek is dat wat je in handen hebt. Laag 2 is het voorwoord en de noten van de vaste vertaler van Straka, ene F.X. Caldeira. Deze noten geven een aardig inzicht in de relatie tussen de schrijver en zijn vertaler. Ze hebben elkaar nooit ontmoet, de schrijver blijkt een zeer mysterieuze figuur waarover, aldus het voorwoord, volop gespeculeerd werd: was het iemand met een activistisch, zelfs terroristische inslag? Pikant detail is dat Straka aangegeven had aan Caldeira dat hij hem eindelijk wilde gaan ontmoeten, en dat op het moment dat Caldeira aankomt in het hotel waar de ontmoeting plaats zou gaan vinden, Straka zelfmoord pleegt door uit het raam van zijn kamer te springen. Hierdoor krijgt Caldeira alleen een glimp in de diepte van de te pletter gevallen Straka te zien.
Het boek is zogenaamd uitgegeven in 1949, dus heeft de vormgever gekozen voor vergeelde pagina's in een linnen band, met een stickertje van de bibliotheek op de rug. En zo kom je bij... laag 3. Het boek is gevonden door de jonge studente Jenny, die als bijbaantje in de universiteitsbibliotheek werkt. In de kantlijn van het boek, aangevuld met brieven, kaartjes en zelfs een plattegrondje op een servetje, voeren zij en de eerste lener van het boek, een onderzoeker die werkt aan zijn proefschrift over Straka, een geschreven dialoog. Over de betekenis van de verschillende noten van Caldeira, over wat Straka wilde zeggen met zijn boek, over hun eigen angsten en onzekerheden. Samen ontrafelen zij het mysterie rondom Straka. Allengs wint hun gesprek aan urgentie als zij middenin een web van intriges blijken te zitten die allemaal draaien om het onthullen of juist verhullen van de waarheid rondom Straka en diens dood.

Wat een geweldig boek! Verhaallijnen en vormgeving versterken elkaar enorm. De thematiek: kun je iemand kennen die je nog nooit gezien hebt? Of jaag je dan je zelf gefabriceerde fata morgana's na, komt in elke laag terug. Een waar meesterwerk!

J.M. Coetzee - Summertime

In Summertime laat Coetzee een jonge Engelsman middels dagboekfragmenten en interviews een biografie van hemzelf schrijven. Een biografie die zich toespitst op Coetzees jaren als beginnend schrijver.

Wel een aardige vorm om je (fictionele) autobiografie in te gieten, al zet Coetzee zich wel wat al te nadrukkelijk neer als onaangenaam mens.

Tom Lanoye - Gelukkige slaven

Wat een verhaal! Twee mannen met dezelfde naam beginnen het verhaal elk op een verschillend continent en zullen elkaar ontmoeten op weer een ander continent. Dit is geen verklapper :-)
De eerste Tony Hanssen is met de vrouw van een rijke magnaat aan de boemel in Argentinië. En dan legt zij opeens het loodje... O jee!! De tweede Tony Hanssen is op neushoornjacht in Zuid-Afrika. Zeer illegaal natuurlijk. En dan is er ineens een andere kaper op de kust... O jee!!
In China ontmoeten zij elkaar weer nadat de ene Tony Hanssen, doordat hij voor de ander wordt aangezien, een flinke aframmeling heeft moeten incasseren, doorheeft dat er iemand anders met dezelfde naam in de buurt moet rondlopen. Als hij die zoekt en vindt, bekijken ze elk die ander die dezelfde naam draagt met minachting: wat een meelijwekkende figuur. Ze besluiten, elk op grond van totaal eigenbelang, een bondje te maken. Maar of hen dat niet verder van huis brengt?

Beklemmend verhaal, en tegelijkertijd zo vlot geschreven dat je het slecht weg kan leggen. En toch niet meer dan drie sterren waard ('goed boek') omdat het niet zal beklijven. Terwijl er genoeg humorvolle of schrijnende scenes in naar voren komen. Misschien komt het doordat beide Tony's zo vreselijk onaangenaam zijn, dat je je niet kunt verliezen in het boek. Niet kunt? Niet wilt!

Een paar citaten:

Die verscheurdheid was het enige wat hem irriteerde aan zijn job. Aan het bancaire uniform - een das en merkkledij - had hij zich ogenschijnlijk gedwee onderworpen. Inwendig, en daar ging het per slot om, was hij zichzelf blijven zien als een soort rebel. Een latente anarchist. Hoe vurig hij bij de buitenwacht zijn corporatistische trots ook mocht verdedigen, hij belette hem niet om zich innerlijk een missing link te blijven voelen. Een autonoom scharnier tussen het gewone volk waaruit hij stamde en het Herrenvolk van de haute finance waartoe hij nooit zou worden toegelaten. En waartoe hij nooit zou willen behoren to begin with.

's Werelds grootste gokpaleis, The Venetian, vormde een stad in de stad. Je hoefde voor en na het spelen nergens anders heen, dankzij de talrijke winkelpromenades, restaurantes, evenementhallen, bruidssuites, vergaderzalen, massagesalons, tandartspraktijken, correctieve-chirurgiekabinetten, sportclubs en minigolfbanen. De inkomhal alleen al overschaduwde die van het grootste palazzo in het echte Venetie. Er bestond ter wereld maar één gebouw met meer vloeroppervlakte. De bloemenveiling in Aalsmeer.

Seks was in het beste geval een bijproduct van affectie, meestal was het kinderspel en tijdsverlies. Echte liefde kende een veel hogere inzet. Verlangen, vertrouwen. De kameraadschap tussen man en vrouw, en hun onverbrekelijke band.

We vinden Tony Hanssen terug op een ander continent, in het holst van een winter die men in het land van zijn herkomst zou bestempelen als een veelbelovende lente of een genadige herfst.

Haar lange oorbellen leken gemaakt van platina en smaragd, maar haar bedroefde ogen fonkelden als geslepen antraciet.

