Jonathan Franzen - Freedom

Het zijn de sterke benen die de weelde van de vrijheid kunnen dragen. Dat is het thema van de nieuwe roman van Jonathan Franzen. Want alle personen in het verhaal voelen zich vrij om te doen waar ze zin in hebben. En doen dat vervolgens ook. Maar de consequenties van hun gedrag willen ze liever niet onder ogen zien.

Het verhaal
Patty en Walter Berglund zijn de centrale figuren in deze roman. Ze ontmoeten elkaar tijden hun college-jaren. Patty is een talentvolle basketbalspeelster, die na een suf ongeluk haar sportieve ambities opgeeft en alleen nog maar een perfect moeder wil zijn. Ze is eigenlijk verliefd op Walters kamergenoot Richard Katz, de interessante rockmusicus. Maar als ze een lijntje naar Richard uitgooit, wijst die haar af: hij wil zijn vriendschap met Walter niet in gevaar brengen door iets te beginnen met diens vriendin. En dus vlucht ze in de armen van de wat saaie maar betrouwbare Walter, die haar aanbidt. Patty blijft ontevreden met deze keuze, en als ze jaren later haar levensverhaal optekent tijdens de therapie waarin ze gaat voor de depressies die haar blijven plagen, komt dat ook naar boven: was Walter maar meer Richard-achtig! Van dat perfecte moeder-zijn komt natuurlijk ook op den duur niets terecht want Patty kan slecht verkroppen dat haar kinderen andere keuzes maken dan zij voor ze in gedachten had. Dat ze hen daarmee van zich vervreemdt, ziet ze pas als het te laat is.

Walter is een man die zeer begaan is met het lot van de aarde. Hij doet zijn stinkende best om goed voor zijn gezin te zorgen, maar kan alleen maar constateren dat zijn vrouw diepongelukkig is, dat hij een afstandelijke dochter en een rebelse zoon heeft. Walter vlucht in zijn werk en maakt daarbij de keuze om het gezicht te worden van een initiatief van een heel rijk man, die een natuurreservaat wil stichten voor een trekvogeltje. Er zit echter een addertje onder het gras: het reservaat kan alleen een reservaat worden nadat het commercieel geëxploiteerd is: er moet eerst natuurverwoestende dagbouw plaats vinden. Door zich aan dit initiatief te verbinden verliest Walter zijn geloofwaardigheid als strijder voor natuur en milieu.

Richard, de kamergenoot van Walter, de rockmuzikant is een man die het leven het liefst niet al te serieus neemt. Ergens staat zoiets (vergeten te ezelsoren) als dat het "zijn lot is zoveel mogelijk vagina's te vullen", iets dat hem als aantrekkelijke rocker natuurlijk makkelijk af gaat. Hij is zijn leven lang verlief op Patty, een liefde waar hij niet aan kan toegeven, want zij is immers de partner van zijn vriend Walter! Hij maakt het soort muziek dat een heel klein publiek heeft, en hij leeft aan de rand van de zelfkant van de maatschappij. Dat leven bevalt hem zeer: er is geen verantwoordelijkheid die op hem drukt. Pas als hij een plaat maakt die geïnspireerd is op zijn liefde voor Patty komt zijn grote doorbraak. Daar schrikt hij zo erg van dat hij zijn muzikale carrière aan de wilgen hangt. Maar zo gemakkelijk komt hij daar niet mee weg.

Jessica, de oudste van Walter en Patty, komt er in het verhaal bekaaid af. Ze is de verstandigste en slimste van het hele stel. Maar is daarmee, vanuit het oogpunt van de schrijver of het thema van het boek, kennelijk ook de minst interessante figuur. Haar broer, de rebelse Joey, krijgt daarentegen een bijna even belangrijke rol toebedeeld als zijn ouders. Al vroeg is het een jongen die niet lijkt te willen deugen: hij verkoopt via het buurmeisje horloges op haar school (met vette winst), gaat uit pure pesterij (Patty heeft een hekel aan de buurvrouw) als hij een jaar of 14 is met hetzelfde buurmeisje Connie naar bed en trekt na een daverende ruzie hierover met zijn ouders bij die o-zo-verachte buren in. Connie is een vreemd meisje: haar hele bestaan draait om Joey. Wat hij wil, doet zij. En hoewel dat afhankelijke gedrag Joey ongelofelijk irriteert, kan hij toch niet van haar loskomen. Sterker, verbindt hij haar lot steeds sterker aan het zijne en maakt zich daarmee steeds meer los van zijn ouders. Tot zijn hang naar het snelle geld hem bijna de kop kost.

Geen van allen weten de romanfiguren raad met de vrijheid van handelen die ze hebben: ze maken keuzes maar weigeren vervolgens lange tijd daarvan de gevolgen onder ogen te zien, laat staan aanvaarden. Lichtpuntje aan het eind is dat Patty en Walter, als ook Joey eindelijk zichzelf recht in de ogen durven te kijken en durven te zeggen: dit is wie ik ben. Dit zijn de keuzes die ík heb gemaakt, de consequenties waar ík mee zal moeten (leren) leven. Daarmee geeft Franzen hoop voor de toekomst...

Yoko Ogawa - De huishoudster en de professor

In deze ontroerende roman van Ogawa wordt het verhaal verteld van een jonge huishoudster, die gaat zorgen voor een professor. Hij heeft meer dan 15 jaar geleden in een auto-ongeluk zijn korte-termijn-geheugen verloren, wat inhoudt dat zijn geheugen van alles wat na 1975 is gebeurd niet meer dan 80 minuten terug gaat.

Je kunt je wel indenken hoe verwarrend het leven van de professor moet zijn: op zijn pak heeft hij allemaal briefjes geprikt met daarop zaken geschreven die hij niet mag vergeten, zoals waar de maagtabletten liggen of een tekeningetje van zijn 'huidige huishoudster'. Voor zijn ongeluk was hij een gevierd wiskundig hoogleraar; nu vult hij zijn dagen met het oplossen van wedstrijdopgaven die door wiskundige tijdschriften worden uitgeschreven. Hij komt zijn huis eigenlijk niet meer uit.

De huishoudster moet zich elke ochtend opnieuw aan hem voorstellen. Op een dag komt hij erachter dat ze de alleenstaande moeder van een zoon van 10 jaar is en hij staat erop dat ze de jongen meeneemt. Vanaf het eerste moment groeit er een eigenaardig soort vriendschap tussen de twee: al moet de jongen zich elke dag opnieuw voorstellen (hij wordt in het boek alleen aangesproken met de naam die de professor hem geeft: Wortel, naar het wiskundig symbool, niet de groente want daaraan heeft de professor een enorme hekel, maar omdat hij zo'n plat hoofd heeft), de professor helpt hem met zijn huiswerk op een ongelofelijk prettige manier, die de liefde voor getallen in zowel Wortel als zijn moeder doet ontbranden.

Wortel en de professor blijken nog een passie te delen: honkbal, en ze zijn allebei fervent fans van de Tigers. Al is de professor natuurlijk supporter van het team uit de jaren '70, en dan vooral van de briljante pitcher Enatsu, die natuurlijk inmiddels allang niet meer speelt. De huishoudster neemt hen in een opwelling mee naar een honkbalwedstrijd van hun favoriete team. Een ervaring die een reeks gebeurtenissen in gang zet, die het einde van de betrekking van de huishoudster bij de professor inluiden.

Naast dat het een heel ontroerende roman is, krijg je ook het nodige mee over getallen: bevriende getallen, perfecte getallen, priemgetallen, tweeling-priemgetallen. Ik denk overigens wel dat je wel iets van wiskunde moet weten om die passages goed te kunnen volgen. Maar zelfs al kun je dat niet, dan nog is hetgeen telkens met die verschillende soorten getallen bedoeld wordt, duidelijk en navolgbaar.

Enige minpuntje is dat ik het onvoorstelbaar vond dat het kleine huisje van de professor (twee kamers), een puinhoop bleef, ondanks het feit dat hij een fulltime huishoudster had. Maar goed, dat is een minpuntje en geen minpunt.

Een boekenlegger: fijn cadeau

Toen we samen de tentoonstelling van Edvard Munch in de Kunsthal bezochten, kreeg ik van haar een prachtige boekenlegger van zijn Madonna. Op dit moment is het mijn favoriete boekenlegger. En ik heb er heel wat :-)

Haruki Murakami - After Dark

Wat gebeurt er in een grote stad in de nacht, nadat de meeste mensen zijn gaan slapen? Dat gegeven gebruikt Murakami in After Dark. Als lezer ontmoet je degenen die wakker willen of moeten zijn tijdens die nachtelijke uren.

Zo is er de jonge studente Chinees Mari. Zij kan (of wil?) niet slapen en zit daarom in een cafe een boek te lezen. Daar ontmoet ze de trombonist Takahashi. Het blijkt dat dat niet voor het eerst is: ooit hebben ze een double date gehad met een vriend van hem en haar zus Eri.
Als Takahashi vetrokken is om de rest van de nacht te gaan oefenen met zijn band, wordt Mari benaderd door Kaoru, de houdster van een 'love-hotel' (verder een 'wipper' genoemd). Die hoorde van Takahashi dat Mari Chinees spreekt en heeft haar hulp nodig: er is een Chineessprekende prostituee mishandeld in haar hotel en ze vraagt of Mari wil tolken.
De klant van deze prostituee is inmiddels verdwenen. Het is de op het eerst keurig ogende kantoorman Shirakawa. Na de mishandeling neemt hij alle bezittingen van de prostituee mee en gaat hij weer gewoon aan het werk, alsof er niets gebeurd is. Maar zo makkelijk komt hij niet weg met de mishandeling: de pooier van de prostituee laat hem dat via haar mobieltje duidelijk weten.
Als de nacht vordert komen we erachter dat Eri, de zus van Mari, al twee maanden onafgebroken slaapt. Terwijl we Eri bestuderen, blijken we niet de enigen: vanuit de televisie kijkt er een vreemde man naar Eri. Een man die zijn gezicht verbergt achter een masker. Als we een uurtje later terugkeren is Eri verdwenen! Is ze wakker geworden? Nee, ze bevindt zich ineens aan de andere kant van het televisiescherm.

