Het verhaal
Een vriendenclub komt wekelijks bijeen in de kroeg. De liefde voor misdaadromans is wat hen bindt. De club heet dan ook 'VPM' oftewel 'vrienden van de perfecte misdaad'. Elk van hen draagt als bijnaam de naam van een schrijver van misdaadromans (zoals Poe) of een beroemd personage uit een misdaadroman (zoals Miss Marple). Doel van de club is te komen tot een set regels voor de perfecte misdaadroman. Door veel te lezen en boeken samen te analyseren komen ze een heel eind. Maar ook krantenknipsels over moorden behoren tot het hersenvoer van de leden.
Het belangrijkste lid van de club is Paco Cortes oftewel Sam Spade. Hij is zelf auteur van middelmatige misdaadromannetjes (van het soort dat je supergoedkoop op stations koopt), die hij onder een stuk of wat buitelands klinkende pseudoniemen schrijft. Paco is gescheiden en obsessief bezig met het terugkrijgen van zijn vrouw Dora. Zij is er niet van onder de indruk want bij elk boek hoort veldwerk waarbij Paco haar aan de lopende band besodemieterde.
Op een dag krijgt Paco/Sam het aan de stok met zijn uitgeverij (Dulcinea!) en besluit met schrijven te stoppen en in plaats daarvan een detectivebureau te beginnen. Hierbij rekent hij op de hulp van zijn VPM-vrienden. Helaas voor hem vindt er dan een moord plaats waarbij de verdenking al snel op de VPM-leden valt. Aangezien deze moord plaatsvindt vlak na de mislukte couppoging van 23 februari 1981, wordt het dan, met het Franco-tijdperk nog vers in het geheugen, ieder voor zich. De club valt als gevolg hiervan uiteen en daarmee ook het plan van Paco/Sam.
Toch laat de moord hem niet met rust en hij blijft speuren naar de ware toedracht. De vermoorde was al lange tijd een bijzonder onaangenaam persoon, dus wat te doen als hij achter de identiteit van de moordenaar komt? Ondanks dat veel Spanjaarden het Franco-tijdperk achter zich willen laten, blijkt ook nu juist daarin de sleutel te liggen.
Een echt vakantieboek. Het verhaal is lekker vlot geschreven, al hapert het aan het eind wel een beetje (er zit wel erg lang tussen de moord en de oplossing). En de verschillende leden van de VPM blijven alleen wel erg onuitgewerkt. Nou is dat niet zo erg, het is tenslotte een misdaadroman, waarbij het dus om de misdaad en de oplossing daarvan draait (aldus een van de regels uit het boek) maar jammer vond ik het wel. Er komen namelijk zoveel personages in voor, die ook nog eens allemaal een bijnaam hebben (volgens de blurb zelf een 'toepasselijke bijnaam', nou die toepasselijkheid kon ik er niet in ontdekken) wat het aantal te onthouden namen mi onnodig groot maakt.
Wat dit eigenlijk een bijzonder boek maakt is dat de VPM zoveel moeite doet de 'regels' van de goede misdaadroman op te stellen en Trapiello die regels vrijwel allemaal met voeten treedt. Ik citeer een aantal van die regels:
- De lezer en de detective moeten dezelfde kansen hebben om het probleem op te lossen. Dat is essentieel. (…). De schrijver moet geen andere trucjes en sluwheden gebruiken dan die de dader met de detective uithaalt.
- In een echte misdaadroman moeten geen liefdesaffaires voorkomen. Vrouwen, zoveel je maar wil, maar liefde, nee.
- De dader mag nooit de detective noch iemand van de politie zijn.
- De dader moet gevonden worden via deductie, niet per ongeluk, per toeval of door een spontane bekentenis van de dader.
- Er bestaat geen misdaadroman zonder lijk.
- Er mag maar 1 detective per roman zijn.
- Nooit en te nimmer, onder geen enkele voorwaarde, mag de schrijver de dader halen uit het huishoudelijk personeel, butlers, tuinlieden, huisknechten, chauffeurs, enzovoort.-
Om dezelfde reden waarom er maar een detective mag zijn, mag er ook slechts een dader zijn, zodat de lezer alle haat die er in hem opkomt op hem concentreert.