Haruki Murakami - De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren

Weer levert Murakami een fabeltastische roman af over het zoeken naar een verloren liefde/vriendschap. Opnieuw kiest hij een andere manier om dit thema uit te werken. Dit keer een groep van vijf vrienden die, als ze 20 zijn, een van hen (de hoofdpersoon, Tsukuru) totaal onverwacht uit de groep stoot.
Zestien jaar later gaat Tsukuru, op sterk aandringen van Sala, de vrouw op wie hij enorm gek is, op zoek naar de reden waarom.
Tot dan toe heeft hij het gebeuren min of meer gelaten over zich heen laten komen. Hij bezoekt achtereenvolgens elk van hen om te horen wat er nou eigenlijk gebeurd is.
Wat hij altijd dacht: de anderen hebben allemaal een kleur in hun naam (en worden dus bij die naam genoemd: De Blauwe, De Rooie, Witje, Zwartje), en ik niet, dus ik ben saai en daarom willen ze niets meer met me te maken hebben, blijkt allerminst waar.
Ook het feit dat hij als enige de stad waarin ze zijn opgegroeid heeft verlaten om
Hier te vertellen wat er wel aan de hand is, is een te grote verklapper, dus dat doe ik niet. Daarvoor moet je Tsukuru Tazaki zelf maar lezen ;-)

De titel van de roman verwijst naar een pianocyclus van Franz Liszt, Pelgrimsjaren. Een van de pianowerken daarop, le mal du pays (onbestemde droefheid, zoals opgeroepen door de aanblik van een rustiek landschap (p. 65)), beschrijft heel goed hoe Tsukuru in het leven staat: een melancholisch ingestelde jonge man. Het stuk wordt door Witje, een van de vrienden uit de vriendengroep, regelmatig op de piano gespeeld. Het opnieuw horen van dit werk brengt Tsukuru in gedachten, gevoelens, emoties terug in het verleden, toen de vriendengroep nog een onverbrekelijke band met elkaar leek te hebben. Ook dat is iets dat Murakami in meerdere romans gebruikt: de kracht van de muzikale herinnering.

Wat ik ook zo heerlijk vond is dat het boek op vrij dik papier gedrukt is, en dat de snede heel grof is. Het geeft het boek een soort ouderwetsigheid die ik erg prettig vind...

Ergo: ook dit boek van Murakami is weer erg aanbevelenswaardig!

Lieve Joris - Op de vleugels van de draak

Een reisverslag van de Afrika-minnende Joris, die onderzoekt hoe de banden tussen niet-kolonisator China en diverse Afrikaanse landen zich ontwikkelen. Daartoe volgt ze een aantal Afrikanen die handel tussen China en Afrika drijven vanuit Dubai, vervolgens volgt ze Afrikanen die zich in China hebben gevestigd en daarna een aantal Chinezen met grote belangstelling voor dan wel ervaring in handelen met/leven in Afrika. En alles onderzocht op die fijne manier die Joris kenmerkt: alle tijd nemend om de verschillende mensen en hun levenswijze te leren kennen en te doorgronden, echt met hen (mee) te leven. En het gaat dus bij haar nooit om dé Afrikaan of dé Chinees maar om persoon x, y of z. Een paar voorbeelden.

Met de Congolese Dédé, Zaytoun, Guy en Rashida gaat ze mee shoppen in het Louvre Casa in Shunde (Guangzhou, China), ze kopen meubels. "Dédé en Zaytoun kiezen zeven identieke houten tafeltjes uit met als voet een Afrikaanse vrouw die en baby op de rug draagt; Guy koopt een verzilverd luipaard met opengesperde bek voor zijn salon VIP, zoals hij het noemt. (...) Dédé's korte dikke beentjes steken onder zijn short uit; zijn ruime hemd kan zijn buik niet verhullen en een Chinese verkoopster maakt achter zijn rug een vrouw-in-verwachting gebaar naar me en lacht samenzweerderig. (...) Naarmate de dag vordert, word ik steeds verdrietiger bij de gedachte aan de lange reis die de aankopen van de Lusangi's voor de boeg hebben. En dat terwijl het hout waarvan sommige meubels gemaakt zijn misschien wel uit Congo komt."

Later is ze in Bejing en gaat ze met Shudi (die ze langer volgt) en zijn vriend Shawn (zo genoemd omdat hij een poos in Australie gewoond heeft op pad. Ze willen een viool slijten aan een maestro. Een viool die ze geruild hebben voor een boeddhabeeld dat ze zelf antiek gemaakt hebben. "Shudi's oog viel op de viool. 'Hij is heel oud en in de koffer zit een vergeeld papier waarop iets geschreven staat in het Italiaans.' Hij is tevreden met zichzelf: verkopers hebben soms geen idee wat ze in hun winkel hebben. 'As hij een miljoen waard is, verdelen Shudi en ik de buit, zegt Shawn, 'jij krijgt ook een percentage, omdat je met ons mee bent gegaan.' Dat systeem ken ik uit Congo: wie aanwezig is bij een deal heeft het 'recht van het oog'. Er bestaat zelfs een 'recht van het oor'. 'Ja, ja,' roept Shawn, 'dat kennen wij ook!'. 'Ik hoef geen deel van het geld,' zeg ik, 'ik wil alleen het verhaal.'"

Zelf noemt Lieve Joris haar manier van interviewen 'treinconversaties', een woord dat haar door Shawn wordt aangereikt. " 'Zo noemde een journalist het ooit. Hij ging conversaties aan met treinpassagiers en werd geen enkele keer afgewezen omdat mensen ervan gingen dat ze hem nooit meer zouden zien.' Dat is wat ik doe: treinconversaties voeren. Alleen duren die soms jarenlang."

Heerlijk boek als je van haar manier van presenteren houdt: niet met cijfers, feiten en getallen, maar met verhalen. Ikzelf genoot er met volle teugen van!

Julio Cortázar - Rayuela: een hinkelspel

Voor het eerst in jaren las ik een boek met een potlood in de hand, om aantekeningen te maken in de kantlijn. Het leek wel studeren! Ik las namelijk de Spaanse "Ulysses": Rayuela, van Julio Cortázar, uit 1973, dat onlangs in een nieuwe vertaling verscheen.

Het boek is opgedeeld in twee delen: in het eerste deel, dat de eerste 56 hoofdstukken beslaat, vertelt Cortázar een vrij rechttoe, rechtaan verhaal. Het tweede deel verzorgt commentaar op en verdieping van dat verhaal, geeft inzicht in de geschriften van Morelli en bevat vele citaten. Als je ervoor kiest het hele boek te lezen spring je steeds heen en weer tussen het eerste deel en het tweede deel. Vandaar de titel: een hinkelspel.

Hinkelen speel je met een steentje dat je met de neus van je schoen vooruit moet schoppen. Benodigdheden: een trottoir, een steentje, een schoen en een mooie krijttekening, liefst in kleur. Bovenin bevindt zich de Hemel, onderaan de Aarde, het is erg moeilijk om het steentje in de Hemel te krijgen, je mikt bijna altijd verkeerd en dan rolt het steentje buiten de tekening.