Alweer een mooie en intrigerende roman van Murakami. Met alle bekende ingrediënten: muziek, eten, verlangen naar het onbereikbare, jeugdliefde, sex. Maar dit wordt niet een van mijn favorieten, omdat er net iets te weinig balans zit tussen het bovennatuurlijke verhaal over Eri en de juist heel down to earth verhalen over de andere figuren.

Yann Martel - Beatrice and Virgil

Dit boek kreeg ik voor mijn verjaardag van mijn IRL-leesgroep en wat een leeservaring! Een verpletterend zwaar maar o zo prachtig verhaal. Zonder twijfel: vijf sterren!

Het verhaal
De jonge schrijver Henry heeft een zeer succesvolle debuutroman geschreven, dat hem wereldberoemd heeft gemaakt. Daarna wil hij een heel bijzonder boek schrijven over de Holocaust: voor de helft een essay en voor de andere helft een roman. Zijn uitgeverij vindt er maar niets aan. Diep teleurgesteld gooit Henry zijn schrijverij aan de kant, verhuist met zijn vriendin naar een andere stad en begint een nieuw leven als barman in een chocolaterie, amateur-acteur en amateur-muzikant.

Via zijn uitgever krijgt hij nog regelmatig lezersbrieven, die hij met veel ijver beantwoordt: dat is hij zijn lezers verplicht, vindt hij. Op een dag krijgt hij een heel bijzondere lezersbrief: een kopie van een verhaal van Gustave Flaubert (La légende de Saint Julien, l'Hospitalier) en een kopie van een scène uit een door de afzender geschreven toneelstuk. Henry begrijpt er niet veel van: in het verhaal, dat over een jonge bloeddorstige man gaat die tot inkeer komt en zo uiteindelijk heilig wordt, zijn alle passages die gaan over het doden van dieren gemarkeerd. De scène uit het toneelstuk gaat over twee figuren, Beatrice en Virgil, waarin de laatste aan de eerste uit probeert te leggen wat een peer is. In de begeleidende brief wordt Henry om hulp gevraagd.

Nieuwsgierig geworden zoekt Henry de schrijver op, die bij hem in de stad blijkt te wonen. Het is een taxidermist, oftewel iemand die dode dieren opzet. Beatrice en Virgil staan bij hem in zijn werkplaats: een ezel en een brulaap. De taxidermist, die ook Henry blijkt te heten, zit vast in het schrijven van zijn toneelstuk (waar hij zijn hele leven al aan heeft gewerkt) en vraagt hulp bij het afronden ervan.

In de maanden die volgen ontmoeten de taxidermist en Henry elkaar regelmatig. En krijgt Henry steeds meer scènes uit het toneelstuk te lezen: een stuk dat zo onschuldig begint met het beschrijven van een peer, maar waarin de huiveringwekkende waarheid achter het leven van de taxidermist. Of achter dat van Beatrice en Virgil?

Titel
Het boek heet Beatrice and Virgil. Is natuurlijk een verwijzing naar Dante's Goddelijke Komedie. Beatrice is een verwijzing naar Beatrice Portinari, de vrouw waar Dante zijn leven lang verliefd op was, maar die met een andere man trouwde. In de Goddelijke Komedie is zij degene die de hoofdpersoon vergezelt in de hemel. Virgil (Vergilius) is een verwijzing naar de Romeinse schrijver, die de hoofdpersoon vergezelt in de hel. Opmerkelijk is dat in de titel eerst de hemelse gids en daarna pas de hellegids genoemd wordt. Dit is een duidelijke aanwijzing voor het verloop van de roman: van een happy begin naar een unhappy ending...

Het lezen van het boek bezorgde me veel genoegens, zowel tijdens het lezen als ook daarna: ik zit nog boordevol vragen. Denk dat ik dit boek dan ook voor de leeslijst van de boekgrrls en de IRL-leesgroep ga voordragen, dan krijg ik daar vast wel antwoord op :-)

Vragen zoals:
Wat voor rol speelt het leren bespelen van de klarinet? Zijn leraar noemt zijn spel eerst dat van een Black ox. Later is hij complimenteus. Hoe dat zo? Welke betekenis moet ik eraan geven?
Waarom heeft de taxidermist een okapi? Dat is een soort giraffe met zebrapoten. Een hybride dier. Wat betekent dat??
Waarom wordt Henry vader? Waarom krijgt zijn hond rabiës?
In het toneelstuk komt een lijstje voorwerpen voor, door Beatrice en Virgil 'A horror's sewing kit' genoemd. Een paar voorwerpen op het lijstje wordt door de taxidermist in verschillende scènes verklaard. Welke betekenis kan ik aan die andere voorwerpen toekennen?

Hans Bouman - Tomio en de ondeugende olifant

Tomio en de ondeugende olifant kreeg spruit 5 van de schrijver cadeau. En omdat ze daar haar boekbespreking aan wilde wijden, las ik het ook. Een leuk boek, dat me op de een of andere manier een beetje aan Toon Tellegen deed denken, maar dan minder melancholiek.

Het verhaal
Het is hartje winter in Dierendorp. De sneeuw ligt hoog opgetast. Tomio, de slimme kat, denkt daarom dat hij vandaag wel geen bezoek zal krijgen. Maar daarin vergist hij zich: zijn vrienden Woef de hond en Honingbuik de bruine beer komen om te vertellen dat ze zich zorgen maken om hun vriend Klauwkleum, een warmteminnende ijsbeer. Direct trekken Tomio, Woef en Honingbuik er, voorzien van slee en een grote mand chocoladekoekjes, op uit. Dit is het begin van een avontuurlijke reis waarin een heks, een dansende olifant en een waarzeggende pinguïn belangrijke rollen vervullen.

Leuk detail is dat de schrijver aan het eind van het boek alle uitdrukkingen en gezegden verklaart die hij gebruikt. En dat hij twee recepten geeft van de belangrijkste eetwaren die in het boek voorkomen: chocoladekoekjes en zandheksjes.

Jan Terlouw - Briefgeheim

Het is een schande als je moet toegeven dat je een klassiek kinderboek niet in huis hebt. En dat moment is nu dus aangebroken. Of althans, zou kunnen zijn aangebroken als ik Briefgeheim niet een paar weken terug had aangeschaft. Weliswaar in de filmeditie, die lang zo mooi niet van vormgeving is als het origineel, maar ja, je doet het met wat je kunt krijgen he?

En het verhaal is nog steeds even goed geschreven en nog net zo spannend als ik me uit mijn kinderjaren kon herinneren.

Het verhaal
De elfjarige Eva zit in de hoogste klas van de lagere school. Zij lijdt erg onder de voortdurende ruzies tussen haar ouders. Na weer zo'n knetterende ruzie besluit ze dat haar ouders gestraft moeten worden. Samen met haar hartsvrienden, Jackie en Thomas bedenkt ze een plan: als die een avondje weg zijn met hun ouders, dan zal Eva zich in hun huis verstoppen. Zo gezegd zo gedaan.
Maar als Jackie en Thomas thuiskomen is Eva verdwenen. Heeft de brief die ze een paar weken eerder gevonden had in de tuin van de buurman er misschien mee te maken? En wat is de rol van de invaljuf op school?

Weer meegesleept door het verhaal kan ik niet anders dan er vijf sterren aan geven.

Harry Mulisch - Twee vrouwen

Sorry maar deze Mulisch vond ik dus niet te pruimen.

Het verhaal
Een vrouw, Laura Tinhuizen, is op weg naar haar moeder die in Nice overleden is. Ze overdenkt de gebeurtenissen van de afgelopen maanden. Maanden waarin ze plotsklaps verliefd wordt op een vrouw die ze op straat voor een etalage ziet staan. Deze Sylvia is ook nog eens 15 jaar jonger en trekt na de eerste ontmoeting bij Laura in.
Samen trekken ze heel wat bekijks (ja, het is 1975, de tijd waarin homoseksualiteit kennelijk nog niet zo geaccepteerd was). Sylvia lijkt zich wat te schamen voor de relatie: ze zorgt ervoor dat haar ouders denken dat ze een relatie heeft met de imaginaire zoon van Laura, en bij haar op kamers woont.
Niet alleen Sylvia schaamt zich: een bezoek aan de moeder van Laura, die in Nice woont en een zwakke gezondheid heeft, loopt met een grote scene af als die direct uitvogelt dat Sylvia niet de huurster is. Vanaf dat moment loopt alles in het honderd en gaat Sylvia bij Laura weg. Nota bene met Laura's ex.

Het eind van de novelle is zo voorspelbaar als een stinkscheet na het eten van kool.

Wel uitgelezen, dus sterren moet ik geven. Omdat het Mulisch is, en er zeker mooie zinsneden in voorkomen, worden het er twee. Meer kan ik er echt niet van maken.

De twee ezelsoren die ik maakte:
"Gelukkig is het geschrevene iets dat hoorbaar is zonder gehoord te hoeven worden. Zelfs het bescheidenste woordje dat ik neerschrijf, het woordje zwijgen bij voorbeeld, overstemt het inferno in die stenen put."

