Erwin Mortier - Godenslaap

Godenslaap was het boekgrrlsboek van de maand juni. Ik had iets langer nodig om erdoor heen te komen. Het kostte me namelijk relatief veel moeite: ingewikkelde zinsconstructies die me de draad nogal eens deden kwijtraken. Daardoor moest ik soms een halve of hele bladzijde terugbladeren. Maar teruggaan deed ik wel, want Godenslaap is een erg mooi en knap geschreven boek.

Erwin Mortier beschrijft hoe een hoogbejaarde dame terugkijkt op haar leven, nee, op de tijd dat ze als jong meisje in de oorlog van '14-'18 na een vakantie bij de familie van haar Franse moeder niet meer terug kan naar haar vaderland België. Hoe ze een Engelse fotograaf ontmoet, ze verliefd op elkaar worden en samen door het verwoeste land reizen. Hoe ze na de oorlog trouwen. En ze nu, na zijn dood, maar niet kan wennen aan de leegte om zich heen. Hoe het verlangen naar hem haar nog bij de strot kan grijpen.
De extreem gecompliceerde relaties met haar moeder en dochter, relaties vol van onbegrepen verwachtingen en onvervulde verlangens is de tweede rode draad door het verhaal heen. En tot slot is daar de relatie met haar homoseksuele broer, die in de oorlog zwaar gewond raakt.
De oude vrouw schrijft en schrijft maar. Een relaas gericht aan haar verpleegster Rachida.

Zo knap hoe Mortier in de huid van deze oude dame weet te kruipen en hoe hij daarnaast ook haar leven als jonge vrouw geloofwaardig neer weet te zetten. Dus laat je niet afschrikken door die moeilijk geschreven meer filosofische passages, maar neem die ten volle tot je. Terugbladerend. En nog eens terugbladerend. Die brengen balans in het verhaal. Want de delen over de oorlog gaan als kogels zo snel voorbij.

Dimitri Verhulst - Godverdomse dagen op een godverdomse bol

Ik heb me aangesloten bij een IRL leesgroep en deze keer lezen we De helaasheid der dingen van Dimitri Verhulst. Ik was al langer erg nieuwsgierig naar deze Vlaamse schrijver en toen hij dit jaar de Libris-prijs won voor zijn Godverdomse dagen op een godverdomse bol, besloot ik eerst het prijswinnende boek te lezen en daarna pas het leesgroep-boek.

Godverdomse dagen op een godverdomse bol is, in tegenstelling tot wat ik verwachtte, geen roman. Het is meer een soort pamflet. Ik zeg met nadruk een soort pamflet want het is geen pamflet in de klassieke zin des woords. Verhulst beschrijft hoe het zo gekomen is dat wij mensen (door hem alleen maar 't genoemd) de aarde bevolken op de manier waarop we dat doen. Een sneltreinreis door de geschiedenis van de mensheid. Met Verhulst' eigen verklaring over hoe alles zo gekomen is: dat we gedreven worden door slechts neuken, vreten en macht. En dat alles in vet Vlaams.

Ik heb heel veel ezelsoortjes gemaakt, en dat in een boekje van 186 pagina's. Een paar ervan:
Voor dit doeleind bedenkt 't de democratie. Iedereen gelijk voor de wet. Alleen kan niet iedereen in aanmerking komen om tot de groep 'iedereen' te worden gerekend, het zou anders nogal een zothuis worden. Vrouwen worden uitgesloten van de democratie, net als kinderen, vreemdelingen en slaven.
--------------------------------------------------------
In plaats van een keuterboertje te onderdrukken, een tewerkgesteld weeskind onder de knoet te houden, de luiheid te laten zegevieren, de weduwen te bezoedelen en de verveling met plundertochten te verdrijven, zou 't beter z'n krachten stoppen in een heilig oorlogje of twee. Of drie. Of vier. Of meer.
--------------------------------------------------------
Wat de ploeg was voor de landbouw, wat het wiel was voor de mechanica, dat is de wc voor het idee! Kakkend in afzondering komt 't op de ene gedachte na de andere.
--------------------------------------------------------

Vermakelijk zonder clownesk te worden, schokkend zonder schoppend. Vier sterren!

Haruki Murakami - Spoetnikliefde

Ik kan maar niet genoeg krijgen van Murakami, maar probeer zo langzamerhand iets langzamer te lezen want het einde van de reeks raakt langzamerhand in zicht.

Het verhaal
De ik-persoon is vreselijk verliefd op zijn beste vriendin, Sumire. Zij is een wat onaangepaste jonge would-be schrijfster, die hem bij voorkeur midden in de nacht belt. Aan het begin van het boek wordt zij voor het eerst in haar leven verliefd. Op Mioe, een Koreaanse wijnhandelaar. Ze raken aan de praat doordat Mioe Beatnik en Spoetnik verhaspelt, vandaar dat Sumire Mioe haar Spoetnikliefde noemt. Mioe vraagt Sumire voor haar te komen werken. Als Mioe en Sumire naar Europa vertrekken om wijn te gaan inslaan verdwijnt Sumire. De ik-persoon wordt daarop door Mioe gevraagd om naar Griekenland te komen om haar bij te staan in haar zoektocht naar Sumire. De ik-persoon vindt daar een floppy met daarop schrijfsels van Sumire. Kunnen die licht op haar verdwijning laten schijnen?