Het verhaal speelt zich af in het jaar 1960 en gaat over een vriendengroep in Parijs die zich "de slangenclub" noemt. Waarom die zo heet is overigens onduidelijk. Het doel van de Club is in het begin van het boek eveneens onduidelijk. Ze discussiëren eindeloos met elkaar over allerlei schrijvers, dichters, musici, discussiëren nog maar wat meer, zuipen, zuipen nog maar wat meer, draaien plaatjes, zuipen nog maar wat meer, roken en draaien meer plaatjes. Op p. 63 concludeert Horacio Oliveira, de hoofdpersoon van de roman: "Het slot van het liedje zal zijn dat we naar de Bibliotheque Mazarine gaan om aantekeningen te maken over alruin wortels, de halssnoeren bij de Bantoes, of de vergelijkende geschiedenis van de nagelschaartjes."
Ik dacht eerst dat de slangenclub een studentenclubje was, maar op een gegeven kom je erachter dat Oliveira zeker al tweede helft 40 is (hij studeerde rond 1930). Tegelijkertijd koestert hij het niet-volwassen zijn: "het is werkelijkheid dat we na ons veertigste ons ware gelaat in de nek hebben en wanhopig achterom kijken." Cortázar geeft hier een aanwijzing voor in hoofdstuk 117: kinderen kennen het onderscheid niet tussen goed en kwaad (een theorie uit de jaren '20 van de vorige eeuw), waarmee Oliveira alle rottigheid die hij in het boek uithaalt lijkt goed te praten.

De belangrijkste leden van de slangenclub zijn de hoofdpersoon Horacio Oliveira: de 'reinigend offerpriester', oorspronkelijk afkomstig uit Argentinië. Wat zoekt hij precies in Parijs? Wat ontloopt hij? Dan is er La Maga (Lucía): de vriendin van Oliveira, oorspronkelijk afkomstig uit Montevideo. Zij wordt neergezet als een onderontwikkelde en tikje dommige vrouw. Ze blijkt een kindje te hebben dat als bijnaam Rocamadour heeft. Waarom het kindje ergens op het Franse platteland bij een vrouw is en niet bij zijn moeder is onduidelijk. Oliveira geeft overigens pas toe dat hij verliefd op La Maga is, als zij hem al ontglipt is. Ook de andere vrouw uit het gezelschap, Babs, wordt vooral afgeschilderd als dommig. Zie bijvoorbeeld p. 437, waarin zij steeds maar weer "bewonderend aan zijn lippen hing." (van haar vriend Ronald). Ook interessant is Ossip Gregrorovius: de man van wie de afkomst onduidelijk is, die meerdere moeders zegt te hebben in verschillende landen, met zeer uiteenlopende levensverhalen. En dan zijn er nog een paar anderen die minder aan bod komen.

De gedachtenwereld van ene Morelli is erg belangrijk voor de leden van de slangenclub, in hoe ze denken over literatuur: "Provoceren, een tekst ter hand nemen die slordig is, rammelend, onsamenhangend, bewust anti-roman(tisch), (...). Zonder je de grootste effecten die het genre biedt te ontzeggen als de situatie het vereist, maar met in je achterhoofd de raad van Gide, ne jamais profiter de l'élan acquis. Zoals alle door de westerse wereld uitverkoren producten, stelt de roman zich tevreden met een gesloten orde. Lijnrecht daartegenin gaan, ook hier zoeken naar een opening en daartoe iedere systematische opbouw van karakters of situaties categorisch achterwege laten. Methode: ironie, onophoudelijke zelfkritiek, incongruiteit, fantasie ten dienste van niemand."
"Morelli ziet in dat louter esthetisch schrijven een goocheltruc is, bedrog dat uiteindelijk alleen de vrouwtjes-lezer opwekt, de lezer die geen problemen wil, maar oplossingen, of valse problemen van anderen waarbij hij gerieflijk in zijn luie stoel kan zwijmelen, zonder betrokken te raken in het drama dat ook het zijne zou moeten zijn."

Het doel van het loslaten van bekende structuren, in de woorden van Morelli: "Per slot van rekening betekent verrotten een eind maken aan de onzuiverheid van de samenstellende delen en het teruggeven van de rechten aan het chemisch zuivere natrium, magnesium, koolstof. Mijn proza rot syntactisch weg en wint - heel moeizaam - aan eenvoud."

"Als je het boek las, kreeg je af en toe de indruk dat Morelli gehoopt had, dat de opeenstapeling van fragmenten plotseling zou kristalliseren tot een algehele werkelijkheid. (...) een kristallisatie die, zonder de wanorde waarin de hemellichamen van zijn kleine planetenstelsel rondcirkelden ook maar enigszins te wijzigen, een alomtegenwoordig, volledig begrip van hun bestaansredenen mogelijk maakte, (...)."
"De meest voor de hand liggende kwalificatie van deze toon was 'teleurstelling', maar je voelde dat deze teleurstelling in de grond niet toegeschreven moest worden aan de omstandigheden en gebeurtenissen die in het boek beschreven werkden, maar aan de wijze waarop ze beschreven werden, een wijze die - Morelli had het zoveel mogelijk proberen te camoufleren - een beslissend stempel op het vertelde drukte. De uitschakeling van het schijnconflict tussen vorm en inhoud kwam weer aan de orde (...). Wat hij in zijn boek vertelde diende nergens toe, was niets, omdat het slecht verteld was, eenvoudigweg omdát het verteld was." (p. 524)

Aardig is ook de tegenhanger van Morelli gepresenteerd wordt, ene Ceferino Piriz die alles juist in systemen onderbrengt. Hilarisch, daar waar de pogingen van Morelli om structuur van zich af te schudden treurig voelen. Moet hierin ook de referentie naar tuinieren worden gezien in hoofdstuk 134: verschil tussen Engels: mislukkingen vallen weg in het groter geheel vs Frans: elke mislukking valt op
In H82 maakt Morelli een vergelijking tussen schrijven en muziek maken, ritmisch bezig zijn. Wellicht dat er daarom zoveel verwijzingen naar muziek een rol spelen in het verhaal? "De muziek verliest haar melodisch karakter, de schilderkunst verliest haar anekdotisch karakter, de roman verliest zijn beschrijvend karakter." Ook hier wil hij dus dat alle structuur wordt losgelaten. De vraag die zich opdringt is: levert niet de dwang van het persé willen vermijden van elke vorm van structuur een nieuw keurslijf op?

Maar dan gebeurt er iets noodlottigs, iets dat de slangenclub uit elkaar doet spatten. Daarop keert Oliveira terug naar Buenos Aires, waar hij intrekt bij de vrouw die al die tijd op hem gewacht heeft. Hij hernieuwt de vriendschap met zijn vriend Manu (Traveler, de bijnaam ondanks het feit dat hij nooit reisde), met wie hij een haat/liefde-verhouding heeft en die samenwoont met de mooie en slimme Talitha. Zij zorgt voor balans in de relatie tussen Traveler en Oliveira, een rol die ze met toenemend ongemak en ongenoegen vervult; zij dreigt speelbal te worden van de spelletjes die Oliveira met de mensen in zijn omgeving speelt. Talitha is eigenlijk de enige vrouw in het boek die respect afdwingt, zij kan moeiteloos aan de woord- en filosofische discussies meedoen. Talitha en Traveler werken in een circus en bezorgen Oliveira daar een baantje als een manusje van alles. Gedrieën weten ze de directeur van het circus over te halen een krankzinnigengesticht te kopen en de zorg voor de bewoners over te nemen van de bestaande staf. Ze bereiden zich voor op hun nieuwe functie door het lezen van een handboek en het voeren van discussies... In het begin lijkt het nog best goed te gaan en lijken ze te worden geaccepteerd door de bewoners van het gesticht. Totdat Oliveira, in zijn zoektocht naar de verloren gegane liefde voor La Maga, de grip op de werkelijkheid verliest.