"De moderne nederlandse literatuur vond zij prachtig, vermoedelijk omdat die, op een of twee schrijvers na, uitsluitend bestaat uit een veredeld soort boeken voor de rijpere jeugd, die niemand na zijn vijfentwintigste nog leest."

Audrey Niffenegger - Her fearful symmetry

Het verhaal
Edie en Elspeth vormen een eeneiige tweeling. Wat er twintig jaar geleden tussen hen voorgevallen is, is onduidelijk, maar het gevolg is dat Edie met haar man Jack in de States woon, terwijl Elspeth in London is achtergebleven. Ze hebben elkaar al twintig jaar niet gezien. Edie en Jack hebben op hun beurt een tweeling gekregen: Valentina en Julia.

Aan het begin van het boek sterft Elspeth, op 44-jarige leeftijd. Zij laat haar appartement in London achter aan haar nichtjes, onder de voorwaarden dat die er een jaar komen wonen én dat zij ervoor zorgen dat hun ouders er nooit een voet over de drempel zullen zetten. In het huis waarin het appartement zich bevindt, wonen nog twee andere mensen. Onder hen woont Robert, de minnaar van Elspeth, die een dissertatie aan het schrijven is over de geschiedenis van het Highgate cemetery, dat zich naast het huis bevindt. Boven hen woont Martin, die lijdt aan dwangneuroses en de deur niet uitkomt. Zijn vrouw Marijke, ja, een Nederlandse, verlaat hem met pijn in het hart aan het begin van het boek: zij kan het leven dat zich louter richt op de angsten en compulsies van Martin niet meer aan.

Julia is de ondernemende helft van de tweeling, terwijl Valentina 'her fearful symmetry' is: een angstige kopie (door Julia ook 'Mouse' genoemd!), met een zwakke gezondheid. Die wordt wellicht mede veroorzaakt doordat de organen van Valentina zich gespiegeld in haar lichaam bevinden. Julia is gewend om het voortouw te nemen, zij bepaalt wat er gebeurt, en hoe. En Valentina is gewend om haar te volgen, om elk initiatief dat zij zou willen nemen af te laten schieten door haar zus. Een situatie die Julia tevreden stemt, maar Valentina eigenlijk diep ongelukkig maakt.

Eenmaal in het huis aangekomen beginnen zich subtiele veranderingen in de verhouding tussen beide meisjes aan te kondigen. Zo staat Julia op een dag met een blauw oog bij de bovenbuurman. En steeds maakt Valentina zich steeds verder los van haar zus. Deze veranderingen worden niet in de laatste plaats in gang gezet door Valentina's ontdekking dat de geest van Elspeth in het appartement rondwaart. Elspeth en Valentina beramen een compleet gestoord plan hoe de laatste aan de verstikkende relatie met haar tweelingzus kan ontsnappen. Om dat plan uit te kunnen voeren hebben ze Robert nodig. Die met lood in zijn schoenen instemt. En vervolgens kan eigenlijk alleen Valentina de consequenties dragen.

Op zich weer een mooi geconstrueerd boek, zwaar leunend op de 19e eeuwse ghost-stories. Maar zo goed uitgewerkt als het eerste boek van Niffengger vond ik het niet. Daarom: drie sterren.

Angie Sage - Queeste (Septimus Heap IV)

In Huize Hengeveld werd reikhalzend uitgekeken naar het verschijnen van de vertaling van deel IV van Septimus Heap. En toen het dan zover was, in de kinderboekenweek, moest ik me inhouden het boek niet uit handen te rukken van het kind dat dit boek cadeau kreeg...

Septimus en Jenna moeten weer de nodige avonturen beleven. Dit keer draait het om twee thema's: a. het terughalen van Snorrie en Nicko uit het verleden, waar ze in het vorige boek achtergebleven waren nadat zij juist Septimus bevrijd hadden en b. het moeten uitvoeren van een Queeste door Septimus. Een Queeste waarvan al twintig eerdere Leerlingen niet terugkeerden... Deze al op zichzelf levensgevaarlijke opdracht is extra onveilig door de snode plannetjes van Merrin Meredith, die het natuurlijk nog steeds niet kan verdragen dat Septimus zijn plaats als Leerling Buitengewone Toverkunst heeft ingenomen.

Het is weer heerlijk lezen!

Thomas Rosenboom - Zoete mond

In nogal archaïsche taal vertelt Rosenboom zijn verhaal van twee contactgestoorde mannen. Op zich past dat wel bij de tijd waarin de roman zich afspeelt (halverwege de jaren '60) maar tegelijkertijd geeft het aan het verhaal ook iets neppigs, iets onnodig gekunstelds.

Een Beloega-walvis (oftewel een witte dolfijn), door de zeelieden liefkozend Moby Dick genoemd, weet tijdens een storm op de Noordzee te ontsnappen uit het bassin aan boord van het schip waarop hij vervoerd wordt.
Daarna verspringt het boek naar twee mensen: Jan de Loper en Rebert van Buyten. Jan de Loper is de buitenissige heer van Angeldyke, die op jonge leeftijd te voet een wereldreis gemaakt heeft en bij terugkeer in Nederland buitensporig rijk blijkt te zijn geworden als gevolg van een erfenis. Hij heeft er erg veel plezier in de vreemdste grappen en grollen te bedenken en oogst daarmee in het Nederland van het interbellum een flinke portie roem. Tijdens de oorlog verliest hij zijn aantrekkingskracht, iets dat hij niet begrijpt. In de jaren na de oorlog zijn al zijn inspanningen erop gericht zijn faam van voorheen terug te krijgen.
Rebert van Buyten is aan het begin van het boek student in Wageningen. Maar van het studentenleven genieten, doet hij niet. Kan hij ook niet: hij voelt weinig aansluiting bij zijn medestudenten. En ook woont hij niet in Wageningen maar in Arnhem, waar hij goedkoop op kamers kon bij een oom. Vlak voor de eindstreep leert hij de plaatselijke dierenarts kennen en stapt hij over naar Diergeneeskunde. Hij is een briljant student en zijn bedje lijkt gespreid. Zeker als hij Tine ontmoet lijkt hij zijn in zichzelf geleerdheid te kunnen afwerpen. Maar een jaar na hun huwelijk komt zij bij een auto-ongeluk om het leven. En is Rebert terug bij af.
Als Rebert zich na de dood van Tine in Angelen vestigt veroorzaakt hij tegen wil en dank een golf van dierenliefde onder de dorpskinderen. Al snel raken Jan de Loper en Rebert van Buyten in een concurrentiestrijd gewikkeld. Een concurrentiestrijd die slechts door een ontmoeting met Moby Dick wordt gestaakt.

Witte dieren in het algemeen, en de witte dolfijn in het bijzonder, spelen een belangrijke rol in de roman. Een witte dolfijn is als jonkie grijs en als volwassene wit. Net als Rebert, die in een sneeuwwit hardloopkostuum uiteindelijk even ongrijpbaar wordt als Moby Dick. Dat vond ik dan wel weer een erg mooi eind aan een verder niet heel bijzonder boek.

David Trueba - De kunst van verliezen

Het verhaal
Leandro begint aan het begin van het boek de grip op zijn bestaan al kwijt te raken: was hij ooit een redelijk talentvol pianist, nu heeft hij een kwijnende lespraktijk, en met zijn vrouw heeft hij een liefdevolle maar afstandelijke relatie. Op een dag besluit hij een bordeel te bezoeken. Daar leert hij Osembe kennen, een Nigeriaanse prostituee die onder de naam Valentina haar beroep uitoefent. Leandro is direct bezeten van haar. Hij geeft al zijn geld aan bezoekjes aan het bordeel uit, en daarna nog meer, totdat hij zelfs zijn huis in een omgekeerde hypotheek aan de bank weggeeft. Ondertussen wordt zijn vrouw ernstig ziek. Maar terwijl zij aftakelt en Leandro haar toegewijd verzorgt, blijft zijn verslaving aan Osembe een aanslag op zijn portemonnee. Tot de wal het schip keert.

Lorenzo, zijn zoon, is ook al niet al te gelukkig. Zijn vrouw is nog maar net bij hem weggegaan om haar baas te volgen als hij erachter komt dat hij belazerd is door zijn beste vriend en zakenpartner. Hijzelf is daaraan failliet gegaan, terwijl de zakenpartner door deze oplichting onbekommerd door kan met zijn leven. Dat laatste drijft Lorenzo tot een onbezonnen daad: hij vermoordt de zakenpartner. De eerste dagen na de moord is hij bang ontdekt te worden, daarna is hij vooral bezig om zijn leven weer een beetje op orde te krijgen: hij probeert een relatie aan te knopen met het zeer gelovige illegale Ecuadoraanse kindermeisje van de bovenburen, en met en vage kennis van haar begint hij een klusjesbedrijf. Dat kan natuurlijk niet lang goed gaan. En zo verliest ook hij (bijna) alles.

De dochter van Lorenzo, Sylvia, is een zestienjarige scholiere. Ze is, zoals het een pubermeisje van die leeftijd betaamt, erg bezig met de gedachte aan de eerste seks: met wie zal ze die hebben, wanneer en hoe zal het zijn. Ze heeft haar oog laten vallen op klasgenoot Dani, maar dan wordt ze aangereden door een jonge voetballer van de Madrileense voetbalclub, Ariel. Bij de aanrijding breekt ze haar been. Omdat Ariel zich haar lot aantrekt en haar na het ongeluk blijft opzoeken, wordt hij en niet Dani haar eerste minnaar. Die liefde kan niet openlijk beleden worden: een beroemde voetballer met een minderjarig meisje?? En dus gaat Sylvia een dubbelleven leiden: overdags een gewone scholier en 's avonds en in het weekend de vriendin van Ariel. Sylvia verliest op deze manier haar onschuld, haar jeugd, haar vrienden, het vermogen om met de liefde en seks te experimenteren met een leeftijdsgenoot.

