Ik leende een boek van mijn moeder over de 17e euwse schilderes: Maria Sibylla Merian. Het boek heet Maria Sibylla met alsndertitel Een ongebruikelijke passie. Geschreven door Inez van Dullemen.
Opgelet: dit is een absolute aanrader!!
Omdat de achterflap van het boek de plot al zo'n beetje verklapt, hoef ik me niet druk te maken om verklappers...
Het boek bestaat uit drie delen. In het eerste deel maken we kennis met deleine Sibylla. Ze is als klein kind al zeer geïnteresseerd in 'de natuur' en dan met name in insecten. In die tijd werden insecten gezien als schepsels van de duivel, dus haar interesse was zeker verdacht. We volgen haar als ze trouwt met een vrouwengek, twee dochters krijgt en zich probeert te ontworstelen van haar huisvrouwenbestaan door een schooltje te beginnen om jonge dames te leren aquarelleren. Haar huwelijk loopt na ongeveer 20 (!) jaar op de klippen als ze besluit te vluchten naar Friesland, waar haar broer in ingetreden bij de labadisten (de volgelingen van Jean de Labadie, een sekte-achtige groep die door totale afzondering en volledige overgave aan God, het geluk trachtten te vinden). Ze neemt haar beide dochters mee.
Prachtig is beschreven hoe ze zichzelf dreigt kwijt te raken, de inkapseling en hersenspoeling van zo'n sekte gaf me de rillingen. Na een aantal jaren beseft ze dat ze alwEEr de touwtjes van haar leven uit handen heeft gegeven, dit keer niet aan een echtgenoot, maar aan een sekteleider. Ze besluit met haar dochters Friesland te verlaten en zich in Amsterdam te vestigen. Daar begint ze wederom een schilderschool. Toch blijft de roep van met name de exotische vlinders haar lokken. Aan het eind van deel 1 scheept ze in om naar Suriname te varen, met haar jongste dochter Dorothea.
Deel 2 is een vervlechting van het verhaal van Sibylla en dat van Kwasiba. Kwasiba is een meisje uit Afrika, gekaapt door de slavenhandelaren en verscheept naar Suriname, waar ze op een suikerplantage te werk wordt gesteld. We volgen de net zwangere Kwasiba op haar tocht dwars door Afrika, de zeereis in het ruim van het slavenschip, en het leven op de plantage. Ondertussen is Sibylla aangekomen in Paramaribo, maar daar vindt ze niet de vlinder waarvoor ze speciaal kwam. Ze besluit dan ook het binnenland in te gaan en komt terecht op de plantage waar Kwasiba net haar zoontje ter wereld heeft gebracht. Terwijl Sibylla zich aan de vlinders en andere insecten
wijdt, sterft het zoontje van Kwasiba. Sibylla helpt het begraven. Als Kwasiba de zin van het leven zonder haar enige link met Afrika (haar zoontje) niet meer inziet en zelfmoord probeert te plegen, wordt ze door haar eigenaar streng gestraft. Sibylla koopt haar en neemt haar mee nog verder de jungle in, steeds maar op zoek naar die éne vlinder.
Over deel drie vertel ik hier niets, dat zou het verhaal bederven.
Ik vond het een geweldig boek. Allereerst trok het plaatje op de voorkant (een bananenbloem, een schilderij van Maria Sibylla Merian) me enorm aan, als bioloog zie ik dat ze veel oog heeft gehad voor de juiste details van deze plant... ook de rupsen en vlinders die in het boek zo'n belangrijke rol spelen, staan op het plaatje. Het verhaal werd om en om vanuit de verschillende karakters beschouwd, en een alwetende verteller reeg het geheel aan elkaar.
Met name Sibylla is goed uitgewerkt als personage, maar ook Kwasiba en de jongste dochter van Sibylla, Dorothea komen voldoende aan bod. De tegenstelling tussen de levens van de steeds wereldvreemder wordende Sibylla, haar dochter Dorothea maar vooral ook het in een hondenleven veranderende bestaan van Kwasiba is prachtig beschreven. Sibylla wordt eigenlijk een beetje beschreven als een rups die een vlinder wordt, maar helaas wel een naar beessie.
Schrijnend is dat Sibylla de vrijheid die ze haar dochters toestaat, niet van toepassing verklaart op Kwasiba, terwijl ze voor haar toch voor mijn gevoel wel genegenheid voelde. Kennelijk was de gedachte aan een zwart, vrij mens voor haar te ongewoon.
Jammer vond ik dat er een epiloog aan het boek toegevoegd is, waarin uit de doeken wordt gedaan hoe het de verschillende personen vergaan is. Dat plaatst alles wel in het juiste perspectief, maar staat dromen over 'hoe ging het verder' niet toe.
Nou ja, eigenlijk moeten je het zelf maar lezen, dit is immers 'maar een mening'.