Talitha lijkt niet alleen de brug te zijn tussen Traveler en Oliveira, tussen zijn leven in Frankrijk en dat in Argentinië, maar ook tussen leven en dood:

... over de drie dagen dat de geesten van de afgestorvenen naar de hemel zweven en er een brug bestaat tussen de mens en het gat daarboven, een brug van mens tot mens (...). De vier-en-twin-tig-ste-au-gus-tus was een van de drie dagen waarop de aarde zich opende.

La Maga wordt in als Eurydice neergezet, voor wie Oliveira als Orpheus naar de onderwereld afdaalt om haar terug te halen naar het land der levenden. Met andere woorden: Oliveira moet naar de hel (de lijkenkelder van het krankzinnigengesticht) om zijn La Maga weer terug te krijgen.

Het absurde zit hem niet in de dingen op zich, het absurde zit hem in het feit dat de dingen er zijn en dat wij ze als absurd ondergaan.

In het tweede deel lijkt het alsof de schrijver Oliveira neer wil zetten als de non-conformist van Morelli: "Op het vlak van het dagelijks gebeuren wordt het gedrag van mijn non-conformist gekenmerkt door het afwijzen van alles wat riekt naar ingeburgerde ideeën, traditie, kuddegeest gebaseerd op angst en bedrieglijk wederzijdse voordelen hij zou zonder veel moeite Robinson Crusoe kunnen zijn. Hij is geen mensenhater, maar hij aanvaardt van mannen en vrouwen enkel dat deel dat niet gemodelleerd is door de maatschappelijke bovenbouw; zelf zit hij met zijn halve lichaam in de mal en hij weet het, maar dit weten is actief, het is niet de berusting van de mens die in de maat loopt. Met zijn vrije hand slaat hij zich het grootste deel van de dag in het gezicht en op zijn vrije ogenblikken slaat hij ermee in het gezicht van anderen, die het hem drievoudig betaald zetten."

Oliveira komt aan de lopende band in de meest absurde situaties terecht. Zo komt hij bij een concert van ene Berthe Trépat terecht, de uitgerangeerde en wel gekke pianiste die hij na het concert naar huis brengt, en de ontmoeting/de nacht die hij doorbrengt onder de brug langs de Seine met de zwerfster waarover La Maga hem ooit vertelde.
Hij lijkt deze situaties vooral te ondergaan, met een irritatie oproepende passieve houding. Die hij zelf verklaart: "bij een passief karakter hoorde een maximale vrijheid en beschikbaarheid, het luie ontbreken van principes of overtuigingen maakte hem gevoeliger voor de as-conditie van het leven (...)."

Al met al was het best een klus, het lezen van Rayuela. Lange zinnen met veel mij onbekende woorden, terwijl de betekenis van taal, van dialectiek volgens de hoofdpersonen niet onderschat kan worden, ze zich zorgen maken over taalverarming, zelfs een taaltje verzinnen (het Gligisch van La Maga, Oliveira een woordspelletje speelt met de letter H (zie p. 410), "Mooie buitenlandse woorden zijn als oases, pleisterplaatsen.", Talitha, Traveler en Oliveira die een 'wipwapspel' spelen met woorden uit het woordenboek (H41, p 253), de verwijzing naar Esperanto, de vreemde taal in hoofdstuk 69. Rijke taal, maar vaak onbegrijpelijk. Dat is hard werken als lezer.

Zeker ook omdat er in de slangenclub lange gesprekken gevoerd worden, waarbij de vele namen van dichters, schrijvers, filosofen, musici en muziekstukken het erg lastig maken om in het verhaal te blijven. Zeker als je het hinkelend leest want dan wordt na vrijwel elk hoofdstuk het verhaal onderbroken om te hinkelen naar het tweede deel van het boek. In het begin had ik de neiging om alle onbekende woorden, de genoemde schrijvers/dichters etc op te zoeken en de muziek te gaan beluisteren. Die lust verging me toch wel vrij snel toen er maar geen eind aan kwam. Ik zit blijkbaar niet zo in wie er in de jaren '50/'60 van de vorige eeuw belangrijk waren.

Ook speelt Cortázar met verschillende schrijfstijlen. Zo is er een stream of conciousness-stuk, het hoofdstuk met twee vervlochten verhalen, het optellen en aftellen van de achtereenvolgende alinea's. Dat is een verrijking van het boek, van het experiment dat dit boek overduidelijk is, maar bemoeilijkt het lezen evenzeer.

Tot slot een groot compliment voor de vertaalster, Barber van de Pol, die hier een puik stuk werk heeft afgeleverd! Van de zaken waar de schrijver er zelf voor koos om ze in het Frans, Engels of anderszins te schrijven ligt het voor de hand dat zo te laten, maar wanneer kies je ervoor om iets niet te vertalen naar het Nederlands, maar het in het Spaans te laten staan?

Dave Eggers - The Circle

Een dystopische roman waarin Dave Eggers een wereld schetst van meten is weten, met volledige openheid van doen en laten. Een wereld waarin, omdat er alles wordt vastgelegd, men altijd zijn/haar beste beentje voorzet en criminaliteit dus tot het verleden behoort. Ergo, een ideale wereld!