De vierde persoon in het boek is Ariel. Hij is in Argentinië een gevierd voetballer en komt met grote verwachtingen naar Madrid. Het is een jonge jongen (20 jaar) die erg afhankelijk is van anderen: zijn oude coach, zijn broer, de eigenaar van de club. Het zijn deze mensen die beslissingen voor hem nemen. Hij is dan ook dolblij dat zijn broer met hem mee komt naar Spanje. Maar al snel wordt zijn broer door de club teruggestuurd naar Argentinië, om een schandaal te voorkomen. Hij sluit een soort van vriendschap met een journalist, de Schorre. Maar alleen blijkt Ariel de druk van pers en publiek niet aan te kunnen. En zo verliest Ariel de lol in voetbal en wordt het een opgedragen taak in plaats van een droombaan. Ook op het gebied van de liefde zijn het vooral anderen die voor hem beslissingen nemen: zijn broer, vrouwen die zich aanbieden, teamgenoten, Sylvia: het lijkt wel alsof ook hier hem alles overkomt in plaats van dat hij er bewust in opereert.

Aan het eind van het boek zijn ze alle vier meesters geworden in verliezen. En worden Leandro, Lorenzo en Sylvia op elkaar teruggeworpen. Maar of dit fysieke samenbrengen zich zal uitbetalen in ook een mentale samenkomst, lijkt zeer onwaarschijnlijk.

Als ik dit zo opschrijf, klinkt het allemaal weer interessant. En dat was het ook best hoor, begrijp me niet verkeerd. Maar o-o-o wat was er weinig ontwikkeling in de roman! Steeds weer opnieuw gaat Leandro naar Osembe, waar steeds opnieuw tot in de details wordt beschreven wat er gebeurt. Steeds opnieuw gaat Ariel voetballen en wordt tot in de details elke actie op het veld beschreven. Enzovoorts, enzovoorts. Ook de personages ondergaan verrassend weinig ontwikkeling, en ook worden hun karakters door Trueba erg weinig uitgediept. En hoewel er prachtige en ontroerende passages in zitten en Trueba een vlotte pen hanteert, was ik toch net iets te blij toen ik het einde had gehaald. Daarom: drie sterren.

Haruki Murakami - Hard-boiled Wonderland en het einde van de wereld

Deze roman van Murakami bevat twee verhalen die om en om aan bod komen.

In het ene verhaal stapt een jonge man in een bijzondere lift. Hij is een Calcutec, op weg naar een nieuwe opdracht. Hierbij moet hij informatie van een oude man, een wetenschapper, 'wassen' en 'schudden', een ingewikkeld neurofysiologisch proces dat door niet veel mensen kan worden uitgevoerd.
Bovengekomen wacht op hem een aantrekkelijke jonge vrouw, die de kleindochter blijkt te zijn van de wetenschapper. Zij brengt hem door een onderaards gangenstelsel naar haar grootvader. Het gangenstelsel wordt onveilig gemaakt door Hekelingen, die zeer waarschijnlijk samenspannen met de Semiotecs tegen de Calcutecs.
Dat de opdracht de jonge Calcutec in gevaar brengt, blijkt al snel als hij bij terugkeer in zijn eigen appartement aangevallen wordt...

In het andere verhaal is een jonge man in een vreemde stad aangekomen om daar Droomlezer te worden. Elke nacht gaat hij naar de bibliotheek om daar uit hele rijen dierenschedels dromen te lezen. Hij wordt daarbij bijgestaan door de bibliothecaresse.
Hij woont samen met een aantal oude mannen in een soort appartementencomplex. Zij doen onduidelijke dingen als een heel goot gat graven vlak voor het gebouw waar ze wonen.
De jonge man heeft bij het betreden van de stad zijn schaduw achter moeten laten bij de poort. Pas als die gestorven is, zal de man echt tot de stedelingen gaan behoren. Maar wil hij dat eigenlijk wel?

Aan het eind van het boek wordt duidelijk wat de twee verhalen met elkaar van doen hebben.

Natuurlijk is ook deze roman van Murakami weer geweldig, lees mijn andere besprekingen en je weet wat je krijgt. En toch sta ik iedere keer weer versteld: hoewel Murakami zichzelf steeds van dezelfde ingrediënten bedient, is het resultaat telkens weer uniek! Een grote genietfactor!

Hester Carvalho - De Liefhebber

Het verhaal
Morris Haasbroek is een boekhandelaar ergens in Amsterdam. Geen gestudeerde jongen, maar iemand die heel handig in weet te spelen op de wensen van zijn klanten door bijvoorbeeld de recensies uit zijn hoofd te leren. Hij woont samen met zijn Amerikaanse vriendin op een bovenverdieping, gehuurd van zijn moeder. Zijn leven ziet er goed uit.

Op een dag brengt een 'vriend' hem in contact met crack. En zoals dat gaat met die drugs, is hij na één keer crack roken verslaafd. Zijn zo netjes opgebouwde bestaan laat hij daarna als zand door zijn vingers glippen: alles draait om scoren. Zijn baan verliest hij nadat is uitgekomen dat hij geld uit de kluis jat, zijn huis verliest hij nadat hij alle meubels verkocht heeft, gas, water en licht afgesloten zijn en hij de huur niet meer kan betalen.

Dan komt een van zijn dealers met de oplossing: hij kan drugskoerier worden. Met zijn nette uitstraling kan hij prima doorgaan voor een rijke blanke toerist. Zo gezegd, zo gedaan. Maar dan wordt hij op Guadeloupe betrapt en belandt hij in de gevangenis. Hier kickt hij af en zo lijkt het erop dat hij nadat hij zijn straf uitgezeten heeft, met een schone lei kan beginnen. Lijkt.

In het begin had ik een beetje een gevoel van: wat moet ik hiermee? De korte zinnen, het dubbele perspectief (wat enkel perspectief in verschillende tijden blijkt te zijn), het bracht mij in de war. Maar toen ik dat doorhad, las ik bibberend door. Wat is de grens tussen een min of meer gewoon leven en een leven dat beheerst wordt door drugs toch smal. Mooi!

Naschrift: hier vind je een kort interview met de schrijfster.

Mirjam Oldenhave - Mees Kees in de gloria

Eindelijk weer eens een mooi kinderboekenweekgeschenk!

Mees Kees is de meester van groep 6. Eigenlijk klopt dat niet eens, want hij is nog maar een stagiaire. Maar wat voor een stagiaire! Hij is dan ook mateloos populair bij de kinderen uit zijn klas. Zo ook bij Tobias.
Sinds zijn vader is overleden, komt zijn moeder haar bed niet meer uit. Hoe moet dat nou met de 10-minuut-gesprekken die Mees Kees binnenkort met alle ouders wil houden?

J.D. Salinger - The catcher in the rye

Deze klassieker bleek ik, o foei!, nooit eerder gelezen te hebben. Op de een of andere manier dacht ik altijd dat ik dat wel had gedaan. Gelukkig heb ik de schade meer dan goed kunnen maken!

Het verhaal
De 16-jarige Holden Caulfield is aan het begin van de roman voor de zoveelste keer van school gestuurd. In de dagen tussen het besluit van de school en zijn gang naar huis krijgt hij ruzie met zijn kamergenoot. Dat doet hem besluiten alvast naar New York af te reizen. Langzamerhand kom je meer te weten over Holden: dat hij een broer heeft die als scenarioschrijver een dikke duit verdient in Hollywood. Holden baalt dat DB (zo heet de broer) zijn gewone schrijverij voor de big bucks in heeft geruild. Dat zijn andere broertje, Allie, gestorven is aan kanker toen Holden 13 was. Omdat Holden dol was op Allie heeft dit Holden veel pijn gedaan. Dat hij nog een klein zusje heeft, Phoebe. Die is op het moment dat Holden van school wordt getrapt 10 jaar. Dat dit niet de eerste keer is dat hij van school wordt gestuurd. Dat het geen etter is: de leerkrachten die ten tonele worden gevoerd, hebben het goed met hem voor en maken zich sterk voor hem.

In New York moet Holden drie dagen zien door te komen. Hij drinkt eens wat hier, gaat eens met een ex-vriendinnetje naar een show, bestelt een meisje. Vergis je niet, dit klinkt allemaal heel volwassen, maar Holden is nog maar 16. Zijn avonturen zijn die van een zeer verwarde puber.

Zo'n boekje om een heleboel keer te herlezen.

Mark Haddon - Een akkefietje

Het zal je maar gebeuren. Word je eerst met pensioen gestuurd, weet je je dagen net weer een beetje te vullen met het bouwen van een tuinhuisje waar je straks echt kunt gaan genieten van al die vrije tijd, loopt je leven compleet in de soep:
- je vrouw krijgt een verhouding met een van je oud-collega's
- je dochter wil gaan trouwen met een voor haar totaal ongeschikte man
- je zoon probeert vooral in de kast te blijven (wat niet zo goed lukt)
en dan vind je ook nog een raar plekje op je huid, waarvan je zeker weet dat het kanker is en je dus dood zult gaan.
Als je dan niet knettergek wordt...

Zie daar de ingrediënten van Een akkefietje (originele titel A spot of bother).

Heerlijk leesvoer weer: hilarisch, goed geschreven, maar minder ontroerend dan The curious incident of the dog in the night time. Daarom: drie sterren.

