Bart Moeyaert en het Nederlands Blazers Ensemble - De schepping

"In het begin was er niets. Het is moeilijk om je dat voor te stellen. Je moet alles wat er nu is nog niet laten zijn. Je moet het licht uitdoen, en er zelf niet zijn, en dan ook nog eens al het donker vergeten, want in het begin was er niets, ook het donker niet. Als je het begin van alles wil zien moet je erg veel weglaten."

Zo begint De schepping van Bart Moeyaert. Hij leest het zelf voor, op deze CD waarbij zijn verhaal omlijst wordt door het Nederlands Blazers Ensemble die Die Schöpfung van Franz Joseph Haydn speelt.

Ik weet niet zeker meer wie me op Bart Moeyaert attendeerde, ik geloof dat hij het was... Bedankt! Want de droge stem van Moeyaert, die op zijn geheel onnavolgbare manier het scheppingsverhaal vertelt, alsof hij erbij was toen God dat deed, sterker, alsof hij daar een stevige vinger bij in de pap heeft gehad is heerlijk om naar te luisteren. En dat dan ook nog eens begeleid door de scheppingsmuziek van Haydn: ik heb genoten van dit luisteruurtje.

Frank Westerman - De graanrepubliek

De laatste week van oktober zat ik voor mijn opleiding een week op het Groninger platteland en dus zocht ik uit mijn boekenkastje met nog te lezen boeken wat toepasselijks uit: De graanrepubliek van Frank Westerman.

In dit journalistieke verslag van de ontwikkelingen van de Groningse landbouw. De opkomst, eind 19e eeuw van de rijke herenboeren op de vruchtbare zeeklei, en daartegenover de sterke positie die de communisten hadden in deze streek, de enorme productieverhogingen van de laatste 50 jaar, dit alles vertelt hij aan de hand van de geschiedenis van een aantal personen. De eminentste onder hen is natuurlijk Sicco Mansholt, boer van origine, minister van Landbouw direct na WO II en Eurocommissaris voor Landbouw eind jaren '50 tot in de jaren '70, maar ook de gewone man/vrouw laat Westerman aan het woord.

Op zich best een aardig boek om te lezen, maar de mengeling van verhalende en journalistieke schrijfstijl vond ik niet altijd even prettig, en soms ronduit verwarrend: regelmatig vroeg ik me af of dat wat ik las de geromantiseerde versie, ontsproten aan het brein van Westerman was, of het het relaas van een van de geïnterviewden.

Bovendien neemt Westerman mij te stevig stelling tegen het verlaten van de bescherming van de landbouw en de natuurontwikkeling die daarvoor in de plaats is gekomen, de afgelopen 20 jaar. De nuance die hij eerder in het boek toont, als hij het over de in eerste instantie zegenrijke maar later desastreuze landbouwpolitiek van Mansholt heeft, zet hij in het laatste deel van het boek overboord. Zonde.

Arthur Japin - De overgave

Ik kan merken dat ik niet veel auto gereden heb de laatste tijd want ik heb wel een maand lang mogen genieten van Arthur Japin die De overgave voorleest. En wat een genotvol maandje was het. Die man kan schrijven! Die man kan voorlezen!

Het verhaal speelt zich af in de tweede helft van de 19e eeuw, in het Texas dat stukje bij beetje op de Indianen veroverd wordt. Die zich daar met hand en tand tegen verzetten. Het wordt grotendeels verteld vanuit het perspectief van de stokoude Granny Parker. Zij krijgt bezoek van de leider van de Comanches, Kuana (ik weet niet of ik dit goed schrijf, dat is het probleem met luisterboeken, je hoort de namen alleen!). Kuana is op weg om zich met het laatste restje van zijn stam over te geven aan het Amerikaanse leger.