Het verhaal
De 24-jarige Mae Holland is enorm verguld met haar nieuwe baan: ze gaat bij de klantenservice van een soort mega-Google-Facebook-bedrijf, The Circle, werken. Ze is aan deze prestigieuze baan gekomen via haar kamergenote van de universiteit, Annie, die daar hoog in de hiërarchie staat. Al snel blijkt het werken op de klantenservice meer dan het van 9-5 uur beantwoorden van vragen van klanten. Hilarisch is het correctiegesprek dat ze met haar baas heeft als ze een uitnodiging van een voor haar onbekende medewerker uit een andere afdeling niet geaccepteerd heeft en die zich daardoor buitengewoon gekwetst voelt: van haar wordt verwacht dat ze actief is binnen de gemeenschap die de werknemers van The Circle vormen, en dat ze daarover actief aan de buitenwereld bericht via de verschillende social media-tools van The Circle. Mae wil graag een goede werknemer zijn dus stort ze zich in het gemeenschapsleven van The Circle. Op een bijeenkomst ontmoet ze de buitengewoon aantrekkelijke en mysterieuze Kalden. De ontmoetingen met hem besluit ze voor zichzelf te houden, iets wat natuurlijk geheel tegen de regels is want je wordt als Circler geacht je hele leven in de openbaarheid te gooien. Als Mae op een avond na een ruzie met haar ouders (die ze alleen maar wil helpen in de moeilijke periode die ze hebben doordat de vader van Mae snel voortschrijdende MS heeft, ondankbare wezens dat zij in ruil daarvoor niet hun hele leven op het net willen hebben!) een kajak 'leent' en daarbij door de veiligheidscamera's van collega's betrapt wordt, besluit ze: privacy is theft! Ze wordt voorvechter van volledige openheid en gaat voortaan met een camera op haar borst door het leven. Dat leidt tot enorme populariteit: al snel heeft ze vele honderdduizenden meekijkers over de hele wereld. Maar deze populariteit heeft een belangrijke prijs: haar familie en vrienden die ook wel eens een privé-moment willen hebben haken af. Dat is iets dat Mae niet kan accepteren. Met alle gevolgen van dien.

Dave Eggers schetst met zijn The Circle een huiveringwekkend beeld van een wereld waarin de motto's 'secrets are lies', 'sharing is caring' en 'privacy is theft' de norm worden. Jammer alleen dat hij aan het eind het verhaal over de top maakt, waardoor de boodschap in kracht inboet. In een scène waarin een haai alle levende wezens en ook het niet-levende materiaal in zijn aquarium verslindt, gefascineerd gadegeslagen door de baas van The Circle, wordt de vergelijking tussen de haai en de baas wel wat al te dik erboven op gelegd.

Dimitri Verhulst - Essay over het toegewijde bestaan als supporter van voetbalclub Standard de Liege

Lollig boekje over de liefde voor 'zijn' club. In de bekende Verhulst-stijl, die vindingrijk en humoristisch is. Jammer alleen dat Verhulst ervan uit gaat dat dit soort liefde alleen bij mannen/jongens voorkomt...

Tess Gerritsen - Incendio

In het kader van de maand van het spannende boek kreeg ik Incendio van Tess Gerritsen. Nou moet je van zo'n gratis dun boekje natuurlijk niet teveel verwachten maar dit is echt bagger. Een zwak verhaaltje over een violiste die een mysterieus muziekstuk tegen komt. Als ze dat speelt gebeuren er rare dingen. Rare en nare dingen. Het zou spannend moeten zijn, maar dat is het niet. Ik kan er echt niet meer dan twee sterren voor geven. Omdat ik het toch uitgelezen heb. Al was dat geen al te zware opgave, want het boekje telt slechts 95 pagina's.

Sofi Oksanen - Als de duiven verdwijnen

Wat een prachtig boek heeft Sofi Oksanen afgeleverd met haar 'Als de duiven verdwijnen'!

Het verhaal
Estland, begin jaren '40 van de vorige eeuw. De Esten proberen met man en macht de Russische overheersers het land uit te krijgen. En dat lijkt te lukken, niet in de laatste plaats doordat ze geholpen worden door de Duitsers. Twee neven, Roland en Edgar, hebben als "woudbroeders" in het verzet gezeten. Waarbij wel gezegd moet worden dat het Roland is die het voortouw neemt en Edgar de bange neef is, een meeloper meer dan een verzetsstrijder. Roland kan niet wachten om terug te keren naar zijn verloofde Rosalie. Edgar daarentegen laat zijn gezicht niet zien bij zijn vrouw Juudit. Hun relatie was op z'n zachtst gezegd nogal gespannen. Dan wordt Rosalie onder verdachte omstandigheden dood aangetroffen. Ze is zelfs al begraven als Roland erachter komt. Roland zweert wraak op de dader(s) te zullen nemen.
De vrijheid is van korte duur want de nazi's blijken minstens net zo erg als de Russen. Edgar kiest ervoor om onder een nieuwe identiteit voor de Duitse overheersers te gaan werken: hij moet communisten aanwijzen zodat zij opgepakt kunnen worden. Zijn (deels bij elkaar gefantaseerde) rapporten worden goed ontvangen door zijn opdrachtgevers.
Roland daarentegen gaat ook dit maal in het verzet, hij zet een systeem op om vluchtelingen over de grens te smokkelen, tegen wil en dank geholpen door de vrouw van Edgar, die hopeloos verliefd is geworden op een hoge Duitse officier en voor deze liefde de minachting van haar omgeving trotseert.
Daarna gaan we naar de jaren '60. Deze periode draait eigenlijk alleen om Edgar, Roland lijkt van de aardbodem verdwenen. De Russen zijn weer de baas in Estland. Edgar, die na de oorlog in Siberië gezeten heeft, werkt met evenveel overgave voor de Russen als hij eerst voor de Duitsers heeft gedaan. Hij heeft zijn identiteit alweer verwisseld. Ook nu droomt hij van een grootse carrière. Hij schrijft aan een boek over de gruweldaden van de "Hitlerianen", waarin hij zijn neef Roland opvoert als Mark, een van de grootste sadisten in een bepaald concentratiekamp. Roland, die hij sinds de woudbroeders-tijd niet meer gezien heeft. En die natuurlijk gevonden moet worden om de geloofwaardigheid van Edgar op te krikken. Daarnaast heeft Edgar de opdracht om een groep studenten die mogelijk anti-soviet-gevoelens koesteren te observeren.
Zijn bedje lijkt gespreid; als hij nou alleen nog maar een goede oplossing zou kunnen vinden voor zijn gekke vrouw...

Hoewel Edgar de hoofdpersoon van het boek is, zijn de delen over hem in de derde persoon en de delen over Roland in de eerste persoon geschreven, dat is een verrassende aanpak die bijzonder goed werkt. De kameleon Edgar, die als rietstengel met alle winden meebuigt zonder ooit te breken is ronduit onsympathiek maar tegelijkertijd meelijwekkend. Daardoor is zijn karakter altijd geloofwaardig. Roland lijkt de nobele ridder die alleen maar wil weten wat er met Rosalie is gebeurd, maar hij is ook hard wanneer hij Juudit in een onmogelijk keurslijf dwingt waar ze vervolgens aan onderdoor gaat. Daardoor wordt ook zijn karakter geloofwaardig.

Van haar eerste roman (ik las de Engelse editie "Purge", in het Nederlands vertaald als "Zuivering") was het einde nog wat rommelig en afgeraffeld. Dat is in "Als de duiven verdwijnen" zeker niet het geval. Van mij krijgt dit boek vijf sterren.