David Mitchell - The Thousand Autumns of Jacob de Zoet

Drie jaar geleden las ik Cloud Atlas van David Mitchell en kon ik lange tijd over niets anders praten. Dus toen Mitchells nieuwe roman begin juni uitgebracht werd, kocht ik die direct. Pas in de zomervakantie kwam ik eraan toe om meer dan de omslag te bewonderen.

Het verhaal
De jonge Zeelandse klerk Jacob de Zoet komt aan op de Nederlandse handelspost Dejima, bij Nagasaki. Japan is in die jaren (1799) een zeer gesloten land: buitenlanders komen er niet in en Japanners komen er niet uit. Alleen degenen die via Dejima handel drijven, komen in contact met buitenlanders. En dan alleen nog maar onder het zeer waakzame oog van een handvol tolken. De Nederlanders hebben het alleenrecht op handel met Japan. Jacob moet een onderzoek uitvoeren naar de misstanden op deze handelspost: corruptie tiert er welig.
Al snel maakt hij kennis met een van de leerlingen van de vooruitstrevende Nederlandse arts op Dejima, de vroedvrouw Aibagawa Orito, en wordt verliefd op haar. Een liefde tussen een Nederlander en een Japanse is onder deze omstandigheden natuurlijk gedoemd te mislukken.
En als de vader van Orito sterft, wordt ze door haar stiefmoeder 'verkocht' aan een klooster. Hierdoor raakt ze buiten het bereik van Jacob. Een vroedvrouw in een klooster? Inderdaad, een vreemde zaak.
Ondertussen loeren de Engelsen op de lucratieve handelspost. En blijkt de corruptie voor Jacob verstrekkende gevolgen te hebben.

Zo verrassend en overweldigend als Cloud Atlas is het niet, deze jongste David Mitchell, maar ik geef The thousand autumns of Jacob de Zoet toch een zeer welverdiende vier sterren.

Stieg Larsson - De vrouw die met vuur speelde

Nadat ik in februari deel 1 van de Millennium-triogie las, kocht ik direct deel 2. Omdat ik wist dat ik die Larssons in racetempo moet kunnen lezen, bewaarde ik dit boek tot in de zomervakantie.

Het is weer even meeslepend als deel I, Salander en Blomkvist doen weer hun inmiddels bekende ding. Alleen is Salander nu niet alleen de onderzoekster maar ook een van de direct betrokkenen in een smerig zaakje. Dat maakt haar tot een verdachte voor en onderwerp van heksenjacht door de Gansche Natie. Een heksenjacht naar aanleiding van de moord op een collega van Blomkvist.

Weer heeft Larsson een absolute pageturner afgeleverd, maar waar deel 1 een fijn afgerond geheel was, eindigt De vrouw die met vuur speelde met een cliffhanger van jewelste. Dus ik vrees dat ik deel III ook binnenkort zal moeten lezen :-)

Kazuo Ishiguro - De Troostelozen

Door de naam van de auteur ging ik ervan uit dat het een Japanner was, en kocht het boek dus in het Nederlands. Blijkt dat het een Brit is! Een fijne confrontatie met mn eigen vooroordelen... Nee, nazoeken in de Wikipedia geeft me gelukkig deels gelijk! *veegt zich opgelucht het voorhoofd af*. Maar goed, ik had De Troostelozen dus wel gewoon als The Unconsoled kunnen lezen...

Wat een maf boek is dit! Eerst maar eens een indruk van het verhaal, niet meer dan een indruk hoor want het is zo complex dat het amper na te vertellen is.

De wereldberoemde pianist Ryder komt aan het begin van het boek aan in een verder niet nader omschreven en zeer waarschijnlijk imaginaire Midden-Europese stad aan. Hij zal daar een paar dagen later een lezing houden en een optreden verzorgen tijdens een speciale avond. Dit is hij overigens vergeten: Ryder heeft geen idee waarom hij in deze stad is! En ook dat hij in de dagen naar dit optreden toe een flink aantal verplichtingen is aangegaan weet hij niet (meer). Dus wordt hij van hot naar her geleefd. En stelt hij steeds mensen teleur doordat hij niet (meer) weet dat hij een afspraak met hen heeft.

'... en ik kan u wel vertellen, meneer, dat die mensen, die gewone dames en heren, dat ze u heel dankbaar zijn, enorm dankbaar dat u zich bereid verklaard hebt hen persoonlijk te ontmoeten. En dat u, meneer Ryder, beseft hoe belangrijk het is om uit hun mond te horen wat ze hebben doorgemaakt.' Ik keek hem steng aan. 'Meneer Hoffman, er is blijkbaar sprake van een misverstand. Ik moet nu meteen twee uur kunnen repeteren. Twee uren van complete afzondering.'

Ook wordt er van alle kanten aan hem getrokken: iedereen die hij ontmoet lijkt wel wat van hem te willen! Wat een druk, daar moet je wel gestrest van raken! Dat gebeurt dan ook. Tegelijkertijd vindt Ryder het allemaal doodgewoon: hij is immers dé autoriteit waar iedereen terecht naar luistert! Maar: hoe meer hij van zichzelf overtuigd is, hoe minder er naar hem geluisterd wordt.

'Meneer Ryder, ik heb nog eens goed nagedacht. Het zou kunnen dat ik te hoog grijp, maar ik denk toch dat ik dat werk van Kazan moet proberen. Ik weet nog wat u me eerder aanraadde: gewoon vasthouden aan wat ik heb ingestudeerd. Maar ik heb er echt goed over nagedacht (...).'

Naast deze druk is de omgeving waarin zich het een en ander afspeelt heel bijzonder: soms moet Ryder zich van het ene gebouw naar het andere begeven en is hij tijden per auto onderweg, terwijl hij dan op de terugweg gewoon binnendoor blijkt te kunnen lopen. Ook komt hij mensen uit zijn verleden tegen, en voorwerpen. En blijkt hij een vrouw en een (stief?)zoontje te hebben in deze stad. Steeds is er eerst de verbijstering, die eigenlijk steeds naadloos overgaat in acceptatie, of sterker, in een volkomen logisch vinden.

'Ik loop wel met u terug.' 'Teruglopen?' (...) Even bleven zijn woorden me een raadsel. Toen keek ik langs de trossen staande en zittende genodigden, (...) en opeens realiseerde ik me dat we ons bevonden in het atrium van het hotel.

Het gebouw was echter heel anders dan ik me herinnerde, en al gauw bevonden we ons in een lange gelambriseerde gang die me totaal onbekend voorkwam.

De gedrongen man, zo realiseerde ik me toen, was Jonathan Parkhurst, die ik in mijn studententijd in Engeland redelijk goed gekend had.

Bijzonder is dat Ryder vaak met personen die hij heeft gesproken 'mee kan reizen' en zodoende weet wat hen gebeurt of gebeurd is. En tegelijkertijd spreken mensen soms over hem alsof ze totaal niet doorhebben dat hij erbij is.

..., kreeg ik het idee dat ondanks al zijn beroepsmatige ijver, ondanks zijn oprechte wens om het mij naar de zin te maken, een bepaalde kwestie die hem de hele dag al had beziggehouden weer voor in zijn gedachten had genesteld. Hij was zich, anders gezegd, wederom zorgen aan het maken over zin dochter en haar zoontje.

'Dus telkens "geweldig" brullen als je afdrukt. Steeds maar roepen. Gewoon zijn ego blijven strelen. (...) Je weet het nu. Geen stommiteiten alsjeblieft. Denk erom dat het een lichtgeraakte rotzak is.' 'Ik begrijp het' (...) De beide mannen knikten tegen klaar. Toen haalde de journalist diep adem, sloeg zijn handen tegen elkaar en draaide zich naar mij toe, waarbij hij plotseling leek op te monteren.

De mensen van deze stad hebben een groot geloof in de heilzame werking van muziek. Dat moet alle (sociale) problemen oplossen die de stad in hun macht houden. Welke problemen dat precies zijn, wordt niet duidelijk. Wel dat er al meerdere keren geprobeerd is oplossingen te vinden in steeds weer een compleet nieuw muzikaal 'geloofssysteem'.
Ryder is trouwens een bijzonder onaangenaam mens: wat een sociaal zwakke hork. Zo loopt hij zomaar uit gesprekken weg, kapt mensen ongelofelijk bot af. Laat zijn vrouw Sophie en zoontje meerdere malen zomaar in de steek. Sowieso komen er nogal wat horken voor in het boek; het lijkt wel alsof het een standaardreactie is om je af te wenden als een 'geliefd' persoon pijn of verdriet heeft. Om zomaar in woede te ontsteken en blind verwijten naar iemands hoofd te slingeren.

Ik zag dat de hotelmanager me met een zelfvoldaan gezicht aankeek, wachtend tot ik mijn goedkeuring over het geheel zou uitspreken. Maar op dat moment werd ik door zo'n hunkering naar koffie bevangen dat ik me zonder meer afwendde en naar de dichtstbijzijnde bar liep.

Hoe dan ook, rond dat moment hield ik op hem te volgend doordat zijn opmerking over mijn gebrek aan tijd me opeens had doen bedenken dat Boris in dat cafeetje op me zat te wachten. Er was, zo besefte ik, geruime tijd verstreken sinds ik hem daar achtergelaten had.

Niettemin klonk zijn stem enigszins geëmotioneerd en ik voelde een sterke neiging om een arm om hem heen te slaan en hem te troosten. Maar toen zag ik Sophies schouders op en neer gaan en herinnerde ik me mijn boosheid jegens haar.