Dit bezoek doet herinneringen van veertig jaar eerder omhoogkomen, toen Granny met haar man en (klein)kinderen op een vreselijke manier door de Comanches overvallen wordt. Slechts een handvol overleven deze overval - zij het ternauwernood - terwijl een aantal van haar (klein)kinderen door de Indianen meegenomen worden. De jaren na deze bloedige overval staan voor Granny in het teken van het zoeken van haar (klein)kinderen. Maar degenen die ze terugvindt, kunnen de draad van hun oude leventje niet (zomaar) oppakken.

In het nawoord vertelt Japin dat hij zich ervan bewust is dat hij de hele historie uit het perspectief van de kolonisten verhaalt. En dat er natuurlijk meerdere perspectieven te kiezen zijn. Dat is nobel van Japin, maar het maakte voor mij niets uit, want hij verheerlijkt het door hem gekozen perspectief absoluut niet en dat maakt dat er voor mij voldoende balans zit, dat er voldoende openingen geboden worden om de zaak van de andere kant te bekijken.

Haruki Murakami - De opwindvogelkronieken

Hoe moet ik in hemelsnaam deze hele dikke roman (bijna 900 pagina's) bespreken? Er gebeurt zo onwaarschijnlijk veel in, in verschillende verhaallijnen, die op zo'n mooie manier bij elkaar komen, dat je er eigenlijk alleen van maar in sprakeloze bewondering achter kunt blijven. Maar ja, als ik dat zou doen, zou ik niets over kunnen brengen van die bewondering. Daarom hier toch een poging...

Het verhaal:
De 30-jarige ik-persoon (Toru Okada) en zijn vrouw Kumiko raken aan het begin van het boek hun kat kwijt. Een voorval van niks natuurlijk, maar het is de start van een reeks gebeurtenissen die elkaar steeds overtreffen in vreemdheid. Zo raakt na de kat ook Kumiko zoek, of althans, die lijkt er zelf vandoor te zijn gaan. Daarbij speelt haar broer, de wetenschapper/politicus Noboru Wataya een kennelijk belangrijke maar wat schimmige rol.

Toru ontmoet na de verdwijning van Kumiko bijzondere mensen: de spijbelaarster May Kasahara, die hem Opwindvogel noemt, naar het geluid dat de diverse hoofdrolspelers in het boek steeds horen. Over deze vogel heeft Toru een mooie hypothese: deze zorgt ervoor dat de aarde blijft draaien. Ook maakt hij kennis met de zussen Kreta en Malta Kano, die paranormale gaven bezitten en die voor Toru inzetten om zijn kat terug te vinden. En later ontmoet hij de moeder Nootmuskaat en zoon Kaneel, die hem het laatste deel van zijn zoektocht naar Kumiko bijstaan.

Die zoektocht verloopt steeds bizarder, met allerlei bovennatuurijke gebeurtenissen waarbij een put vlakbij het huis van Toru en Kumiko een hoofdrol speelt. Ondanks de rarigheid van die zoektocht is het niet moeilijk is om met Toru mee te leven, zo goed weet Murakami het te beschrijven.

Naast de verhalen van Toru lees je over de veldslag begin jaren '40 in Mantsjoerije waarbij een stukje door de Japanners bezet gebied op de grens van China en Rusland door de Russen veroverd wordt. De aanloop daarnaartoe levert een prachtig verhaal op van een dierentuin-dierenarts die de wilde dieren in de zoo moet ombrengen om het gevaar op uitbraak te verkleinen. En een verhaal over een Japanse soldaat die in Russische handen valt en daar allerlei gruwelen moet doorstaan voor hij weer Japanse grond onder de voeten voelt. Later begrijp je welke link deze verhalen met dat van Toru hebben.

Oorspronkelijk heeft Murakami de drie delen van de Opwindvogelkronieken los van elkaar uitgegeven: deel 1 als feuilleton, deel 2 als boekje en deel 3 een paar jaar later, toen hij het gevoel had dat na deel 2 de roman nog niet voltooid was. In een nawoord verklaart hij waarom en schrijft hij dat hij de overgang van deel 2 naar deel 3 wat stroefjes vindt. Ik moet eerlijk bekennen dat ik daar absoluut geen last van heb gehad.