Nog een paar laatste dingetjes onder de bekende

V

E

R

K

L

A

P

P

E

R


Er wordt minstens gesuggereerd dat Evelin, een van de studenten die door Edgar geobserveerd worden, de dochter van Juudit en Roland is. Ze hebben iig een kortstondige relatie gehad tijdens de oorlos, en vermoedelijk ook na de oorlog (zie de proloog, die zich in 1948, in hun laatste dagen samen afspeelt).
Wat van mij niet had gehoeven is de epiloog, waarin de moord op Rosalie opgelost wordt: het is Edgar geweest die niet wilde dat Rosalie zijn homoseksuele gevoelens zou verklappen aan Juudit. Het was niet erg geweest als dat ook voor de lezer onopgehelderd was gebleven.

Niccolo Ammaniti - Ik ben niet bang

Zo'n zinderend hete zomer in het zuiden van Italie. De kleine Michele en zijn dorpsgenootjes laten zich echter door de hitte niet binnenshuis opsluiten maar trekken erop uit. Op een verlaten boerderij vindt Michele in een kuil het aan de muur vastgeketende lijk van een jongetje van zijn leeftijd. Maar dat durft hij aan niemand te vertellen. Bij een tweede bezoek blijkt het jongetje echter nog te leven en Michele ontfermt zich over hem. Zo goed en zo kwaad als je dat kunt, als negenjarige.

Een teder geschreven roman over een klein jongetje dat een vreselijk geheim met zich meedraagt. Een geheim dat groter en zwaarder wordt naarmate het verhaal vordert... Knap hoe Ammaniti erin slaagt het hele gebeuren door de ogen van Michele te laten beleven!

Thomas Lieske - Door de waterspiegel

Het verhaal speelt zich deels af in het na-oorlogse Liechtenstein, in een instituut voor oorlogswezen. De ik-persoon is een zwaar verminkt persoon (door een volksgericht, ik vermoed dat zijn vader een collaborateur was), die aan zijn "instituutsgenoten" vertelt over de liefde tussen de Oostenrijkse jodin Eva en de Nederlandse Sebastian. Ze ontmoeten elkaar na de oorlog, een schitterend beschreven ontmoeting. Jaren later trouwen ze. Dan is hij voor een opdracht van zijn werk in Spanje getuige van een verkrachting, waarbij hij niet durft in te grijpen. Daarvan raakt hij zo van slag dat hij rond gaat zwerven door Europa terwijl Eva in Nederland tevergeefs op hem wacht. Eerst komt hij in Wenen terecht. Daarna brengt een vreemde taxi-rit hem op wonderlijke wijze bij het huis waar hij Eva ooit ontmoette. Zijn toenmalige kamergenoot, "de Hongaar", blijkt daar nog steeds te wonen en ontfermt zich over Sebastian. Hoewel, ontfermen? Dan krijgt het boek ineens een magisch-realistische wending.

Wat een vreemd boek. Verschillende stijlen, verhaallijnen die elkaar kruisen maar toch ook niet. Bij vlagen briljant. Bij vlagen suf. Zo ook het eind: een vreemde mengeling van briljant en suf. Daarom: drie sterren.

Paul Auster - Mr Vertigo

Het verhaal
Het is 1927, Saint Louis. Het straatschoffie Walt ontmoet een intrigerende man op straat die belooft hem te zullen leren vliegen als Walt met hem meegaat. Hoewel Walt daar geen bal van gelooft, is het vooruitzicht van avontuur voor hem voldoende om met deze Master Yehudi mee te gaan.
Ergens op het platteland van Kansas krijgt Walt zijn onderricht. In het huis zijn ook de Indiaanse Mother Sue (Sioux) en de zwarte gehandicapte jonge man Aesop. Tegen hen twee is Master Yehudi aardig, maar tegen Walt is hij hardvochtig. Ongelofelijke gruwelen laat hij Walt ondergaan. En als die weg probeert te lopen, is daar op miraculeuze wijze altijd weer Master Yehudi.
Maar dan opeens kan Walt inderdaad vliegen! Het is direct afgelopen met de gruwelen. Master Yehudi wordt zijn grote beschermer, zeker als de Klu Klux Klan het huis overvallen en Mother Sioux en Aesop omkomen. De eerste optredens van Walt gaan voorspoedig: de mensen weten niet wat ze zien! Voor Walt the wonder boy lijkt een grootse toekomst te weggelegd. Tot hij op een dag geveld wordt door een mysterieuze hoofdpijn die te maken lijkt te hebben met het vliegen. Er is één klein kansje dat hij weer zou kunnen vliegen: als hij zich zou laten castreren. Dat doet hij toch maar niet...
In de zoektocht naar een nieuw doel in zijn leven komt hij via het maffiosen-mileu uiteindelijk in rustiger vaarwater, van waaruit hij zijn memoires optekent die hij aan zijn neef, Daniel Quinn, zal nalaten.

Een wat oudere roman van Paul Auster (uit 1994), waar ik enthousiast over ben. Een mooi verhaal en gelukkig komt Daniel Quinn ook langs (joepie!). Alleen mist het de gelaagdheid die wel in bv Travels in the scriptorium, Oracle night of New York Trilogy. En die maken dat voor mij de boeken van Auster nou juist nét dat beetje extra hebben om een vijf-sterrenstatus te kunnen krijgen. Daarom: vier sterren.

Donna Tartt - The Goldfinch

Jawel hoor, voor het eerst in ik geloof wel bijna twee jaar ga ik me weer eens wagen aan een echt leesverslag. The Goldfinch (vertaald als Het Puttertje, geloof ik) is Donna Tartts derde roman in twintig jaar (The secret history verscheen in 1992 en The little friend in 2002). Van haar eerste twee romans heb ik genoten dus mijn verwachtingen van dit derde geesteskind van Donna waren hooggespannen. En ik ben niet teleurgesteld!