Het deed me een beetje aan een nachtmerrie denken: je loopt van het ene gebouw naar het andere, die dan weer wel en dan weer niet met elkaar verbonden zijn, je komt de ene bekende van vroeger tegen na de andere bekende van pas geleden en allemaal willen ze wat van je. Je voelt die druk continu. Ik heb daar onvoldoende verstand van, maar volgens mij zou je het boek een moderne variant van een magisch realistische roman kunnen noemen.

Conclusie: mooi en tegelijk enorm bevreemdend en stiekempjes hilarisch boek. Of ik het zomaar blind iemand aan zou raden? Daarvoor is het te maf en te dik (580 pagina's).

Trivia:
Ryder heeft iets met (Nederlands) voetbal:
1. "Drie paren broers hadden samen in de finale van een wereldkampioenschap gespeeld, had hij gezegd. Of ik me die kon herinneren. (...) Het ergerlijke was dat ik me in de loop der jaren soms alle drie de paren broers had weten te herinneren maar op andere momenten één van de koppels bleek te zijn vergeten. (...) Ik herinnerde me dat de gebroeders Charlton in 1966 in het Engels elftal de finale hadden gespeeld, en de gebroeders van de Kerkhof in het Nederlands elftal in 1978." (De derde kan hij zich niet herinneren. Wie biedt? :-)
2. De componisten die genoemd worden, zijn voor wat de klassieke muziek betreft echt bestaan hebben, maar voor wat betreft de hedendaagse componisten (Mullery, Kazan) door Ishiguro bedacht zijn.
3. Ishiguro schreef ook The Remains of the Day, dat prachtig verfilmd is met Anthony Hopkins als butler en Emma Thompson als huishoudster.

En tot slot nog een opmerking onder een

V

E

R

K

L

A

P

P

E

R

Het grappigste was eigenlijk nog wel dat de hele toespraak en het optreden waar het hele bezoek op gericht is, uiteindelijk niet doorgaan. En Ryder vertrekt naar zijn volgende missie in Helsinki. Hoe het hem daar zal vergaan, laat zich raden.

John Irving - Last night in Twisted River

Het meest recente boek van John Irving is weer een Echte Irving. Een boek van een meesterverteller met alle ingredienten die een Irvingroman behoort te hebben: New Hampshire, beren, bijzondere mensen waaraan een stevig steekje los is en die bizarre dingen overkomen of waaraan een stevig steekje los is door de dingen die ze overkomen. En toch kan ik er niet laaiend over zijn.

Het verhaal
De jonge Daniel Baciagalupo woont met zijn vader in een houthakkerskamp Twisted River ergens in New Hampshire. Het leven is er ongelofelijk zwaar. Zo is de voet van de vader van Daniel verbrijzeld bij een ongeval, waardoor hij niet meer als houthakker kan werken; hij is de kok van het kamp geworden. De moeder van Daniel is verdronken in de rivier waarover de vers gehakte boomstammen vervoerd worden. Aan het begin van de roman vindt ook de jonge Canadees Angel de dood doordat hij niet snel genoeg over de boomstammen 'loopt'.
Als Danny 12 jaar is slaat hij door een misverstand de geliefde van de lokale sheriff de hersens in. Uit angst voor deze zeer gewelddadige politieman vluchten Danny en zijn vader Dominic. Maar liefst 45 jaar daarna staat hun leven nog immer in het teken van het ontlopen van de wraak van constable Carl. Steeds weer weet die hen te vinden en kunnen zij zich net op tijd het vege lijf redden. Dit doordat hun vriend Ketchum, een beerachtige houthakker die in Twisted River achterblijft, hen tipt.
Danny vestigt zich als schrijver en wordt onder de schuilnaam Danny Angel (inderdaad, de naam van de jonge Canadees) buitengewoon rijk en beroemd, terwijl zijn vader zich in elke volgende plaats waar zij zich vestigen een nieuwe geliefde en plekje in een goede lokale restaurantkeuken aanmeet.
Het leven van Danny gaat niet over rozen. Zo wordt hij jong alleenstaand vader, overigens doordat zijn vrouw Katie bedenkt dat ze een missie heeft om jonge mannen te redden van Vietnam door hen kinderen te geven en ze dan alleen met de kinderen te laten waardoor ze niet opgeroepen kunnen worden voor militaire dienst.
Het zoontje Joe is natuurlijk het kind van de rekening en komt dan ook ellendig aan zijn eind, op een Echte Irving-Manier. En hij niet alleen. Alle personages die dood gaan vinden hun eind op een buitengewone manier, zoals het Irving betaamt.

Waarom kon ik nou niet zo enthousiast zijn? Met name doordat het enorm lang duurt voor het verhaal op gang komt: zeker 100 pagina's. En ook daarna gebeurt er, ondanks de steeds aanwezige dreiging van ontdekking door Carl, enorm weinig. Nou is dat op zich niet zo erg, maar 550 pagina's met weinig is wel erg veel.
Bovendien konden de hoofdpersonen, met uitzondering van Ketchum en later nog even Sixpack Pam, mij onvoldoende boeien. Aardig om te lezen hoe het schrijven van een roman voor Danny (alter ego van Irving, uiteraard) gaat, aardig om te lezen over de verschillende keukens waar Dominic werkt, maar figuren met echte diepte worden ze geen van beiden. Eigenlijk geen enkel personage komt echt uit de verf.

Ergo: met plezier gelezen maar zeker geen Irving-meesterwerk van het kaliber van The cider house rules of A prayer for Owen Meany.

Haruki Murakami - Blinde wilg, slapende vrouw

Normaal gesproken vind je hier een redelijk kort verslag van een door mij gelezen boek. Deze keer echter las ik niet alleen, maar samen met Gnoe, die overigens een meer dan lezenswaardig blog bijhoudt (niet alleen over boeken). We spraken, mailden en twitterden heel wat over deze Murakami verhalenbundel en besloten daarom uiteindelijk om er dan ook maar een gezamenlijke boekbespreking van te maken. Omdat zij altijd in het Engels blogt, waag ik me daar voor de verandering ook eens aan. Enjoy!

Why did you read Blind Willow, Sleeping Woman?
Elsje: Well, ever since I discovered Murakami, two years ago, I have been wanting to read his whole oeuvre. Not many authors have invoked this type of avidity in me, that's for sure. And reading more only made it worse. So, this was my 10th Murakami... In addition, this was the most recent book published in Dutch (or any other language, for that matter). Last but not least, Gnoe, also a true Murakami-addict, was looking for someone to read along with.
Gnoe: My reason for picking up Blind Willow, Sleeping Woman is quite similar. Shortly after reading my first (and long-time favorite) Murakami The Wind-up Bird Chronicle in 2004, I decided to read all books by the master. Up until now I've read most of his novels, but I kept postponing 'BWSW' because I'm not really a short-story-grrl. A buddy read with Elsje was exactly what I needed! And it didn't hurt either that March was Murakami Month at In Spring it is the Dawn ;)

What did I you expect?
Elsje: After nine Murakami's I pretty much knew what to expect: a little supernatural, complicated relationships, unobtainable love, desperate searches for lost loves, death by freak accidents and suicides, music and food. I always seem to like the Murakami novels better than his short stories: Murakami needs to elaborate to be able to hold my attention on his train of thoughts. So my expectations were not skyhigh.
Gnoe: Not being a fan of short stories I expected to be a little frustrated ;) Just getting into a story and then... oops! -- The End. Hate that. Of course I hoped Murakami would surprise me with some enchanting writing... But I'd already read After the Quake (twice) and it didn't impress me. Only Super-Frog Saves Tokyo lingers in my mind because it was weirdly sympathetic (or sympathetically weird).

Did Blind Willow, Sleeping Woman live up to your expectations?
Elsje: Absolutely, and more than that. I have to say that some of his most beautiful short stories can be found in this volume!
Gnoe: Well, having such low expectations Murakami could hardly disappoint. And indeed, I loved Blind Willow, Sleeping Woman! But it's not just because of my anticipations. The stories are wonderful: little gems that are not too short at all. Of course I couldn't (nor shouldn't) read them in one sitting, so I had a great time savoring Murakami's fantasies. Each had that magical touch of the master: lovely language and amazing atmosphere.

What was your favorite story?
Elsje: That one is hard to answer... Browsing the book to make a choice, I find myself absorbed anew... Impossible to choose just one. I believe my favorite stories are, in chronological order :-):
- Birthday Girl in which a girl experiences a very strange encounter on the evening of her twentieth birthday
- The Mirror in which a man finds himself looking at himself in a mirror. Creepy story!
- The Seventh Man in which a man tells a group of people how, when he was a boy, an enormous wave took the life of his best friend. The man felt guilty for years because he had not tried to save him.
- The Year of Spaghetti. A man obsessively cooks spaghetti. A whole year of loneliness. Interrupted only by his own thoughts. And then: a telephone call.
- Toni Takitani: a beautiful story about a man, the son of a jazzmusician, who looses his spendthrift wife in a car accident. The clothes she leaves behind form the basis of a strange advertisement: Toni pays a girl to wear his wife's dresses, so that he can get used to her being dead.
- The Ice Man: a girl falls in love with, indeed, an iceman. Heartbreaking story!