- Geen beschrijvende of poetische fragmenten en geen gedetailleerde sfeerbeschrijvingen.
- De oplossing van de zaak moet realistisch en wetenschappelijk zijn. In misdaadromans zijn wonderen uit den boze.
- Het is onvergeeflijk als dat wat in de loop van de hele roman als een moord wordt gepresenteerd, aan het eind een ongeluk of zelfmoord blijkt te zijn.
- Van kapitaal belang: het motief van het misdrijf moet persoonlijk zijn.
- Er mogen helemaal geen onbetamelijke trucjes worden toegepast. De schaamteloze schurk moet niet ontmaskerd worden door een sigarettenpeuk op de plaats van de misdaad, niet door valse vingerafdrukken, niet omdat de hond van het huis niet aansloeg, niet door een tweelingbroer, niet door het serum van de waarheid.
- Het goede is het goede en het kwade is het kwade; het goede mag onder geen beding het kwade worden, ook niet andersom, en de goeden mogen geen slechten worden en de slechten geen goeden.
Tot slot enkele citaten
'Hij had nog nooit met zijn eigen naam getekend. Wie kocht er nou een misdaadroman geschreven door iemand met de naam Francisco Cortes, die gescheiden was, een larmoyant leven leidde en in een huis woonde in de Calle Espartinas in Madrid?'
'Misdrijven zijn overal en in alle tijden ongeveer gelijk. Er wordt gemoord uit liefde, om geld of macht. Wat varieert is de wijze waarop de zaken worden opgelost.'
'Ik begrijp ook vrouwen in boeken niet zo goed. Daar kan ik moeilijk mee uit de voeten. In het leven hou ik juist zoveel van ze, maar in mijn boeken heb ik een hekel aan ze. Klassieke misdaadromans, zoals ik ze zie, zijn mannenzaken, net als ridderromans. Wie is Dulcinea? Niks, niemand, een schim, het verlangen van Don Quichot. Daarom houden vrouwen ook niet van de Quichot.'
'Voor een detective zijn alle misdrijven gelijk, zoals voor de hepatoloog alle levers gelijk zijn. Misdrijven zijn altijd heel democratisch. Zodra je wordt vermoord, ben je een lijk en als lijk is iedereen oke. Zolang je leeft moet je heel veel bewijzen. Maar als dode is zelfs de grootste stommeling oke.'
'Iedereen weet dat de politie zegt dat er geen Perfecte Misdaad bestaat, maar alleen incompetente, onachtzame detectives.'
'Maar op instigatie van Hanna kwamen ze zo'n reglement overeen dat meestal veel gunstiger uitpakt voor de een en de ander benadeelt: ieder was vrij om een verhouding aan te gaan als de gelegenheid zich voordeed en het uitkwam, als er maar niet samen met een ander geslapen werd in dat huis en logischerwijs niet in dat bed.'
'”In elke geval”, kwam Poe tussenbeide, “is het aantal onopgeloste moorden vandaag de dag even groot als tweehonderd jaar geleden. De vooruitgang van de wetenschap doet nauwelijks terzake als het gaat om perfectie.'
'Paco was rustig, mischien verbaasd te zien dat de realiteit weinig overeenkomst vertoonde met misdaadromans, tenminste met degene die hij geschreven had. Dit was zijn eerste les: het perspectief verandert ingrijpentd als je aan de kant van de wet staat of er recht tegenover, als de wet je beschouwt als onschuldig of als verdachrte, als je naast het vuurpeloton staat of aan de andere kant. En uiteraard maakt het niets uit of je denkt dat je onschuldig bent of schuldig.'
'…, maar de politie, die per slot van rekening bestond uit bureaucratieminnende ambtenaren, heeft nooit haast en houdt van omwegen, zoals delinquenten van de kortste weg.'
'Jullie weten dat mijn theorie is dat iemand veroordeeld en vrijgesproken kan worden op grond van zijn verleden, en niet zozeer om wat hij heeft gedaan in het heden.'
'…, de angst van de beulen. Dat zijn jouw woorden. En de angst van de slachtoffers, hoe moet je die dan noemen? Je moet kiezen tussen slachtoffers en beulen, niet tussen angsten.'
Oorspronkelijke titel: Los amigos del crimen perfecto (2003)
Vertaald uit het Spaans door Dorothea ter Horst