Het verhaal
Theo Decker is 13 jaar oud als hij als een van de weinigen een explosie in een New Yorks museum overleeft. Zijn moeder, met wie hij in het museum was om een tentoonstelling van oude Hollandse meesters te bezoeken, komt om. Een van de andere bezoekers geeft hem als laatste wens de opdracht een van de meesterwerken te redden, een schilderijtje van een puttertje uit 1654, geschilderd door Carel Frabritius. Het schilderijtje zal zijn leven grondig beïnvloeden.
In de maanden na de ramp woont hij bij een schoolvriendje: iedereen heeft zoveel medelijden met hem en loopt zo op zijn/haar tenen om hem heen dat hij er vreselijk eenzaam van wordt. Heel mooi beschreven is de scene waarin hij in contact komt met een van de andere overlevenden van de explosie, een meisje van zijn eigen leeftijd, Pippa.
Dan duikt op een kwade dag zijn vader op. Die neemt hem mee naar Las Vegas, waar hij als professionele gokker zijn dagen in het casino slijt. Theo wordt er aan zijn lot overgelaten. Hij vult zijn dagen met drank en drugs, samen met zijn vriend Boris, een semi-illegaal.
Nadat zijn vader om het leven komt, loopt Theo weg bij de vriendin van zijn vader. Hij gaat terug naar New York, waar hij liefdevol opgenomen wordt bij de verzorger van Pippa, de antiquair/restaurateur Hobie. In de jaren erna komt hij bij Hobie in de leer. Die kennis gebruikt hij echter om klanten op te lichten. Als dat aan het licht dreigt te komen, neemt Boris hem mee naar Amsterdam, waar het verhaal tot een zinderend eind zou kunnen komen.
Ware het niet dat Donna Tartt er een soortement happily-ever-after-einde aan breit. Jammer, want voor de rest is dit weer een fabuleuze roman. Tenminste, als je van uitgesponnen verhalen houdt, zoals ik :-)

Ergo: vier sterren, omdat ik geen viereneenhalve ster geven kan :-)

John Williams - Butcher's Crossing

Ik had bij de start van Butcher's Crossing best hoge verwachtingen omdat een boekgrrl zei dat ze het veel beter vond dan Stoner, waar ik van genoten heb door de verstilde sfeer en het fatalisme dat eruit sprak. Heel bijzonder.

Oprecht teleurgesteld was ik dan ook toen Butcher's Crossing een soort Western bleek te zijn, weliswaar minstens zo fatalistisch als Butcher's Crossing, maar dan niet in die mooie verstilde zin.

Het verhaal speelt zich af in het Amerika van rond 1870. De hoofdpersoon, Will Andrews zet zijn studie aan Harvard opzij om het Echte Leven te gaan beleven. Hij reist naar het dorpje Butcher's Crossing (een "hotel", een hoerenkast, een paar huisjes en tentjes) en klampt daar een bizonhuidenhandelaar aan: met hem wil hij op bizonjacht. Deze man zegt dat er bijna geen bizons meer zijn en verwijst hem door naar Miller, een door de wol geverfde jager. Die weet Will over te halen om een expeditie te financieren naar een afgelegen vallei waar volgens hem nog een grote kudde bizons zou leven. Will investeert zijn halve vermogen in de expeditie en niet lang daarna vertrekken ze met nog twee andere mannen richting de vallei. Die wonder boven wonder blijkt te bestaan en, een nog groter wonder, inderdaad nog vol met bizons zit. Een grootschalige slachtpartij volgt. Tot het viertal door het weer overvallen wordt en in de vallei de winter moet zien door te komen...

John Williams heeft zich duidelijk erg goed ingelezen in het onderwerp. Het boek zou gebruikt kunnen worden als handboek voor "hoe jaag ik een bizon en slacht ik die". Paginalange beschrijvingen die de vaart uit het verhaal zelf halen. Wat jammer is. Want de 'frenzy' (wat is daar de Nederlandse term voor?) die met name Miller bevangt als de jacht eenmaal begonnen is, vond ik wel weer interessant. En ook het einde van de roman vond ik goed in elkaar steken.

Bij het einde was ik trouwens niet aangekomen als ik mijn normale "100 pagina's"-regel zou hebben gevolgd (als een boek me naar 100 pagina's niet kan boeien, leg ik het weg). Het feit dat ik daar voorbij ben gekomen, sterker, dat ik het heb uitgelezen lag aan het feit dat ik op dat moment in Stockholm zat en mijn andere boeken al uit waren. Een geluk bij een ongeluk.

Overigens vroeg ik me af of de tv-serie Deadwood (http://www.imdb.com/title/tt0348914/?ref_=nv_sr_1) misschien op dit boek geinspireerd zou kunnen zijn: de beschrijving van met name de hoteleigenaar (die in Butcher's Crossing mee gaat op expeditie), deed me enorm denken aan E.B Farnum. Hebben meer mensen deze associatie?

Van mij krijgt dit boek 3 van 5 sterren.

Alice Munro - Dear life

Toen Alice Munro in 2013 de Nobelprijs voor de Literatuur won, bedacht ik me met schaamrood op de kaken dat ik nog nooit eerder iets van haar las. Dat heb ik met Dear Life, een verhalenbundeltje uit 2012, proberen goed te maken.

In dit bundeltje een aantal korte verhalen waarin Munro min of meer gewone mensen portretteert: de vrouw die met haar dochtertje een treinreis maakt, ontsnappend aan het keurslijf dat haar huwelijk is; een andere vrouw die les gaat geven in een sanatorium en daar een relatie krijgt met de dokter. In een volgend verhaal keert een soldaat terug van het front en blijft onderweg hangen op een boerderij. Het boekje eindigt met een aantal (aldus Munro) autobiografische schetsen.

Stuk voor stuk juweeltjes, met voldoende afronding (dat is vaak een probleem met korte verhalen: er blijft teveel onuitgediept) en ook voldoende open eindjes om zelf lekker over door te kunnen fantaseren. Een plezier om te lezen!

Michel Faber - Under the skin

Wauw, wat een boek! Je zit gewoonweg te shaken als je het uitgelezen hebt.

Het verhaal: een jonge vrouw, Isserley, schuimt per auto de Schotse wegen af. Ze pikt daar mannen op. Jonge mannen, in de kracht van hun leven. Ze stookt vervolgens de verwarming van de auto zo hoog op en doet dan zoveel kleren uit dat ze de mannen een blik gunt op haar omvangrijke boezem, naast haar ogen het enige echt aantrekkelijke aan haar. Want verder is ze… vreemd. Er zijn grote littekens op haar lichaam te zien, ze moet speciale schoenen dragen en ze is zeer behaard.

Je denkt al snel dat ze uit is op seks en dat ze dat door haar afwijkende uiterlijk alleen kan krijgen door op deze manier mannen op te pikken. Maar je blijkt dan goed op het verkeerde been gezet want ze heeft met de mannen niet veel goeds in de zin. Als ze tevreden is over hun respons op haar lichaam, drukt ze op een knop waardoor de mannen geïnjecteerd worden met een slaapmiddel. Vervolgens neemt ze ze mee naar een boerderij die ergens in het buitengebied gelegen is. Daar draagt ze ze over aan een collega terwijl zijzelf bijkomt van de inspanning.

Wat een vreemd verhaal!