This image refers to one of the stories not mentioned above: Dabchick

- Where I'm Likely to Find It describes the search for a lost husband. And when I say lost, I mean lost: he disappeared in between floors, going from the apartment of his wife to that of his mother in law.
- The Kidney-Shaped Stone That Moves Every Day tells the story of a writer who has been told by his father that every man is granted only three true loves. Waiting for that love he is afraid to commit. When he meets Kyrie, he is stuck in one of his stories, a story about a kidneyshaped stone.
Gnoe: I just can't choose one favorite story either... I liked many of them, but two really stand out (both already mentioned by Elsje): The Seventh Man and The Ice Man. Hm. There's a striking similarity between those titles, what does that say about me?! LOL

Why did it become a favorite?
Elsje: These stories are truly wonderful: they harbor all the Murakami ingredients, and, moreover, are complete stories. That which I found lacking in short story volumes I read earlier - elaboration - was more than sufficient in these stories. I was mesmerized by especially The Mirror, The Ice Man, Where I'm Likely to Find It and The Kidney-Shaped Stone.
Gnoe: Explaining why I rather like a story is always the hard part, but I'll try to make sense. Beware of SPOILERS though! Elsje already gave a brief summary of the narratives in relation to previous question so I'll just skip to my thoughts on The Seventh Man. It brings to mind early school camps & scouting outings, where the -- older -- supervisors (often teenagers or in their early twenties -- like I said: old ;) told scary stories in the evening. The confession of The Seventh Man gives me the chills, but rings true. It's really heartbreaking, but heartwarming at the same time. I could imagine finding myself in his shoes: shock-reflexes triggering self-preservation but being paralyzed to the point where you can't warn your ignorant friend for the approaching killer wave. I understood his feelings of guilt although we all very well know he cannot be held responsible. The image of the little boy swallowed by the sea is equally grim and beautiful at the same time. That scene is so vivid, it will stay with me forever. And I just listened to the seventh man telling his story -- imagine what's before his mind's eye...
The Ice Man is just a beautiful love story: romantic and tragic at once, the way it should. In fiction I mean, 'cause in real life we'd like to live happily ever after ;) What I admire about this story is that I completely and totally believed in the existence of such a creature as an ice man -- and in our protagonist's unconditional love for him.
Fun fact: In his introduction Haruki Murakami says about these stories: Ice Man, by the way, is based on a dream my wife had, while The Seventh Man is based on an idea that came to me when I was into surfing and was gazing out at the waves".

Explanation of the booktitle
Elsje: The title refers to the first story, in which one of the friends of the protagonist writes a poem about a blind willow, of which the pollen, when conveyed to the ear of a girl make her fall asleep.
Trivia: I found a video on YouTube by a band named Willow, called Blind which I don't believe inspired Murakami...
Gnoe: Well, there's nothing much to add to that, is there? Unless I could elaborate on how this title reflects the complete collection of short stories, but I don't have a clue ;) I would also like to muse a little on the meaning and importance of the poem -- but again I'm tongue-beaten. I just can't seem to put my finger on it; frustration finally setting in! ;) The story goes that the long, long roots of the blind willows go deep into the ground where there's complete darkness. (Darkness: No Good, right?) Then there's a medium -- those little flies -- that transfer the doomed pollen to innocent people. Nothing you can do about it: we all got that vulnerable spot (our ears). And then you fall asleep: lead a passive life (not living to the fullest). But what does it all mean? I'm stuck.
Anyway, the darkness reminds me of another Murakami novel: Dance Dance Dance, in which the Sheep Man (the medium between the darkness and the human world) tells the main character he has to dance to keep living. And there's a connection to After Dark of course, in which a girl falls into a deep sleep as well. But hey, book connections is a question further along!



Theme
Elsje: I really cannot think why Murakami specifically brought these stories together in this volume.
Gnoe: I don't believe there's an overall theme linking the stories in this collection either, except for some general elements that keep recurring in Murakami's books. I'll talk about that relating to next topic. Blind Willow, Sleeping Woman probably just consists of stories not previously published outside Japan.

Links with other Murakami stories/books
Elsje: Plenty links can be found. For instance
- Blind Willow reminded me of Norwegian Wood, in which the main character forms a kind of triangular friendship with a girl and a boy. The boy kills himself and the girl suffers as a result of that. In addition, the memory of the protagonist is jogged by a song he hears on a plane. In Blind Willow, a similar triangular friendship existed in the past, and entering the hospital with his cousin brings memories back about this friendship.
- Birthday Girl reminded me of A Wild Sheep Chase, probably because of the mysterious events in a hotel. Room 604... Is that the same room number?? No, the room number in A Wild Sheep Chase is 406… Remarkably similar, though!
- New York Mining Disaster stirred a faint memory of South of the Border. I think that is because the main character owns a bar.
- Man-Eating Cats: I believe Murakami used part of this story to construct Sputnik Sweetheart.
- Firefly: this story contains the same early morning ritual as Norwegian Wood. In addition, the roommate is again spic and span. I don't remember if in Norwegian Wood this roommate was a geography student, but I think he was...
- The brilliant pianoplayer in Hanalei Bay could be based on the same idea as Reiko in Norwegian Wood?
- The Kidney-Shaped Stone reminded me somewhat of Thailand, one of the stories in After the Quake.
Gnoe: First I'd like to say that I find it amazing how much Elsje remembers of those books! I guess my taking ages to read the complete works of Murakami has its downside... I was thinking more of book relations through recurring elements, like ears, food, storytelling, young people dying (early) / entering new life stages and (unrequited or lost) love. Of course there are many more but these come to mind thinking of Blind Willow. Elsje considered these her expectations! (I'm referring to her answer on our second question ;) A Murakami theme I actually missed in this book is the QUEST.
I'd like to highlight some of the elements because they seem important (or beautiful) in any way.
- Ear: you've already heard how ears play a special role in the title story. But it's not just the poem: the antagonist's cousin has a hearing problem that was caused by a baseball that hit his right ear as a child. Again an innocent victim hurt by external causes. And it wouldn't be a Murakami without a special earlobe; in Birthday Girl.
- Food: there's a disgusting story called Crabs (another vivid image I can't get out of my mind but I'll spare you that), which shows us a meaningful insight on the topic of food:

You know, eating's much more important than most people think. There comes a time in your life when you've just got to have something super-delicious. And when you're standing at that crossroads your whole life can change, depending on which you go into -- the good restaurant or the awful one. It's like -- do you fall on this side of the fence, or on the other side.


Yeah well, nice observation but it doesn't help us much, does it? ;)
Elsje: How about The Year of Spaghetti?!
Gnoe:
- Death (young people dying):

A man's death at twenty-eight is as sad as the winter rain.

(New York Mining Disaster). 
And a quote from Firefly:

Death is not the opposite of life, but a part of it.

(How zen!)
- Storytelling: plenty of storytellers in this book, but there's a special narrator in Chance Traveller. The story begins as follows:


The 'I' here, you should know, means me, Haruki Murakami, the author of the story. [..] The reason I've turned up here is that I thought it best to relate directly several so-called strange events that have happened to me. [..] Whenever I bring up these incidents, say, in a group discussion, I never get much of a reaction. Most people simply make some non-committal comment and it never goes anywhere. [..] At first I thought I was telling the story wrong, so one time I tried writing it down as an essay. I reckoned that if I did that, people would take it more seriously. But no one seemed to believe what I'd written. 'You've made that up, right?' I don't know how many times I've heard that. Since I'm a novelist people assume that anything I say or write must have an element of make-believe.

How mean ;) The author made me feel guilty for not believing his story! And it brought to mind that other book in which a (failed) writer appears with a familiar sounding name: Mr Hiraku Makimura in Dance Dance Dance!

Musical links
Elsje: A few suitable musical links to listen to while reading Chance Traveller: Star crossed lovers, Duke Ellington and Barbados, Charlie Parker. When you read New York Mining Disaster, please listen to New York Mining Disaster, The Bee Gees. Last but not least,
Firefly should be accompanied by: Dear heart, Henry Mancini
Gnoe: Thank you for the music!

Anything else to say?

Elsje: Mr. Gnoe kindly lent me a book on Murakami, written by his English translator Jay Rubin: Haruki Murakami and the music of words. I really recommend this book to Murakami-adepts. Rubin addresses some of the things Gnoe and I have commented on above, in addition, he touches a whole lot of things we seem to have missed. For instance, when answering question about links with other books, Gnoe confessed to feeling guilty for not believing one of the stories. Well, Gnoe, let me ease your guilt: according to Rubin, Murakami did make this story up after all!
Gnoe: There's something that keeps bothering me... It's probably supposed to, but I'd like to hear people's opinions anyway! Even though it can be considered a spoiler... What is the wish Birthday Girl made? I wanna know! Do you have any ideas?

Styling
Elsje: I love the way in which the Dutch translations have been styled. Always bicolored, with a tiny picture at the border between the two colors, signifying one of the main themes. The cover of Blind Willow, Sleeping Woman by Jerry Bauer, depicts the eyes and nose of, indeed, a sleeping woman.
Gnoe: I prefer my English copy to Elsjes's Dutch because it's more poetic, suitable to the stories. There's a Japanese woman sleeping underneath a persimmon branch. She lying on a soft, white underground -- obviously a mattress when you take a close look, but it evokes the image of snow. The woman is wearing a spring/summer dress or nightgown, so she has definitely been sleeping for quite some time! In Buddhism the persimmon stands for transformation. The picture is a combination of a modern photograph and a detail of the early nineteenth century painting Persimmon on Tree by Sakai Hoitsu. Yep, I like it ;) The book has a white background with lettering in silver, black and several reds -- colors that 'we' (Western people) associate with Japan. A subtle detail is that the author's name is embossed, not the title (as in the thriller genre).

Well, that's a long description of something you can largely see for yourself ;) But the combination of these colors on a white background is visible in the designs of other Murakami editions from the same publisher. Of course it's a smart move to make them look like a 'series' because what bibliophile wouldn't want to show of his collection of books by Murakami? It would be fun to compare several different Murakami 'series' someday!