In essentie een echte Murakami: het verlangen naar een onbereikbare liefde, de zoektocht, het licht magisch-realistische, al die elementen hebben ook in Spoetnikliefde een plekje gekregen. Maar na een paar meesterwerken van de hand van Murakami te hebben gelezen moet ik zeggen dat Spoetnikliefde me toch een beetje tegenviel. En dat ligt eigenlijk alleen maar aan het eind: dat is wat afgeraffeld. Had hij de tijd genomen om ook het laatste stuk echt uit te werken dan had het net zo mooi kunnen worden als... nou ja, misschien zelfs wel zo mooi als Norwegian Wood.

Godfried Bomans - Erik of het klein insectenboek

Wie kent niet deze klassieker van Bomans? Nou, ik dus. Tot mijn grote schande, want ik ben niet alleen een lezer maar ook een bioloog.

Met het voorleesboek heb ik die schande meer dan goed gemaakt. Want ik heb daardoor niet alleen kunnen genieten van de prachtige Bomanstaal, maar ook van de geweldige manier waarop Kees Prins ons laat meegenieten van de wonderlijke avonturen van de kleine Erik Pinksterblom, wanneer die in het schilderij boven zijn bed terecht komt.

Ik categoriseer Erik als kinder/jeugdboek maar eerlijk gezegd denk ik dat je als volwassene misschien nog wel meer kunt genieten van de Bomans-humor.

Hermann Hesse - Narziss en Goldmund

Mijn leraar Duits van de middelbare school liet bij mij zo'n afkeer voor de Duitse taal en literatuur achter dat ik, nadat ik dat vak had laten vallen, nooit meer ook maar een woord in die taal of van een schrijver uit dat taalgebied las. Wat jammer! Want daardoor wist ik niet eens dat er zoiets moois te lezen is als Narziss en Goldmund van Hermann Hesse. Dankzij de meer dan warme aanbeveling van Gufler las ik dat onlangs.

Het verhaal
De jongen Goldmund wordt door zijn vader naar een kloosterschool gebracht. Daar krijgt hij les van de amper oudere leraar Narziss. Beiden zijn nogal buitengewoon en vinden daarom in het klooster eigenlijk niet zoveel aansluiting bij de andere kloosterbewoners.
Goldmund is een vrolijke en toegewijde leerling, die erg zijn best doet om bij de door hem zeer bewonderde Narziss in goed daglicht te komen. Narziss heeft al snel door dat het onderbewuste van Goldmund iets over diens jeugd verborgen houdt. Iets dat hem ziek maakt. Hij doet er alles aan om door de blokkade van Goldmund heen te breken. Als dat lukt, blijkt pas echt hoe verschillend beide jonge mannen zijn.
Goldmund besluit het klooster te verlaten en zwerft jaren en jaren rond, zijn zinnelijkheid achterna reizend: van de ene plek met de ene vrouw naar de andere.
Tot hij op een dag een Mariabeeld tegenkomt in een klein kerkje. Goldmund wordt daardoor zo geraakt dat hij besluit beeldhouwer te worden. En dat lukt hem, ondanks het feit dat hij eigenlijk te oud is om uberhaupt in de leer te gaan en ondanks het feit dat hij daar ook veel te eigenwijs en te vrijheidslievend voor is.
Maar na voltooiing van zijn opleiding, als het moment zich definitief te settelen zich aandient, wint zijn ongetemdheid opnieuw: Goldmund begint een verhouding met de minnares van een graaf. Natuurlijk blijft dit niet onopgemerkt maar godzijdank wordt het leven van Goldmund gered door niemand minder dan Narziss, die inmiddels abt is van het klooster waar ze elkaar ontmoetten en het geestelijke leven tot in de puntjes heeft geperfectioneerd.
Eenmaal terug in dat klooster gaat Goldmund zich als beeldhouwer bezig houden met het verfraaiïen van de kansel. Weer is het de vraag of Goldmund klaar om zich te settelen in het kloosterleven of dat de hang naar zinnelijkheid hem zal blijven teisteren.

Hesse probeert door middel van dit verhaal aan te tonen dat er eigenlijk twee uitersten zijn om je leven te leven: een geestelijke en een zinnelijke manier. En dat het onmogelijk is om die twee manieren in één persoon te verenigen.
Zo schrijft hij (in mijn AP-pocketeditie uit 1992 op p. 216):

Alle vormen van bestaan leken te berusten op het twee-zijn, op tegenstellingen; je was ofwel vrouw of man, ofwel landloper of burgermannetje, ofwel verstandig of gevoelig - er bestond nergens een mogelijkheid om inademen en uitademen, man zijn en vrouw zijn, vrijheid en orde, drift en geest tegelijkertijd te beleven, je moest altijd voor een van de twee betalen met het verlies van het ander, en het een was altijd even belangrijk en begerenswaardig als het ander.

Daar kun je het mee eens zijn, of mee oneens. Dat doet er eigenlijk niet toe. De manier waarop Hesse dit gegeven heeft uitgewerkt is gewoon buitengewoon goed.

Ik dacht trouwens eerst dat het verhaal zich in de eerste helft van de vorige eeuw afspeelde (omdat het in 1957 uitgegeven is) maar daarna ging mijn tijdbeleving steeds verder terug. Uiteindelijk ben ik ergens in de middeleeuwen blijven hangen, gezien de ridders, maar vooral gezien de pestepidemie die het land teistert.