V



E



R



K



L



A



P



P



E



R

Wat blijkt is dat Isserley een alien is die grootschalige chirurgie heeft ondergaan om op de aarde mannen te kunnen lokken, door haar en haar mede-aliens ‘vodsels’ genoemd. De mannen worden op de boerderij verminkt (hun tong wordt verwijderd zodat ze niet meer van die vervelende geluiden kunnen maken en ze worden gecastreerd), vetgemest en vervolgens geslacht. Het vlees wordt als delicatesse geëxporteerd naar de thuisplaneet van Isserley. Vodsels worden door de aliens niet beschouwd als intelligente wezens, maar alleen als potentieel voedsel waar je dus niet omzichtig mee om hoeft te gaan. Een interessant statement tegen de intensieve veehouderij, want wat als bijvoorbeeld varkens de vodsels en wij mensen als Isserley, dus aliens zouden zijn? Wat doen wij varkens aan?

Je snapt, je kunt niet lang tussen de vodsels verkeren, hen bestuderen, met hen praten, zonder ze te gaan waarderen. En dat gebeurt er met Isserley. Ze krijgt steeds meer moeite met haar rol. Niet in de laatste plaats doordat de zoon van de baas van het bedrijf waar Isserley voor werkt fel tegenstander van de vodsel-houderij blijkt te zijn en bij een bezoek probeert de gevangenen te bevrijden. De zoon waarop Isserley vreselijk verliefd is en die een van de weinigen blijkt die zich door haar veranderde uiterlijk niet laat afschrikken. Want veel van de aliens vinden dat Isserley daardoor teveel vodsel-achtig is geworden en dus afschrikwekkend lelijk.

Aan het eind besluit Isserley dat ze niet terug wil naar haar thuisplaneet, maar op aarde wil blijven. Maar dan krijgt ze een auto-ongeluk. Paniek bevangt haar: als een ambulance haar aan zal treffen zijn de rapen natuurlijk gaar. Gelukkig heeft de auto een knop waarmee ze zichzelf en de auto tot gruzelementen kan opblazen…

Naschrift (oktober 2014): onlangs zag ik de film met Scarlett Johansson in de hoofdrol. Een best mooie film, maar hij heeft slechts zijdelings de thematiek van het boek geraakt, als je het mij vraagt. Er is vooral ingezoomd op de vreemdheid van deze vrouw. Maar wat er nou gebeurt en waarom blijft volkomen onduidelijk. Terwijl imo Faber juist een krachtig statement neerzet met Under the skin.

Tommy Wieringa - Een mooie jonge vrouw

Het schrijven van een boekenweekgeschenk is geen sinecure: je moet in een paginaatje of 100 een afgerond verhaal neerzetten, dat bovendien een breed publiek zal moeten aanspreken. Dat lukt niet altijd even goed. Bij het boekenweekgeschenk van dit jaar, Een mooie jonge vrouw van Tommy Wieringa, moet de schrijver m.i. te veel concessies doen aan de beperkte omvang. Hierdoor komt ook zijn normaal gesproken uitstekende vertelkunst onder druk te staan waardoor het verhaal wat vlakjes blijft. De liefde van de oudere man voor de jongere vrouw stijgt amper uit boven het niveau "Edward zag haar niet graag met leeftijdgenoten. Het bracht aan het licht wat er gebeurd was in de tijd dat ze samen waren: hij werd niet jonger van haar, zij werd ouder van hem. In gezelschap van leeftijdgenoten nam ze haar ware leeftijd weer aan, licht en sprankelend, terwijl hij op zijn eiland ver in de toekomst achterbleef, grommend in zijn baard". Omdat Tommy Wieringa wel een heel goede schrijver is, krijgt hij van mij toch drie sterren.

William Stegner - Crossing to safety

Een prachtig boek over vriendschap, liefde en (on)afhankelijkheid.

Het verhaal
Het boek begint met de Sally en Larry (de ik-figuur) die voor de verjaardag van hun vriendin Charity het halve land afgereisd zijn. Het zal de laatste verjaardag van Charity worden; zij zal spoedig sterven aan de kanker die haar in zijn greep heeft. En na veertig jaar vriendschap wil je dan afscheid nemen.
Dan ga je terug in de tijd, naar eind jaren '30 van de vorige eeuw. Sally en Larry zijn als pasgetrouwd stel aan het begin van de vorige eeuw in Madison, Wisconsin, komen wonen. Larry heeft daar een tijdelijke baan aan de universiteit. Al snel worden ze door zijn collega Sid en diens vrouw Charity opgenomen in hun sociale kringetje.
Charity is een stevige tante, die haar leven en dat van haar gezin met ferme hand regeert. Zo begint elke dag met het inplannen van alles wat moet gebeuren in een boekje. Niet alleen de dag moet worden ingepland; Charity's hele leven bestaat uit plannen maken en die realiseren. En daarvan afwijken: vergeet het maar! Haar man Sid lijkt dit allemaal over zich heen te laten komen en zich nogal gelaten te voegen naar haar wensen.
Tegelijkertijd is Charity het kloppend hart van het stadje: ze is hartelijk en gul en zorgt voor leven in de brouwerij. Als Larry zijn baan verliest en Sally gehandicapt raakt, blijkt pas echt hoe gul en hartelijk Charity is.

Mooi genuanceerd worden de verschillende karakters neergezet: de schijnbaar passieve Sid, de schijnbaar neurotische dwingeland Charity. Schijnbaar, want there's more than meets the eye als het om deze twee gaat! Sally, de vrouw van de ik-figuur, speelt slechts een bijrol. Maar dat leidt er niet toe dat ze een vlakke figuur wordt. Het is meer alsof de ik-figuur haar nog niet zo goed durft te beschrijven, dat lijkt bijna te moeilijk, dat wordt te intiem.

Ik las pas dat het boek binnenkort in het Nederlands verschijnt. Dus niemand hoeft zich meer te laten tegenhouden deze prachtige roman te lezen.

Frances Greenslade - Shelter

Canada, ergens in de tweede helft van de jaren '60 van de vorige eeuw. De zusjes Maggie (10) en Jenny (13) wonen met hun ouders in een nogal primitieve camper [check]. Maggie is het lievelingetje van hun vader, ze gaat vaak met hem de bush in waar hij haar leert om schuilhutten te maken, mocht ze ooit de weg kwijtraken en zich tegen het weer of wilde dieren moeten beschermen.
Op een kwade dag echter komt hun vader om het leven. Niet zo lang daarna dumpt hun moeder hen bij een kennis en verdwijnt, om tijdens de zomer geld te kunnen verdienen. De zusjes houden elkaar op de been met 'moeder komt na de zomer terug'. Niet dus. Verbijsterend is dat zij beiden, maar ook de kennis waarbij ze inwonen de situatie min of meer gelaten accepteren. Pas jaren later gaat Maggie alsnog actief op zoek naar haar verdwenen moeder. Ze komt terecht bij Alice, een vriendin van haar moeder, die haar de waarheid zal onthullen.

Mooi boekje, hoewel het eind wel erg ongeloofwaardig is en door de schrijfster onnodig wordt afgeraffeld. Daarom: drie sterren.