Book details
Elsje: My volume is a first print, published by Uitgeverij Atlas in 2009. Translation into Dutch was executed by Elbrich Fennema. I am not sure wether she translated the stories directly from Japanese or from the English translation Gnoe read.
Gnoe: My paperback is a first print, published by Harvill Secker in 2006 (copyrighted 2005 by Haruki Murakami). The stories are variably translated from Japanese by Philip Gabriel and Jay Rubin; both seem to have done the job very well!

Gnoe: Hey Elsje, now that our buddy review is ready: let's make plans for a follow-up to see the Tony Takitani movie?!
Elsje: I think that would be an excellent idea! In addition, we could buddyread 1Q84 which appears in print next week… #hinthint

Elif Shafak - De heilige van de beginnende waanzin

Een mooi boek over de levens van een groep jonge mensen van verschillende afkomst in het Boston van rond de eeuwwisseling. Een boek over volwassen worden onder druk van familie, cultureel meegetorste normen en waarden. En dat in een vreemde omgeving.

Het verhaal
Drie jonge mannen, Omer, Abed en Piyu, afkomstig uit respectievelijk Turkije, Marokko en Spanje, delen een huis in Boston. De gebeurtenissen uit het boek beslaan een periode van ongeveer een jaar. Een jaar waarin hun levens fundamenteel op z'n kop worden gezet.

Voor Omer, de feitelijke hoofdpersoon uit het boek, is het leven een groot feest van ongelimiteerd koffie en alcohol zuipen, drugs, keiharde muziek en eindeloos neuken. Aan zijn promotieonderzoek, de reden dat hij naar de States is gekomen, doet hij weinig tot niets. Tot hij na een zuippartij waarbij hij bijna in coma raakt de manisch-depressieve Gail ontmoet. Voor haar valt hij als een blok en stort hij zich in een huwelijk met haar. Terwijl hij eigenlijk amper iets van haar weet.
Zo weet hij niet dat ze als Zarpandit geboren werd, zich daarna Gartheride noemde en bij elk van die namen een ander leven leidde. Ook had ze voordat ze met Omer een relatie aanging een lesbische relatie met de toen feministische strijdster Debra Ellen Thompson (die alleen met haar hele naam aangesproken wil worden), heeft ze lange tijd alleen bananen en chocola gegeten. En die nu een chocoladewinkeltje heeft waar ze de meest rare vormpjes verkoopt (bijvoorbeeld afbeeldingen in chocola van de zwerfster die daar altijd voor de deur rond hangt). Ook bij Omer zijn de nodige rafelrandjes. Zo heeft hij bijvo
rbeeld de gewoonte om de tijd die de dingen die hij doet kosten uit te drukken in hoe vaak bepaalde nummers gedraaid kunnen worden.

"De tijd tussen zijn eerste verzoek om extra koffie en het tweede moest vier minuten en tien seconden zijn geweest, want dat was precies de lengte van 'Made of Stone' van The Stone Roses. En nadat de stewardess had gegrapt dat ze hem beter de hele kan koffie kon geven, had hij twee keer zo lang nodig gehad om zijn woede te laten zakken als de lengte van 'Save Me from My Hand' van Barry Adamson."

Abed, die zijn vriendinnetje in Marokko heeft achtergelaten en alleen maar kan hopen dat zij op hem wacht en die tegelijkertijd eigenlijk doodsbang is om voor zichzelf toe te geven dat hij op oudere vrouwen valt. En dan is er nog Piyu, de smetvrezige tandarts in opleiding met een fobie voor scherpe voorwerpen, die zo bang is zijn vriendinnetje Alegre teleur te stellen dat zij denkt dat het aan haar ligt. Alegre, de Mexicaanse, gesmoord aan de boezem van haar tantes (las Tias), die fabeltastisch kan koken, maar zelf boulimia-patient is.

Genoeg problemen om een loodzwaar verhaal neer te zetten, zou je zo zeggen. Maar Shafak maakt er een juist een bijna vrolijk troepie van. Door de hilarische manier waarop ze beschrijft hoe Omer door Abed en Piyu in huis genomen wordt of hoe de jongens met hun hond Arroz omgaan.

Bijna, want al die zware verhalen kunnen gewoon niet naar een happy ending toe gaan. En dat voel je vanaf het allereerste moment.

Leanne Shapton - Important artifacts and personal property from the collection of Lenore Doolan and Harold Morris, etc.

De volledige titel:
Leanne Shapton - Important artifacts and personal property from the collection of Lenore Doolan and Harold Morris, including books, street fashion and jewelry. Saturday, 14 February 2009, New York

Het boekje ziet eruit als een veilingcatalogus, en... dat is het dan ook! Een virtuele dan wel, want het is eigenlijk een roman. Een roman in foto's waaruit je zelf het verhaal moet destilleren. Dat lijkt op het eerste gezicht simpel: Canadese (Lenore Doolan) ontmoet op een Halloween feestje een Amerikaan (Harold Morris). Zij werkt bij de NY Times waar ze een taartenrubriek schrijft, hij werkt als freelance fotograaf voor allerlei tijdschriften. Ze worden verliefd op elkaar, en, zoals dat gaat, na een paar jaar is de liefde over en ze gaan ieder huns weegs. End of story. Tot zover een vrij standaard verhaal in een heel bijzonder jasje gegoten.

Maar, als je je best doet, dan kun je tussen de regels ehrm... foto's door allerlei extraatjes tegenkomen. Hieronder een klein lijstje van dingen die mij opvielen.

- Bij hun ontmoeting (Halloween 2002) is hij boeienkoning Harry Houdini en zij Lizzie Borden, een beruchte moordenares uit de 19e eeuw. Wat las ik hierin? Hij wil zich niet binden (dat blijkt later ook: #1110, en ook viert hij liever zijn veertigste verjaardag met z'n vrienden ipv met haar #1104, 1144, 1145, 1148, 1253, 1310, 1311, zie ook de quote op de eerste pagina, tekst van een ansicht uit 2008 van Hal aan Lenore!)) en zij heeft een nogal opvliegend karakter (idem) (#1005, 1103)
- Halloween 2003 (#1107): Benjamin Braddock en Mrs Robinson, de twee hoofdpersonen uit The Graduate, een film over een net-afgestudeerde jongen die in de 'klauwen' valt van de vrouw van de zakenpartner van zijn vader. Weet niet zo goed wat ik hiervan moet maken.
- Halloween 2004: Anna Magnani (een Italiaanse actrice die het in Hollywood maar niet kon maken) en Beertje Paddington. Beetje verweesd?
- Halloween 2005: Woody Allen en Annie Hall (zie link: verhaal van deze film heeft wel wat weg van dat van Lenore en Hal: ook een relatie tussen twee neuroten)
- Halloween 2006: ze gaat met haar zus Ann: als marshmallow en lakmoes proef...

- Thanksgiving 2002 vieren ze bij vrienden van hen. Zij neemt een DVD (#1013) mee van Strange brew, een film die gebaseerd is op Hamlet. Ook neemt ze een Buttertart mee, een typisch Canadese lekkernij (#1015). Hal noemt haar vanaf dat moment Buttertart.
- Valentijnsdag 2005 vraagt Hal Lenore bij hem in te trekken #1186-1189. Ze doet dat ook #1190-1193

- ze blijven toch wel een zwak houden voor hun exen (de hare Hugh Nash (#1060, 1067), de zijne Juliet (#1045)
- er zijn al snel ruzies. Zo ook tijdens een romantisch tripje naar Venetië, ter ere van haar verjaardag (#1088, 1089)
- zij is dol op honden, hij haat ze. Daarom spaart ze maar hondenprullaria (voorkantplaatje komt terug in #1181 met een briefje waarin L een pleidooi voor een echte hond houdt. Een pleidooi dat ze verliest). Zelfs Hals moeder doet daaraan mee #1119. Die moeder is trouwens vreselijk: rich, dark, bitter #1165-#1168
- steeds als er iets gebeurt, bakt Lenore een taart en schrijft daar een toepasselijk artikel over (#alle taartstukjes)
- allebei gaan de naar de psych (#1103, 1144. En later samen naar de relatiepeut (#1254, 1255)

- wat een ego is die Hal. Is haar oma overleden, wil ze graag bij haar moeder in de buurt zijn. Nee, Hal wil dat ze naar Istanbul komt. En dat doet ze (#1151)! Krijgt zij een gave baan aangeboden, weigert ze die. Om hem (#1288 - 1290). Terwijl hij er nooit is! Denkt ze dat ze zwanger is, peert hij hem (#1305)!
- Lenore maakt van alles lijstjes. Van wat ze eet, wie ze ziet etc. Overal op: op programma's, menukaarten, haar agenda, in boeken. Een aantal keer hinten die lijstjes naar zwangerschap #1160, #1173 en heel expliciet in #1304, 1305 en 1307.
- Hal kliedert overal songteksten op: op lijstjes, in boeken etc.
- tegen het eind blijft hij steeds langer in het buitenland en doet zij allerlei 'samen'-dingen alleen: alleen naar een bruiloft, alleen naar hun vakantiehuis.

- Kleine puzzeltjes. Zoals: waarom mist Claire's Knee uit de Cassavetes DVD-box? En waarom staan bepaalde actrices ingelijst in huis? #1208 (L'avventura, Monica Vitti). Waarom lezen ze bepaalde boeken (dat zou ik nog allemaal kunnen uitzoeken, maar doe ik niet. Voor andere lezers moet er ook nog wat uit te zoeken overblijven ;-))
- Veiling is op Valentijnsdag 2009... Hoe veelzeggend kan het zijn?